مجتمع کک سازی و پالایش قطران زرند

کارخانه کک سازی زرند به عنوان اولین تولید کننده کک و قطران در دوران پس از پیروزی شکوهمند ایران، به همت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و در راستای سیاست های انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر توسعه پایدار بنا گردیده است. این کارخانه در کیلومتر 7 جاده زرند- کرمان در زمینی به وسعت 100 هکتار می باشد و در سال 1380 کلنگ احداث آن به زمین زده شد و از سال 1381 با انتخاب پیمانکار و مشاور عملیاتی اجرایی این طرح آغاز شد و پس از انعقاد قرارداد با شرکت سیتیک چین عملیات نصب قطعات آغاز گردید و سرانجام در آبان ماه 87 به بهره برداری رسمی رسید ظرفیت اسمی این کارخانه تولید سالیانه 400 هزار تن کک متالورژی می باشد. این مجتمع قادر است سالیانه 19000 تن قطران حاصل از فرایند کک سازی و 5000 تن بنزول خام و1100 تن گوگرد را از گاز تولیدی استحصال نمایند.
لازم به ذکر است در دولت تدبیر و امید پس از تلاشهای فراوان، علی رغم فشار و تحریمها، پالایشگاه قطران هم به تولید رسید که در ادامه گزارش انواع محصولات پالایشگاه و مصارف کاربردی آنها معرفی میشوند.
این مجتمع شامل سه واحد اصلی به شرح ذیل می باشد:
1-آماده سازی زغال و دانه بندی کک
2-کوره کک سازی
3-پالایشگاه گاز
محصولات:
کک متالورژی:
کاربرد: مصرف در کوره بلند تولید آهن و احیاء مستقیم برای تولید آهن صنایع فروآلیاژ و ریخته گری
کک ریز دانه:
کاربرد: صنایع فروآلیاژ و ریخته گری و باطری سازی
بنزول:
کاربرد: مخلوطی از بنزن، تولوئن و زایلن است که به طور معمول در تهیه این مواد کاربرد دارد و همچنین ازآن به عنوان حلال و سوخت نیز استفاده می شود.
قطران :
کاربرد: تهیه مواد ارزشمندی چون نفتالین، فنل ، قیر با پایه زغالسنگ و روغن های سنگین آنتراسن
گوگرد:
کاربرد: این ماده در کشاورزی برای تولید کود، تولید اسید سولفوریک، صنایع لاستیک، مصالح ساختمانی، صنایع کاغذ تولید دی سولفید کربن کاربرد دارد.
پالایشگاه قطران زرند
پالایشگاه قطران، در مجاورت کارخانه کک سازی زرند و با هدف ارزش افزوده بیشتر، همزمان با احداث کارخانه ساخته شده است .این پالایشگاه با تلاش کارکنان و متخصصان ایرانی راه اندازی شده است.
پالایشگاه قطران زرند با ظرفیت تولیدسالانه 30 هزار تن، دومین پالایشگاه تولید قطران در کشور می باشد.
قطران که در فرایند تولید کک متالورژی به روش by product تولید می شود، مایعی است غلیظ به رنگ سیاه که مخلوطی از ترکیبات آلی هیدرو کربن را به همراه دارد. عمده مواد تشکیل دهنده آن، مواد آروماتیک می باشد که ترکیبات شناخته شده آن به بیش از 150 نوع می رسد.
مواد حاصل از پالایش قطران و موارد مصرف آن به شرح ذیل می باشد:
قیر با پایه زغالسنگ:
قیر حاصل از پالایش قطران، با قیر تولید شده از مواد نفتی متفاوت است.
قیر تولیدی این پالایشگاه به سه دسته Medium Pitch، Soft Pitch و Hard Pitch تقسیم می شود که موارد مصرف آن عبارتند از:
پوشش محافظ لوله های فولادی زیر زمین در برابر خوردگی، گرافیت صنعتی، جعبه های باتری، رنگ و لعاب، جوهر پرینتر، واکس، عایق، ساخت بلوک های آند ، صنایع تولید آلومینیوم و جاده سازی جهت تولید روکش های آسفالتی مخصوص.
روغن آنتراسن نوع یک و دو:
در فرایند پالایش قطران روغن آنتراسن یک و دو تولید می شود. این روغن در تولید مواد شیمیایی بعنوان کاتالیزور برای تولید پراکسید هیدروژن مصرف دارد. از این روغن ها مواد با ارزشی مثل آنتراکوئین، فنانترن و کرزوت استخراج می شود .این مواد در تهیه رزینهای مختلف، ساخت رنگ،ساخت هورمونهای رشد گیاهان و همچنین در کارخانجات دوده سازی مورداستفاده قرارمی گیرند.
واش اویل:
از این روغن در کارخانجات کک سازی به منظور جداسازی ترکیبات آروماتیک گاز کوره ، تولید حلالهای رنگ،تولید مواد ضدعفونی کننده و سوخت موتور دیزل استفاده می شود.
نفتالین:
الف: نفتالین صنعتی Technical Naphthalene
این نوع نفتالین در تهیه پلاستیکهای پلی وینیل کلراید، گندزدایی، تهیه رنگها و حلالها مصرف دارد.
ب: متیل نفتالین صنعتی Technical Methyl Naphthalene
این نوع نفتالین که به دو صورت مایع و جامد تولید می شود در ساخت مواد شیمیایی مانند رنگهاو رزین ها مصرف دارد.
فنل خام:
کاربرد: فنل با ارزش ترین محصول قطران بوده که از آن بطور گسترده در تولید الیاف مصنوعی، پلاستیک های مهندسی، آفت کش ها، صنایع چرم، کاغذ، مواد شوینده، مواد دارویی، مواد منفجره و همچنین در کشاورزی استفاده می شود.