وعدۀ تعطیلی محل دفن زباله در سراوان گیلان تا پایان سال 1401 بود. محل دفن برای چند روز تعطیل شد و در هفته‌های گذشته بار دیگر سراوانی‌ها شب‌ها مقابل ورودی ماشین‌های زباله ایستادند. تنش‌ها در سراوان برای دفن زباله، ماه‌هاست که در نقطۀ اوج قرار دارد و دور باطل دفن زباله در استان گیلان با به سر رسیدن ضرب‌الاجل اعلام‌شده از سوی استانداری نیز به نتیجه نرسیده است. حالا عکس‌های منتشرشده از شهر رشت و اطراف آن، صف طویل و حجم عظیم زباله‌های انباشته‌شده بر روی هم را نشان می‌دهد. زباله‌هایی که دیگر نه راه پس رفتن به جنگل سراوان را دارند و نه راه پیش آمدن به کارخانۀ کود آلی. در کنار این اتفاقات اهالی سراوان به «پیام ما» می‌گویند که در روزهای اخیر از سوی استانداری عده‌ای به آنجا رفته‌اند تا یک‌سال دیگر برای حل این مشکل وقت بخرند. مشکلی که پیش از این قرار بود با فرستادن زباله‌ها توسط قطار به لوشان حل شود. راهی که گویا آن نیز به بن‌بست رسیده است و حالا یوسف یزدانی، سرپرست شهرداری رشت، به «پیام ما» می‌گوید: «به زمانی بیش از یک‌سال برای حل این مشکل نیاز بود و تعیین محل دفن جدید نیز به موازات سایر کارها باید انجام می‌گرفت که این اتفاق نیفتاد.»

سراوانی‌ها بهار پارسالشان را مقابل در ورودی محل دفن زباله آغاز کردند و به‌مدت سه هفته به ماشین‌های حمل زباله اجازۀ ورود به جنگل ندادند. هرچند درنهایت ماجرا با حضور پلیس و تنش گسترده پایان یافت و پلیس با حضور در منطقه درهای محل دفن زباله را باز کرد، اما همۀ این اتفاقات راهی شد تا مسئله در سطح ملی مطرح شود. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، دربارۀ آن صحبت کرد و درنهایت اسدالله عباسی، استاندار گیلان وعده داد که تا پایان سال 1401 دفنگاه سراوان تعطیل خواهد شد تا در وقت مقتضی نسبت به تجهیز کارخانه و دستگاههای زباله‌سوز اقدام شود. وعده‌ها در عمل به نتیجه نرسیدند. چهار فصل سال گذشته همچنان در تنش رفع مشکل زبالۀ سراوان گذشت و اواخر سال خبر آمد که قرار است زباله‌ها با قطار به لوشان منتقل شوند. پیگیری‌های «پیام ما» در اسفند گذشته نتوانست به نتیجه‌ای از چندوچون دقیق این کار دست یابد؛ چرا که مسئولان استان مسئله را امنیتی عنوان کردند و هر کدام توپ را به زمین دیگری انداختند. همان زمان اما نرگس آذری، کارشناس پسماند، به «پیام ما» گفت: «مسئله اینطور حل نمی‌شود. وقتی بار رسانه‌ای پسماند در گیلان بر روی سراوان افتاده است، مسئولان فقط می‌خواهند به هر نحوی از این وضعیت خلاص شوند. طرح‌های بدون فکر و عجیب می‌دهند تا نام سراوان کمتر شنیده شود. اما آیا مشکل پسماند حل شده است؟ پسماند مسئله‌ای‌ اجتماعی است و در پهنه‌بندی گیلان هم حتی شاهدیم که زباله‌هایی که قرار بود در یک پهنه جمع‌آوری و دفن شوند مشکل‌زا شده‌اند و مردم آنجا حاضر نبودند زبالۀ مناطق مجاور را بپذیرند. این اعتراضات شکاف ایجاد کرده و باید بگویند در حال حاضر قرار است با چه سازوکاری انتقال زباله به لوشان رخ دهد.»

کارخانۀ کود آلی، از هفتم فروردین زباله‌های سراوان را نپذیرفت. به آنها گفتند اگر شما زبالۀ ما نمی‌پذیرید پس ما هم آنها را قبول نمی‌کنیم: برخوردها عجیب و بچه‌گانه بود. درنهایت ما هم مجبور شدیم خودمان زباله‌ها را محلی مدیریت کنیم. آنها را آتش می‌زنیم، چون نمی‌دانیم چه روش دیگری می‌توان برای مدیریتش به کار برد

وضعیت زباله در استان حالا دیگر محدود به سراوان نیست. حالا فقط این سراوانی‌ها نیستند که از شر آسیب‌های کوه زباله به ستوه آمده‌اند. در پایان سال زباله‌ها بدون تمهیدات به کارخانۀ کود آلی منتقل شد، اما شهرهای اطراف موظف به مدیریت زباله‌های خود شدند و این کار از توانشان خارج بود. چرا که آموزش و مدیریتی در کار نبود و درنتیجه خیل عظیم زباله‌های باقی‌مانده در رشت و اطرافش نظر همه را به خود جلب کرد.
کارخانۀ کود آلی زبالۀ سراوانی‌ها را نمی‌پذیرد
روایت محلی‌ها از اتفاقات یک‌ماه گذشته نشان از آن دارد که وضعیت امسال با سال قبل تغییر چندانی نداشته است. یکی از محلی‌ها به «پیام ما» می‌گوید که 29 اسفند استاندار از سایت بازدید کرد و گفت از تاریخ یک فروردین هیچ زباله‌ای به اینجا نخواهد آمد. نیامدن زباله‌ها باعث شد تا شب چهارم فروردین کارخانۀ کود آلی پر شود و آنها مجبور شدند شبانه، به مدت دو شب و هر شب ده ماشین کمپرسی به محل دفن بیاورند: «بعد از آنکه متوجه شدیم، به استانداری گفتیم شما عهد شکستید و ادامۀ این وضعیت ممکن نخواهد بود. آنها گفتند نتوانسته‌اند جایی برای انتقال پیدا کنند و به یک سال زمان دیگر نیاز دارند.»
او که نمی‌خواهد نامش در این گزارش بیاید تأکید می‌کند که استانداری می‌خواست جلسه‌ای با اعضای شورای روستا برگزار کند که آنها به احترام اهالی روستا در آن شرکت نکردند و بعد از مدتی استانداری دهیار را قانع کرد تا یک‌سال دیگر زباله‌ها به سراوان بیاید: «در این مدت یک ماشین زباله به سمت لوشان رفت، اما مردم آنجا با راننده برخورد کردند و اجازه ندادند زباله‌ها تخلیه شود. ما فکر می‌کنیم آنها فعلاً به روش مسالمت‌آمیز و بالاخره با زور زباله‌ها را به سراوان خواهند آورد و این برای ما قابل پذیرش نیست.» کارخانۀ کود آلی، از هفتم فروردین دیگر زباله‌های سراوان را نپذیرفت. به آنها گفتند اگر شما زبالۀ ما نمی‌پذیرید، پس ما هم آنها را قبول نمی‌کنیم: «برخوردها عجیب و بچه‌گانه بود. درنهایت ما هم مجبور شدیم خودمان زباله‌ها را محلی مدیریت کنیم. آنها را آتش می‌زنیم، چون نمی‌دانیم چه روش دیگری می‌توان برای مدیریتش به کار برد.»

دفنگاه جدید و لندفیل بهداشتی و اصولی از جمله دیگر مشکلاتی است که این منطقه با آن روبه‌روست. صحبت از انتقال زباله به لوشان در همین راستا بود و حالا یزدانی می‌گوید برای احداث لندفیل جدید باید منطقه‌ای خشک و با فاصلۀ درست از سطح دریا در نظر گرفته شود که سازمان حفاظت از محیط زیست بعد از معرفی 5 نقطه، با رودبار موافقت کرده است

تا پایان 1401 امکان حل مشکل سراوان نبود
زمان‌بندی اعلام‌شده برای پایان دادن به کار محل دفن زباله سراوان از نظر یوسف یزدانی، سرپرست شهرداری رشت، نادرست بود. او حالا به «پیام ما» می‌گوید برای بهسازی سراوان چندین‌بار مناقصه برگزار شد. سازمان بازرسی کل کشور یک بار شرکت انتخاب شده را رد کرد و درنهایت شرکتی برای این کار انتخاب شد و 28 آبان 1401 قرارداد بسته شد: «این قرارداد یک‌ساله است و آبان امسال به پایان می‌رسد و تاکنون 35 درصد از پوشش لندفیل انجام گرفته و در ماههای آینده نیز ادامۀ کار پیش خواهد رفت. درنتیجه، ما تا پایان سال امکان حل‌وفصل مشکل در سراوان را نداشتیم.»
دفنگاه جدید و لندفیل بهداشتی و اصولی از جمله دیگر مشکلاتی است که این منطقه با آن روبه‌روست. صحبت از انتقال زباله به لوشان در همین راستا بود و حالا یزدانی می‌گوید برای احداث لندفیل جدید باید منطقه‌ای خشک و با فاصلۀ درست از سطح دریا در نظر گرفته شود که سازمان حفاظت از محیط زیست بعد از معرفی 5 نقطه، با رودبار موافقت کرده است: «از دیگر کارهایی که انجام گرفت، افزایش ظرفیت کارخانه کود آلی بود. ظرفیت اسمی این کارخانه 400 تن است که در حدود 200 تن امکان پردازش داشت. اما زبالۀ هستۀ مرکزی استان 1200 تن است و کود آلی جوابگو نبود. ما حالا ظرفیت را افزایش داده‌ایم و خطوط را فعال کرده‌ایم که اگر دو شیفت کار کند 800 تن امکان پردازش دارد. این امکان در آینده نزدیک رخ خواهد داد و ما همزمان پیگیر زباله‌سوز هستیم تا باقیمانده‌های کود آلی را در آن بسوزانیم.»
یزدانی می‌گوید طی سه سال با افزایش توانایی کارخانۀ کود آلی و نصب زباله‌سوز، زبالۀ قابل دفنی باقی نخواهد ماند: «مشکل فعلی، زباله‌های باقیمانده در شهر است و دلیل این اتفاق هم ناهماهنگی رخداده است. درحالی‌که دفنگاه آماده نشده بود و کارخانه توانایی پردازش نداشت، زمان اعلام شد و از سویی تعیین محل دفن جدید به موازات سایر کارها پیش نرفت. ما حداقل به شش‌ماه زمان دیگر نیاز داریم. تا آبان ماه دفنگاه آماده می‌شود و می‌توان تا حدودی مشکل را حل کرد.»
حسن کریمی کرنق، رئیس کمیسیون بهداشت و خدمات شهری شورای شهر رشت، اما به «پیام ما» می‌گوید هنوز محل دفن جدید از سوی وزارت کشور به آنها ابلاغ نشده است و آنها منتظرند تا این مسئله به نتیجه برسد: «نیازمند کار فرهنگی و اقناع مردم هستیم. در این میان باید کارهایی چون تفکیک از مبدأ جدی گرفته شود تا در آینده شاهد بحرانی از این دست نباشیم. ما برای این مسئله شش‌ماه است با یک شرکت قرارداد بسته‌ایم، اما کار تفکیک از مبدأ و آموزش این شرکت چندان حرفه‌ای نیست. باید در این زمینه دقت بیشتری شود.»
زباله‌ها حالا سرگردانان خیابان‌های رشت و روستاهای اطرافند. وعده‌ها بی‌نتیجه مانده و همچنان زمان برای مسئولان مانند مسکنی است که می‌خواهند درد را با آن آرام کنند. حال آنکه این درد از سراوان شروع شده و به شهرها و روستاهای دیگر استان هم رسیده است.