بایگانی مطالب : معماری پایدر
نسخه پایداری در «کندوان»
معماری سنتی ایران چگونه به اقلیم توجه میکرد؟
![نسخه پایداری در «کندوان»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/فارس.jpg)
معماری ایران دچار تجملگرایی شده است
از روزی که آپارتمانهای قدونیمقد با نماهای رومی و سنگهای گرانیتی بخشی از هویت شهرهای ایران شدند، بسیاری از متخصصان حوزه معماری، امیدشان را به آینده پایدار از دست دادند. این در حالی است که معماری سنتی ایران به دلیل هارمونی با ویژگیهای اقلیمی و فرهنگی توانسته بود به نیازهای اجتماعی و اقتصادی شهر و شهروندان پاسخ دهد. شاید به همین دلیل است که وقتی صحبت از توسعه پایدار در حوزه معماری و شهرسازی به میان میآید، هنوز هم برخی بازگشت به معماری گذشته را راهحل مناسب میدانند. اما فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا نظر دیگری در این باره دارد. او که سالها در حوزه معماری پایدار در ایران، چین و ایالات متحده آمریکا تحقیقات گستردهای داشته، معتقد است که بازگشت به گذشته درست نیست، بلکه باید با استفاده از تجربه معماری سنتی ایران و تکنولوژی روز جهان به توسعه پایدار در حوزه معماری و شهرسازی رسید. به گفته او، معماری امروز ایران دچار تجملگرایی شده است.
![معماری ایران دچار تجملگرایی شده است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/پیام-ما-1.jpg)
در معماری پایدار از همسایهها عقب افتادیم
گرمشدن کره زمین و تغییرات آبوهوایی در سراسر جهان، موجب شده تا بحثهای زیادی پیرامون اهمیت معماری اقلیمی شکل بگیرد. بسیاری از متخصصان حوزه شهرسازی در جهان معتقدند که توجه به ویژگیهای اقلیمی در صنعت ساختوساز میتواند برخی از مشکلات شهرنشینی و زیستمحیطی امروزه را حل کند. در این میان، گروهی از معماران ایرانی به الگوبرداری از معماری سنتی ایرانی روی آوردهاند. به اعتقاد این گروه، معماری سنتی ایرانی میتواند درسهای زیادی برای معماران جوان داشته باشد و به پایداری معماری و شهرسازی ایران کمک کند. وحید قبادیان از جمله معمارانی است که در این حوزه مطالعات گستردهای داشته و آثارش در کشورهای مختلف به چاپ رسیده است. او حتی پروژههایی را نیز با الگوبرداری از معماری سنتی یزد و ماسوله در دو دهه گذشته اجرا کرده است. به گفته قبادیان، ساختمانهای سنتی ایرانی نسبت به ساختمانهای امروزی از نظر مباحث پایداری بسیار بهتر عمل میکردند.
![در معماری پایدار از همسایهها عقب افتادیم](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/یاسر-خدیشی-پیام-ما.jpg)
زنگ خطر غفلت از آمایش سرزمین
بی توجهی به طرحهای بالادستی و آمایش سرزمین باعث تخصیص امکانات نامتوازن به شهرها شده است که نتیجه آن حاشیهنشینی و ساختوسازهای غیراصولی در شهرها است. این بهم ریختگی موجب هدر رفت منابع مالی، انرژی و آلودگیهای زیست محیطی میشود. همچنین در چنین شرایطی هیچ یک از مولفههای مدنظر معماری پایدار در شهرهای امروزی ایران نمیتواند محقق شود. این امر موجب نگرانی بسیاری از متخصصان حوزه معماری و شهرسازی شده است. ترانه یلدا، معمار و شهرساز ایرانی از جمله کسانی است که در سالهای اخیر نسبت به ساختوسازهای غیراصولی و بیتوجهی به طرحهای موجود هشدار داده است. به اعتقاد او، اگر به طرحهای منطقهای و آمایش سرزمین توجه نشود به مرحلهای میرسیم که مردم مجبور به ترک خانهها و شهرهای خود میشوند.
![زنگ خطر غفلت از آمایش سرزمین](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/یاسر-خدیشی-پیام-ما-1.jpg)
بادگیر، نمادی از معماری پایدار
![بادگیر، نمادی از معماری پایدار](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/01.بادگیر.اصلی.jpg)
وضعیت بحرانی «خانه گازر»
مراقبت نکردن از آثار تاریخی در اختیار دوایر دولتی در استان خوزستان اعم از مرمت تا حفاظت همهجانبه باعث شده است به تعدادی از آنها خسارت وارد شود. این وضعیت اینقدر بغرنج شده است که داد فعالان میراث فرهنگی را درآورده. آنها معتقدند برای جلوگیری از تخریب خانههای تاریخی در اختیار ادارههای دولتی در خوزستان باید وزارتخانهٔ میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی از مجاری قانونی نسبت به حفاظت از آنها اقدام کند یا طرحی تهیه شود تا این بناهای تاریخی به مراکز فرهنگی هر شهرستان تبدیل شوند.
![وضعیت بحرانی «خانه گازر»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/همشهری-آنلاین.jpg)
استراتژیهای معماری زیستاقلیم در مناطق استوایی
کلمه «استوایی» یا «گرمسیری» ذهن ما را به فضایی با گرما و رطوبت دائمی میبرد. جایی با بارشهای زیاد و پوشش گیاهی سبز. بعضی آن را به مانند یک بهشت میدانند اما بعضی دیگر از معایب زندگی در چنین آبوهوای صحبت میکنند. در مقابل انتقادها، پروژههای معماری متفاوتی برای سازگاری انسان در چنین شرایطی تعریف شده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود.
![استراتژیهای معماری زیستاقلیم در مناطق استوایی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/معماری-پایدار-jpg.webp)
راویان دوران طلایی دریا
روزی که مناسبات تجاری منطقه خلیجفارس و اقیانوس هند با ظهور رقبای جدید در امر تجارت و حملونقل دریایی تغییر کرد و نامهای جدیدی سر بر آوردند، چراغ دریانوردی بندر لافت رفتهرفته خاموش شد و دریای بزرگ در خاطر نسل طلایی دریانوردان مُرد. پس از آن دیگر «ناخدا سلیمان»، «ناخدا سفاری لافتی» و «سرهنگ محمد کهور» و … بندر منگلور، دارالسلام، زنگبار و هند را هیچگاه ندیدند. وقتی دریای بزرگ را از دریانوردان بگیرید انگار نهنگی را در یک حوض کوچک انداخته باشید، نهنگ پس از مدتی تلف میشود. با از رونق افتادن حملونقل دریایی، درهای تعداد قابلتوجهی از کارگاههای لنجسازی هم بسته شد. تاریخ دریانوردی بندر لافت باید آرامآرام میپذیرفت که دیگر هیچچیز مثل گذشته نیست، تنها سفری که ممکن است، سفر ذهنیست. آخرین نسل دریانوردان دریای دور رفتهرفته پیر شدند، آداب دریانوردی در گرداب تغییرات گم شد، آوا و نواهای دریانوردی کهن در میان همهمهٔ مدرنیته ناپدید شد، امّا هنوز از میراثداران سفرهای بزرگ تعدادی باقی ماندهاند که علیرغم سن بالا به راویانِ دوران طلایی دریا و بنادر خلیجفارس بدل شدهاند.
![راویان دوران طلایی دریا](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/4-8-scaled.webp)
پایداری فدای ارزانی میشود
معماری میتواند شهر را برای زندگی آسانتر مهیا کند و معماری پایدار هم روشی است برای بهبود زیست در آن. معماری پایدار میتواند علاوهبر آنکه زیبایی را به شهر میآورد، حافظ محیط زیست و آیندهٔ آن باشد. «صمد ذواشتیاق»، فارغالتحصیل مهندسی معماری دانشگاه علم و صنعت ایران معتقد است موضوع معماری و پایداری شهرها که از دو دهه قبل در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه قرار گرفت، از ابتدا بهدلیل مسئلهٔ انرژی مطرح شد. ذواشتیاق که در دههٔ ۵۰ تجربهٔ حضور در دو دورهٔ پژوهشی مقطع فوق لیسانس (طرحریزی شهری، دانشکدهٔ هنرهای زیبا و مرمت ابنیه و شهر، دانشگاه پردیس اصفهان) را در عرصهٔ آکادمیک در چنته دارد؛ طرح مرمت و احیای بنای خانهٔ دکتر شقاقی (موزهٔ نقاشی پشت شیشه)، مدیریت هماهنگی (مدیریت واحد شهرسازی شرکت مشاور) طرح تفصیلی مناطق ۵ و ۶ شهر اصفهان، مدیریت طرح جامع شهرک مجتمع مسکونی کارکنان منطقهٔ پارس جنوبی (عسلویه)، سرپرست دفتر فنی طرح منطقهٔ شهری تهران، مدیریت مرحلهٔ اول طرح اسکان جمعیت استان تهران، عضویت کمیسیون (کمیتهٔ طرح تفصیلی) ادارهکل برنامهریزی و طرحهای شهرسازی شهرداری تهران و بسیاری دیگر را هم در کارنامهاش دارد. او حالا میگوید تا زمانی که مسئلهٔ پایداری در نگاه مسئولان از حالت «لوکس» خارج نشود، به هرکس اجازهٔ ساخت داده نشود و استفاده از انرژیهای نو جایگزین سوختهای فسیلی نشود، نمیتوان منتظر پایداری در معماری شهرها بود.
![پایداری فدای ارزانی میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/3-7-jpg.webp)
میراث «غزه» زیر بمباران
هرچند درگیریهای فعلی میان فلسطین و اسرائیل از ۱۵ مهر امسال آغاز شد، اما این درگیریها در تاریخ اتفاق جدیدی نیست؛ درگیریهایی که از نیمههای قرن گذشته (بیستم) آغاز شد و تا کنون ادامه دارد و در همهٔ این دههها، علاوهبر فاجعههای انسانی، منجر به تخریب میراث فرهنگی بسیاری در نوار غزه و فلسطین شده است. در همین روزهای اخیر هم خبر میرسد درگیریهای حال حاضر، تخریب کلیسای تاریخی غزه را بهدنبال داشته است و از سوی دیگر، شورای بینالمللی موزهها (ایکوم) نیز دربارهٔ بیتوجهی به حفاظت از اموال فرهنگی و افزایش احتمالی قاچاق و تخریب اشیای فرهنگی و تاریخی در این منطقه هشدار داده است.
![میراث «غزه» زیر بمباران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/4-7-jpg.webp)