سایت خبری پیام ما آنلاین | زاینده‌رود هنوز تشنه است

تجمع کشاورزان اصفهانی با صدور بیانیه‌ای به پایان رسید، مشکلات آب اما به قوت خود باقی است

زاینده‌رود هنوز تشنه است

معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب: اگر امروز دولت سیاست‌های گذشته خود را در مورد کشت و مدیریت منابع آب ادامه دهد، همه جای سرزمین شرایط اصفهان را پیدا می‌کند





زاینده‌رود هنوز تشنه است

۶ آذر ۱۴۰۰، ۷:۳۵

چادرهای کشاورزان به هر ترتیبی که بود، از بستر زاینده‌رود جمع‌آوری شد. اجتماع چند روزه هم با صدور بیانیه‌ای که حاصل توافق صنف کشاورزی، شورای میرآب‌ها، آب‌بران و مسئولان استانی و ملی بود پایان پیدا کرد. هنوز مشکل به قوت خود باقی است اما توافقاتی صورت گرفت و وعده‌هایی برای حل مسائل داده شد. هنوز بستر زاینده‌رود خشک است، اما در بند اول بیانیه کشاورزان آمده است: «آب زاینده‌رود و زمان بازگشایی و رهاسازی آب توسط نماینده صنف کشاورزی و سازمان جهاد کشاورزی پس از بررسی‌های میدانی و اجرای اقدامات مقدماتی برای رفع موانع مزاحم برای روان آبی تعیین می‌شود» اما آیا این راهکارها که نقش مُسکنی موقت را برای یک درد عمیق و پیشرفته دارد، می‌تواند کارساز شود؟ چه تضمینی وجود دارد که زاینده‌رود پس از این بستر وقوع حوادث مشابه نباشد؟ متولیان و مسئولان اراده‌ای برای تدبیری بلندمدت در جهت حل مسئله آب در این منطقه و میان چهار استان درگیر با بحران ندارند که تنها به راهکارهای موقت و کوتاه مدت متوسل می‌شوند؟

شعله‌های آتش جای چادرها را گرفته‌اند و التهاب و درگیری جای آرامشی را که کشاورزان معترض در 16 روز گذشته برای مطالبات خود داشتند. تجمع کشاورزان با صدور و قرائت بیانیه این صنف روز پنج‌شنبه به پایان رسید. اما آنها همچنان خواهان اجرایی شدن مصوبات شورای عالی آب هستند و مطالبات خود را دنبال می‌کنند. اختلاف نظر درباره پایان یافتن و نیافتن تجمع بین کشاورزان، با حاشیه‌هایی همراه بود و منجر به درگیری‌هایی شد، اما در نهایت توافقی صورت گرفت و به هر حال این تجمع 16 روزه با تمام بازتاب‌های رسانه‌ای به پایان رسید. حکایت زاینده‌رود و آب اصفهان و استان‌های مجاور آن اما همچنان باقی است.
هر چند برخی در این ماجرا به دنبال ادامه و اتمام پروژه‌های انتقال آب برای حل مشکل اصفهان بودند و هستند، اما سیاست‌های از پیش شکست خورده در مدیریت‌های سازه‌ای خود را در سدهای خالی و خشکی چشمه‌ها و کاهش دبی رودخانه‌ها به رخ می‌کشد. چندی پیش مدیر سد زاینده‌رود اعلام کرد تنها ۱۴ درصد این سد آب دارد. سیدمجتبی موسوی نائینی به ایسنا گفته در حال حاضر ذخیره سد زاینده رود نسبت به سال گذشته ۵ درصد افزایش داشته اما ذخیره سد نسبت به میانگین بلند مدت ۷۳ درصد کاهش داشته است. ساخت تونل‌های کوهرنگ منجر به خشک شدن چشمه‌هایی در بالادست زاینده‌رود شده و مشکلات عدیده‌ای را برای اهالی چهار استانی که آب مورد نیاز خود را از این چشمه‌ها تامین می‌کردند به وجود آورده است. اما در این بین موضوعی در تمام مطالبات به فراموشی سپرده شد و اثری از آن در بیانیه کشاورزان هم دیده نمی‌شود و گویی در شرایط فعلی چندان مطالبه جدی مردم محسوب نمی‌شود اما تبعات آن به زودی نمایان شده و زنگ خطری دیگر را در اصفهان به صدا در خواهد آورد. موضوعی که از آن غفلت شده، حقابه محیط زیستی زاینده رود است. سال گذشته آبی و در پی کاهش شدید بارش‌ها، حقابه محیط زیستی زاینده‌رود که باید سهم گاوخونی می‌شد حذف شد. از طرفی فصلی شدن رودخانه و تخصیص حقابه به صورت نامنظم، بیش از پیش احوال گاوخونی را ناخوش کرد تا جایی که به گفته علی ارواحی مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی «گاوخونی به شرایط بی‌بازگشت نزدیک می‌شود و فرصت محدودی برای احیای این تالاب وجود دارد» هر چند تجمعات اخیر اصفهان با محوریت کشاورزان برگزار شد و مطالبات آنان پیگیری و مطرح شد، اما بی‌توجهی به این موضوع تبعاتی به دنبال دارد که غبار آن به چشم همه ما خواهد رفت.
صرفه‌جویی و سازگاری با کم‌آبی
برای حل مشکل آب در اصفهان برنامه‌های بلند مدت هم طراحی شده است، اما اینکه چقدر این برنامه‌ها با شرایط موجود قابل اجرا باشند موضوعی است که باید کارشناسان در مورد آن اظهار نظر کنند.
برخی از صاحب‌نظران از جمله مهدی فصیحی هرندی معتقدند پیش از هر چیز در اصفهان باید به نیازهای اجتماعی مردم توجه شود و پیش از احیای زاینده رود به فکر احیای اجتماعی و اقتصادی زندگی کسانی باشیم که از این مسیر امرار معاش می‌کردند و بعد برای احیای فیزیکی آن راهکاری بیندیشیم. اما برخی معتقدند زاینده رود شاهرگی است که حیات را در اصفهان به جریان می‌اندازد و تمام اقدامات باید به موازات هم برای نجات این شهر پیش رود. هر چند تحقق این امر کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد.
یکی از برنامه‌های بلند مدت درباره حل مسئله آب در اصفهان، برنامه سازگاری با کم‌آبی در این استان است.
بنفشه زهرایی دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی چندی پیش در خصوص دلیل مشکلات امروز اصفهان به «پیام‌ما» گفته بود: «در اصفهان مصارف به شدت و نامتناسب با منابع آب موجود افزایش پیدا کرده است. حل این مساله هیچ راهی جز مدیریت مصارف آب ندارد.» هر چند که او معتقد است بخشی از این مشکل به موضوع تغییر اقلیم در این منطقه هم مربوط است اما همچنان تاکید می‌کند «عامل اصلی مشکلات امروز اصفهان افزایش مصارف است.» همانطور که زهرایی اشاره کرد با توجه به نیازی که این استان به مدیریت مصرف آب دارد، در برنامه تدوین شده در خصوص سازگاری با کم‌آبی در اصفهان، تاکید بر موضوع صرفه‌جویی است. در متن برنامه سازگاری با کم‌آبی استان اصفهان آمده است: «با اقداماتی همچون جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب و استفاده مجدد از پساب به اصلاح مصرف و بهبود کیفیت منابع آب به میزان 61 میلیون مترمکعب کمک می‌شود. شایان ذکر است اختلاف بین میزان صرفه‌جویی مورد نیاز از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی، معادل 1116.15 میلیون مترمکعب و صرفه‌جویی پیش‌بینی شده در برنامه سازگاری با کم‌آبی استان معادل 675 میلیون مترمکعب، که معادل 441.15 میلیون مترمکعب است. این صرفه‌جویی در سال‌های 1406 تا 1411، در فاز دوم برنامه، عملیاتی خواهد شد. پس از اتمام آماربرداری دور سوم منابع و مصارف آب استان و بازنگری در بیلان و آب قابل برنامه‌ریزی، برای فاز دوم سازگاری با کم آبی، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی جزئی‌تر می‌شود.»
تغییر شرایط مستلزم تغییر سیاست‌ها
یکی از مسائلی که حل مسئله آب در کشور را مدام به تعویق می‌اندازد، توسل به راهکارهایی است که امتحان خود را پس داده‌اند و به تعبیر برخی کارشناسان دیگر جوابگوی بحران موجود در حوزه آب کشور نیستند. چند روز پیش عباس کشاورز معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب با تاکید بر اینکه اگر می‌خواهیم تغییری در این شرایط به وجود بیاید باید راهکارهای پیشین خود را فراموش کنیم گفته بود: «ده سال پیش رو، ده سال ریاضت آب کشاورزی کشور است، همه سیاستمداران و مدیران، جامعه، کارشناسان باید رویکرد‌های گذشته را فراموش کنند، نسخه‌های قبلی مشکلات ما را حل نمی‌کند. من در مورد این وضعیت در سال 92 هشدار داده بودم و گفته بودم که در اصفهان چنین فاجعه‌ای اتفاق می‌افتد و باید بدانیم که در این سرزمین دیگر نمی‌شود برنج تولید کرد، اگر این اتفاق بیفتد همه جا می‌شود اصفهان، البته باید بگویم همه جا این شرایط را دارد اما بروز پیدا نکرده است.
اگر دولت امروز باز هم سیاست‌های گذشته خود را در مورد کشت و مدیریت منابع آب ادامه دهد، همه جای سرزمین شرایط اصفهان را پیدا می‌کند.» اما هنوز می‌توان در جلسات مدیریتی و وعده‌هایی که به مردم برای حل بحران داده می‌شود ردپای همان راهکارها را دید، اتمام پروژه‌های انتقال آب، تکمیل تونل کوهرنگ 3، ساخت سد و… اما شاید وقت آن رسیده باشد که پیش از بحران به هشدارهای کارشناسان توجه شود تا آنها چند سال بعد در سخنان خود به این نکته اشاره نکنند که ما در سال 1400 در مورد این موضوع هشدار داده بودیم و کسی توجه نکرد. همانگونه که عباس کشاورز امروز درباره هشدارهای خود در سال 92 با افسوسی در سخنانش یاد می‌کند و می‌گوید اگر سیاست‌ها تغییر نکند، همه ایران شرایط اصفهان را پیدا می‌کنند.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *