بایگانی مطالب : یادداشت
حفاظت جمعی از گوزن زرد
«دربارۀ حس خودم در زمان رهاسازی گوزن‌های زرد ایرانی، حتی با اعضای تیم خودمان هم صحبت نکردم. اغلب حاضرین در محل رهاسازی خوشحال بودند. برخی هم می‌گفتند حس هم‌ذات‌پنداری با گونه‌ای دارند که در اسارت نیست و حالا دیگر در محیط طبیعی خودش زندگی می‌کند. ولی من مسئولیتی که روی دوش خودم حس می‌کردم، سنگین‌تر از حس خوشحالی بود. یعنی تا یک‌جایی خوشحال بودم، ولی وقتی به تهدیدها فکر می‌کردم، کفۀ مسئولیت را سنگین‌تر می‌دیدم. زمانی که فیلم تولد این گوساله را دیدم، این حس صد برابر شد.» این‌ها گفته‌های «المیرا رضی» عضو تیم مؤسسۀ «شیردال» است که در پروژۀ حفاظت از گوزن زرد فعالیت می‌کند. از او پرسیدم این گوساله بعد از چند سال در طبیعت به دنیا آمد، برای حفاظت از آن چه انجام شده و چه باید انجام شود و چه‌قدر به پایداری این روند خوش‌بین است؟
هنر روایتِ محیط‌زیست
اولین روز هفته، در شلوغی خیابان‌های پایتخت و در هرم گرما، از قشرهای مختلف دور هم جمع شدند تا از هنر و محیط‌زیست بگویند. ازآنجاکه دیگر محیط‌زیست را نمی‌توان جدا از جنبه‌های متفاوت زیست امروزه‌مان دید، رابطۀ آن با هنر هم معانی مختلفی پیدا می‌کند. رویداد «هنر و محیط‌زیست» به‌همین‌منظور و به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد و فعالان محیط‌زیست و هنرمندان، روز شنبه نوزدهم خردادماه، برای سخنرانی در این رویداد حضور پیدا کردند. رویدادی که در آن هم از مزایای روایتگری هنر گفته شد و هم در نقد آن.
کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس دل‌خوش به آب‌شیرین‌کن‌ها
آیا نمک‌زدایی از آب شور راهبرد اصلی مبارزه با کم‌آبی است؟
تکرار ادعای تحقق حقابه
«علی سلاجقه» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، ۱۶ خرداد و در حاشیۀ جلسۀ هیئت‌دولت، در جمع خبرنگاران اعلام کرد که به‌دلیل بارندگی‌های اخیر، حقابۀ ایران از هیرمند تأمین شده است. این درحالی‌است‌که، در هفتۀ آخر خرداد و پس از آخرین سیلاب رودخانۀ هیرمند در افغانستان، آب محدودی که از هیرمند به‌سمت ایران جریان داشت نیز قطع شد. آن‌هم در شرایطی که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌داد، مسیر آب به‌سمت گودزره همچنان باز و آب به‌سمت این شوره‌زار در جریان بود. این گفته‌ها درحالی‌است‌که، براساس آمار رسمی از طغیان‌های پیاپی هیرمند در فاصلۀ زمانی اسفند ۱۴۰۲ تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۳، کم‌تر از ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب از هیرمند به کشور وارد شده است. مقام‌های دولتی درحالی اصرار بر تأمین حقابه دارند، که یک نمایندۀ شهروندان سیستان‌وبلوچستان در مجلس شورای اسلامی به «پیام ما» گفته است: اطلاعات اخذشده از گروه‌های علمی تأیید می‌کند که در سازۀ بند کمال‌خان تغییری رخ نداده و آب ورودی به سیستان از طریق دریچه‌های این سد به‌سمت پایین‌دست رهاسازی شده است. براساس مطالعات زمان‌بندی‌شدۀ گروه جغرافیای دانشگاه سیستان‌وبلوچستان، تصاویر ماهواره‌ای اردیبهشت نشان می‌داد، حدود یک‌دهم آب توسط دریچه‌های بند کمال‌خان به‌سمت ایران جاری شده بود و دَه‌برابر این آب به‌سمت شوره‌زار گودزره منحرف شد.
قتل شبانۀ «توسکاها»
|پیام ما| از خردادماه ۱۴۰۰ که کلنگ ساخت جاده برای «معدن زغال‌سنگ گلیران شهرستان بابل» زده شد، تا خردادماه امسال، همچنان حاشیه‌های این جاده ادامه دارد. در جدیدترین اتفاق، ساعت ۲:۳۰ صبح دو روز قبل، جنازۀ چندین درخت توسکا در حاشیۀ جادۀ مواصلاتی فیروزجا به گلیران (کیلومتر ۱۹) منتهی‌به معدن زغال‌سنگ البرز و مراتع بالادست پیدا شد. پیش‌ازاین، با ساخت جاده درختان بسیاری قطع شده بودند، حالا اما ماجرا به ساخت جاده برنمی‌گردد؛ «داریوش عبادی» دبیر شبکۀ تشکل‌های محیط‌زیست و منابع‌طبیعی مازندران، به «پیام ما» می‌گوید که: براساس پیگیری‌هایش «۴۱ اصله درخت قطور توسکا قطع شده و این اتفاق احتمالاً توسط افرادی انجام گرفته که معارضان منابع‌طبیعی و محیط‌زیست بوده‌اند.»
آب شرب سیستان و فرصت‌سوزی دولت
تصمیم‌های کور برای توسعه
|پیام ما| دراختیار‌داشتن دادهها و آمار دقیق، لازمهٔ تصمیم‌گیری در هر حوزه‌ای است و بدون این دادهها نمی‌توان برنامه‌ریزی کرد و تصمیم صحیح گرفت. این موضوع بیش‌از هرچیز در برنامه‌ریزی برای توسعهٔ کشور پررنگ است. از حدود سه‌دهه قبل که عبارت توسعهٔ پایدار وارد ادبیات تصمیم‌گیران و سیاست‌مداران کشور شد، بارها و بارها این عبارت از زبان افراد مختلف شنیده شده است. اینکه توسعه در کشور باید پایدار باشد و به رکن اصلی جامعه، اقتصاد و محیط‌زیست به‌یک‌اندازه باید پرداخته شود. اما تصمیم‌گیری برای توسعهٔ پایدار کشور بدون داده‌های دقیق در حوزه‌های مختلف امکان‌پذیر نیست. در سال ۱۳۷۸ و در دورهٔ دولت اصلاحات، سازمان حفاظت محیط‌زیست، فعالیت‌های خود را برای راه‌اندازی پایگاه جامع برای داده‌های مربوط به محیط‌زیست کشور آغاز کرد و در سال ۱۳۸۳ نیز نخستین گزارش وضعیت محیط‌زیست کشور را برپایهٔ روش‌های استاندارد جهانی تهیه کرد. یک سال پس از آن، دومین گزارش وضعیت محیط‌زیست کشور منتشر شد. اگرچه در دولت‌های نهم و دهم گزارش‌هایی با عناوین نسبتاً مشابه منتشر شد، اما این گزارش‌ها بیشتر گزارش عملکرد دولت‌ها بودند و بخش‌هایی مهم از داده‌های محیط‌زیست کشور که مربوط به امور سایر دستگاه‌های دولتی بود، در این گزارش‌ها به‌چشم نمی‌خورد. تا آنکه در دولت یازدهم، سازمان حفاظت محیط‌زیست بار دیگر گزارش وضعیت محیط‌زیست دربازهٔ زمانی ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۲ را منتشر کرد و از آن زمان تاکنون، دیگر گزارشی از وضعیت محیط‌زیست در کشور تهیه نشده است. حال‌آنکه، وضعیت فعلی کشور از نظر منابع طبیعی و شاخص‌های محیط زیستی بیش‌از هر زمان دیگری نیازمند داده‌های قابل اتکا و دقیق برای تصمیم‌گیری است. پنجشنبه‌ای که گذشت، «مرکز صلح و محیط‌زیست» با همکاری روزنامه «پیام ما»، نشستی را باعنوان «نقدی بر روند انتشار گزارش‌های وضعیت محیط‌زیست کشور» برگزار کرد. در این نشست که به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست برگزار شد، جمعی از متخصصان دربارهٔ لزوم تهیهٔ گزارش‌های وضعیت محیط‌زیست و تهیهٔ پایگاه‌های اطلاعاتی قابل اتکا دربارهٔ داده‌های محیط‌زیستی کشور، به ایراد سخنرانی پرداختند. «معصومه ابتکار»، رئیس اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست، «رضا مکنون»، نایب‌رئیس سابق کمیتهٔ ملی توسعهٔ پایدار، «محمد ذکایی»، استاد دانشگاه شهید بهشتی و مجری گزارش وضعیت محیط‌زیست کشور و «زهرا جواهریان»، مدیرکل سابق دفتر توسعۀ پایدار و اقتصاد محیط‌زیست سازمان حفاظت محیط‌زیست، سخنرانان این نشست بودند.
انتخابات و ابرچالش محیط زیست
نقدی بر امتحانات نفسگیر
سبزشویی و انرژی‌های تجدیدپذیر
تغییر اقلیم، آتش‌فشان‌ها و زلزله‌های: ایسلند و آسیا
قنات «خوردین» احیا و بازسازی شد
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه٢ تهران:
فصل آتش‌سوزی جنگل‌ها
|پیام ما| آتش به جان مراتع و جنگل‌های کهگیلویه‌و‌بویراحمد افتاده و در روزهای اخیر مناطقی از کهگیلویه، باشت و گچساران را درگیر کرده است. هرچند هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت‌ها در میان نیست، اما آنچه در شرایط فعلی بیش‌ازهمه مهم است، سرزنده بودن مراتع منطقه به‌دلیل بارش باران است؛ اتفاقی که می‌تواند آتش را گسترده‌تر کند. مورد دیگر کمبود امکانات اطفای حریق است؛ نکته‌ای که طی سالیان گذشته در فصل افزایش آتش‌سوزی‌ها مطرح می‌شود و به‌قول «امید سجادیان»، دبیر شبکهٔ تشکل‌های محیط‌زیست کهگیلویه، در فصل سرما به فراموشی سپرده می‌شود. در حریق روزهای گذشته نیز کمبود امکانات سازمانی و بی‌توجهی به عمق حادثه بالا بود و با توجه به آنکه آتش‌سوزی در این منطقه هرساله تکرار می‌شود، همان‌طورکه سجادیان می‌گوید این غافلگیری بی‌معناست. پارک ملی کرخه نیز از دو شب قبل درگیر آتش‌سوزی شده است و با وجود آنکه یک‌بار خبر مهار آن آمد، اما مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان خبر از حریق مجدد پارک ملی کرخه داد و گفت «در پی این آتش‌سوزی حدود ۲۵ هکتار از این جنگل در آتش سوخت.»
زنان و محیط زیست؛ یک گام به پیش
جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد انتخابات‌های سرنوشت‌ساز زیادی است. یکی از آنها انتخابات ریاست‌جمهوری مکزیک بود که روز دوشنبه با پیروزی یک اقلیم‌شناس زن به پایان رسید تا دو نخستین تاریخ رقم بخورد. برای نخستین‌بار در جهان، یک دانشمند اقلیم‌شناس که در تدوین گزارش‌های هیئت بین‌الدولی تغییراقلیم (IPCC) همکاری داشته است به مقام رهبری یک کشور رسید و برای نخستین‌بار در تاریخ مکزیک زنان توانستند کرسی ریاست‌جمهوری را تصاحب کنند. «کلودیا شاینبام پاردو» با تلفیق دو مسئلهٔ حقوق زنان و محیط‌زیست توانست کارزار انتخاباتی خود را به سرانجام برساند و انتظار می‌رود در دولت او اقدامات اقلیمی نقش پررنگی داشته باشند. مکزیک شباهت‌های اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیادی با ایران دارد و با توجه به آنکه در ایران نیز به‌زودی شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خواهیم بود، انتظار می‌رود اعلام موضع دربارهٔ گرمایش زمین و اقدام اقلیمی در برنامه‌های کاندیداهای ریاست‌جمهوری وجود داشته باشد.
«معجزهٔ هزارهٔ سوم» سخنران میکروفن‌های خاموش
