تا همین چند ماه پیش، سفر در حال تبدیل شدن به آرزو برای مردم دنیا بود. قرنطینه در کشورهای مختلف دنیا، کسانی را که تعطیلات خود را در سفر می‌گذراندند کلافه کرده بود. شرکت‌های دارویی که خبر تولید واکسن را منتشر کردند، خیال مردم که از بابت سلامت و نجات و ایمنی جسمی در مقابل ویروس کرونا آسوده شد، بسیاری بار و بندیل بستند و تور و هتل و بلیت رزرو کردند تا بعد از یک سال، به سفر بروند. خیلی زود بحث گذرنامه واکسن مطرح شد تا کسانی که واکسن دریافت کرده‌اند این مزیت را داشته باشند که بتوانند با خیالی آسوده ویزا دریافت کنند و پا در راه سفر بگذارند. هر چند بسیاری از نهادهای بین‌المللی و کارشناسان گردشگری با اجرای طرح گذرنامه واکسن مخالف بودند و آن را عاملی برای تبعیض بین شهروندان کشورهای مختلف می‌دانستند، اما گویا گردشگری دنیا ناگزیر به تن دادن به این تبعیض است تا صنعت گردشگری بیش از این با تبعات کرونا درگیر نباشد. اتحادیه اروپا این ایده را اجرایی کرد و بسیاری از کشورها شرط سفر شهروندانشان و پذیرش گردشگران را در دست داشتن گذرنامه واکسن عنوان کردند. به نظر می‌رسد گذرنامه واکسن قرار است آینده گردشگری را در کشورهای مختلف رقم بزند. هتلی لوکس در دبی 25 درصد تخفیف برای مسافرانی که واکسن دریافت کرده‌اند در نظر گرفته، وزیر گردشگری مالدیو از مسافران دعوت کرده تا برای «بازدید، تزریق واکسن و گذراندن تعطیلات» به کشورش سفر کنند، روسیه میزبان گردشگران بسیاری است که از اروپا برای تفریح و دریافت واکسن به این کشور سفر می‌کنند، تایلند بومیان و ساکنان جزایر گردشگرپذیر خود را واکسینه می‌کند، صربستان با مازاد واکسن‌هایی که تهیه کرده، شهروندان کشورهای همسایه را هم واکسینه می‌کند، استرالیا اعلام کرده ممکن است در سال ۲۰۲۲ مرزهای خود را به روی گردشگران خارجی باز کند، البته فقط گردشگرانی که واکسن دریافت کرده باشند و… بسیاری جمله و خبر و تیتر مشابه دیگر این روزها حکایت از اثرگذاری‌های واکسن در گردشگری و سفرهای بین‌المللی دارد.
کرونا در یک سال گذشته اثر چشمگیری بر حوزه سفر داشت و حالا با باز شدن پای انواع واکسن‌ها به حوزه سلامت در کشورهای مختلف، باز هم نام کووید‌19 همنشین مفهوم سفر شده است. اتحادیه اروپا هفته پیش اعلام کرد تا پایان ماه ژوئن (خرداد) طرح گذرنامه واکسن را در سراسر کشورهای عضو این اتحادیه عملیاتی می‌کند، پیش از آن هم بعضی کشورها ممنوعیت سفر را برای کسانی که گواهینامه دریافت واکسن داشتند، لغو کرده بودند. اینطور به نظر می‌رسد که گذرنامه واکسن قرار است آینده گردشگری را به شکلی جدی تحت تاثیر قرار دهد.
صنعت گردشگری دنیا در یک سال گذشته سناریوهای مختلفی را برای سفر در شرایط کرونا طراحی کرد. از اپلیکیشن‌ها و گجت‌هایی که امنیت مسافر و میزبان را در سفر فراهم می‌کرد تا تدابیری برای تامین امنیت بهداشتی لازم در اقامتگاه‌ها یا سیستم حمل‌و‌نقل و… بعد از نتیجه‌بخش اعلام شدن تعدادی از واکسن‌های تولید شده در امریکا و چین و روسیه اما ورق برگشت و حالا سیاست‌های بخش گردشگری حول محور واکسن می‌چرخد. کشورهایی که اقتصاد آنها متکی بر گردشگری است، تسهیلات ویژه‌ای برای کسانی که واکسن دریافت کرده‌اند در‌نظر می‌گیرند. به گزارش یورونیوز وزارت خارجه گرجستان اعلام کرده شهروندان تمام کشورها در صورت دریافت دو دوز واکسن کرونا، می‌توانند از مبادی هوایی وارد گرجستان شوند. جمهوری سیشل در اقیانوس هند، مرزهای خود را به روی مسافرانی که دو هفته پیش از سفر خود، واکسینه شده باشند باز کرده است. دولت استونی ورود شهروندان کشورهای کم‌خطر را که دو دوز واکسن کرونا دریافت کرده باشند، مجاز اعلام کرده است. رومانی الزام قرنطینه ۱۴ روزه برای مسافران ورودی که از زمان دریافت دوز دوم واکسن آنها بیش از ۱۰ روز گذشته باشد را لغو کرده است. عبدالله معصوم وزیر گردشگری مالدیو هم در مصاحبه با شبکه CNBC اعلام کرده است کشورش برای جذب مجدد گردشگران امکان تزریق واکسن را در بدو ورود فراهم می‌کند، معصوم در این گفت‌و‌گو از گردشگران دعوت کرده تا برای «بازدید، تزریق واکسن و گذراندن تعطیلات» به کشورش سفر کنند. این روزها در دنیا علاوه بر مفهوم «گذرنامه واکسن» ، «گردشگری واکسن» هم به عنوان شکلی جدید از گردشگری، تبدیل به یکی از پرطرفدارترین انواع آن شده است. امری که شاید تا چند ماه پیش بعید به نظر می‌رسید، اما سیاست‌گذاری‌ها در زمینه تزریق واکسن، بسیاری از شهروندان کشورهای مختلف دنیا را راهی کشورهای دیگر کرده تا بتوانند سریع‌تر واکسن کرونا دریافت کنند.
بسیاری از کشورهای پیشتاز در اجرایی کردن گذرنامه واکسن، کشورهایی هستند که بخش عمده اقتصاد آنها وابسته به صنعت گردشگری است. آنها در یک سال گذشته رکودی ناخواسته را تجربه کرده‌اند و حالا با گشایشی که واکسن برای گردشگری ایجاد کرده است، به دنبال راهی برای بهره بردن از این فرصت در جهت رونق دوباره گردشگری در کشور خود هستند. هر چند هنوز هم بعضی نهادها و کارشناسان بین‌المللی با طرح گذرنامه واکسن مخالفند، اما گردشگری در آینده نزدیک ناگزیر تحت تاثیر واکسن کرونا خواهد بود و در این میان کشورهایی که اقدامی موثر برای واکسیناسیون عمومی شهروندان خود انجام نداده باشند، از تحولات صنعت گردشگری در دنیا جا می‌مانند. این یکی از مهمترین نگرانی‌ها در میان فعالان بخش گردشگری ایران است. اینکه ایران بعد از کنترل نسبی کرونا در دنیا، همچنان نتواند مقصد گردشگران باشد.
در ایران در کنار تمام مسائل مربوط به سلامت و بهداشت مردم، آینده گردشگری کشور نیز به واکسیناسیون عمومی بستگی پیدا کرده است. ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در خصوص اثرات سیاست‌گذاری‌ها در حوزه واکسن به «پیام‌ما» می‌گوید: «وزیر بهداشت حرف‌هایی که می‌زند اصولی نیست، در شرایطی که همه دنیا به دنبال واکسن است، مسئولان ما به دنبال مردم هستند. به جای اینکه دنبال واکسن باشند، دنبال مردم هستند، مردم را قسم می‌دهند که در خانه بمانند. آیا مردم یک سال دیگر هم در خانه بمانند همه چیز درست می‌شود؟ نه! باید راه درمان را باید پیدا کنید، باید واکسن وارد کنید. من واقعا نگران آینده گردشگری هستم. به زودی واکسیناسیون کشورهای دیگر انجام می‌شود و سفرها دوباره از سر گرفته می‌شود. در آینده هر کس می‌خواهد سفر کند باید پاسپورت بهداشتی داشته و واکسن دریافت کرده باشد. مسلم است که اگر مسافران ایرانی واکسن دریافت نکرده باشند، کشوری به آنها ویزا نمی‌دهد. از طرفی کسی که می‌خواهد وارد ایران شود، می‌خواهد ببیند کشور ما از نظر بیماری برایش امن است یا نه، اگر واکسیناسیون انجام نشده باشد، مسافری ایران را برای سفر انتخاب نمی‌کند. اگر این شرایط ادامه پیدا کند و در واکسیناسیون تعلل شود، باز گردشگری دچار خسارت خواهد شد. باز هم ما از دنیا و گردشگری دنیا عقب خواهیم ماند و تا چند سال دیگر با تبعات کرونا درگیر خواهیم بود.
مسلم است که یک راه بیشتر نداریم، باید مردم را واکسینه کنیم، در غیر این‌صورت باید مسئولان مثل گذشته بیایند مردم را قسم بدهند که به سفر نروند تا آنها بتوانند بیماری را کنترل کنند. من واقعا نگران آینده هستم که ما پاسپورت واکسن نخواهیم داشت، نه می‌توانیم به کشورهای دیگر سفر کنیم و نه می‌توانیم گردشگر وارد کشور کنیم، نه می‌توانیم در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت کنیم. باز کارهای ما عقب خواهد افتاد و خسارت روی خسارت به ما تحمیل می‌شود. و همین چند نیروی متخصص باقی‌مانده در بخش گردشگری را هم از دست خواهیم داد» رابطه تنگاتنگ کرونا و گردشگری گویا قرار است همچنان تداوم داشته باشد. حوزه گردشگری در ایران نه تنها در دوران کرونا از حمایت‌های لازم بهره‌مند نشد، که آسیب‌هایی را نیز از اشتباهات مکرر مدیران تجربه کرد. حال نگرانی فعالان این حوزه از آینده گردشگری در دنیایی که با واکسن به استقبال از سفر و رونق گردشگری رفته است، نگرانی به جایی است.
اگر قرار باشد در بر همان پاشنه بچرخد و سیاست‌گذاری‌ها در مواجهه با بحران کرونا همان باشد که در یک سال گذشته بود، باید نگران بود از وضعیتی که گردشگری ایران بعد از واکسیناسیون عمومی کشورهای دیگر و کنترل نسبی کرونا در دنیا خواهد داشت.