ستاره حجتی

۱۸ دی ۱۴۰۲

درخت‌ها فصل‌ها را گم کردند

درختان برخی باغ‌های کشور به‌ویژه در استان‌های سردسیر کشور مانند آذربایجان‌های شرقی و غربی و برخی نواحی شمال کشور به‌دلیل گرمای غیرمعمول پاییز به بهار زودرس مبتلا شدند و شکوفه داده و جوانه زدند. کارشناسان کشاورزی این پدیده را اثر تغییراقلیم می‌دانند که به‌نظر می‌رسد در سال‌های آتی تشدید نیز می‌شود. باغداران اما نگران ادامهٔ زمستان هستند‌؛ اگر سرمای ناگهانی از راه برسد، تمام جوانه‌ها خواهد سوخت و در بهار و تابستان نه از شکوفه و جوانه خبری خواهد بود و نه از بار و محصول.

ستاره حجتی

۱۷ دی ۱۴۰۲

دیپلماسی محیط زیستی عقب‌مانده است

«محیط زیست» یکی از محورهای مهم حوزه دیپلماسی به شمار می‌رود و هر سال هم اهمیت آن بیش از پیش روشن می‌شود. از سال ۱۴۰۰ ضعف و انفعال شدید در این حوزه موجب شد تا برخی کشورها با مواضع غیرمرسوم دربارهٔ حقوق ایران اظهارنظر کنند. یک روز طالبان در ازای طلب حقابهٔ ایران از هیرمند، دبه‌های زرد انتحاری به دست گرفت و یک‌بار عراق ایران را به پیگیری مسئلهٔ «زاب کوچک» در دادگاه لاهه تهدید کرد. موضوع اما به این سطح محدود نماند و روسیه برای دوبار در یک سال گذشته تمامیت ارضی کشور ما را برای تحکیم روابطش با جهان عرب، زیر سؤال برد. آنچه در دوسال گذشته از انفعال دیپلماسی نصیب شهروندان ایران شده است، پهنه‌های مشترک آبی و رودخانه‌های مرزی بلاتکلیف است که یا حقابه‌شان تضییع شده و به تشدید وضعیت کانون‌های گرد و غبار خارج از کشور منجر شده است. به نظر می‌رسد برنامهٔ منطقه‌ای و مشترکی میان ایران و همسایگانش برای سازگاری با تغییراقلیم وجود ندارد. مهدی ذاکریان، استاد مدعو دانشکدهٔ حقوق دانشگاه پنسیلوانیا و عضو هیئت‌علمی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، چالش اصلی را در «عقب‌ماندگی» سیاست خارجه کشور می‌داند. او بزرگترین چالش دستگاه دیپلماسی کشور را ضعف علمی و عملی و دور ماندن از فضای حقیقی نظام بین‌الملل به‌جای بسط واقعیت می‌داند که نه‌فقط در مورد آب و محیط زیست بلکه در سایر حوزه‌ها هم مشکل‌ساز شده است.

ستاره حجتی

۱۳ دی ۱۴۰۲

تکرار مشکل توزیع گاز سیستان‌وبلوچستان

به نظر می‌رسد دو نرخی شدن سیلندر گاز سهمیه‌ای از سوی دولت و همچنین تخصیص نیافتن یارانه سوخت به همه خانوارهای محروم از شبکه گاز شهری در سیستان‌وبلوچستان به مشکل همیشگی تامین و توزیع گاز مایع و نفت سفید در این استان، به‌ویژه شهرستان‌های جنوبی، دامن زده است. مردم می‌گویند سوخت نیست و اگر هست در بازار سیاه گران یافت می‌شود. دولت با وجود اینکه یک نماینده مجلس هم این کمبود را تایید کرده است، آن را نمی‌پذیرد و مشکل را در تقاضای زیاد می‌داند. بررسی‌ها اما نشان می‌دهد مسئله در خانه‌های مردم نمانده و به اصناف مصرف‌کننده سوخت مانند نانوایی‌های این استان هم رسیده است. این در حالی است که چالش دسترسی شهروندان به سوخت مسئله‌ای است که هر سال تکرار می‌شود.

ستاره حجتی

۱۱ دی ۱۴۰۲

برداشت نمک از دریاچهٔ ارومیه جدید نیست

درخواست یک شرکت چینی برای برداشت لیتیوم از بستر خشک دریاچهٔ ارومیه خبر داغ این روزهای شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌هاست. اگرچه سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده که تاکنون مجوزی برای برداشت نمک خشک بستر دریاچه برای چینی‌ها صادر نکرده است، اما هنوز برخی به این اخبار با دیدهٔ نگرانی و البته بدبینی نگاه می‌کنند. ساکنان روستاهای اطراف دریاچهٔ ارومیه می‌گویند که برداشت نمک از بستر دریاچه اتفاق جدیدی نیست و علاوه بر مردم اهلی، برخی شرکت‌های داخلی نیز این برداشت را انجام می‌دهند. با این‌حال یک کارشناس معدن می‌گوید که هر چند نمک دریاچهٔ ارومیه دارای عناصر ارزشمندی است اما بهره‌برداری از آن اقتصادی نیست.

ستاره حجتی

۱۰ دی ۱۴۰۲

از روزگار رفته چه مانده؟ تلی غبار

ستاره حجتی

۹ دی ۱۴۰۲

الگوی ناکارآمد اصلاح کشت

با وجود تلاش برای تأمین محصولات کشاورزی اساسی در داخل و تولید به‌میزان نیاز داخلی، بررسی کلان‌روندها نشان می‌دهد که در بازهٔ سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۲ یعنی طی سی سال، سهم سطح زیرکشتِ گروه‌های کالایی غلات و محصولات اساسی صنعتی روند کاهشی داشته است. همچنین، آمارهای رسمی حاکی از این است که سهم محصول گندم در کشت آبی کاهش و در کشت دیم تقریباً افزایش یافته است، ولی در مجموع سهم این محصول راهبردی از سطح زیرکشت کل کالاهای زراعی کاهش یافته است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با محوریت امنیت غذایی که هفتهٔ پایانی آذر منتشر شد، به‌صراحت اعلام کرد طرح اصلاح الگوی کشت که اخیراً توسط وزارت جهادکشاورزی ابلاغ شده است، نخواهد توانست تغییرات قابل‌توجه در سطح زیرکشت محصولات اساسی ایجاد کند. کارشناسان اقتصاد کشاورزی بر این باورند که سوابق آماری سطح زیرکشت محصولات کشاورزی در ایران نشان می‌دهد که این تغییرات با دشواری برای اصلاح ساختار تولید محصولات اساسی و کاهش هزینه‌های تولید و افزایش میزان تولید به‌ازای هر بهره‌بردار اتفاق افتاده است. بنابراین، ادامه دادن شیوه‌های سابق مدیریتی بخش کشاورزی و منابع‌طبیعی بدون اتخاذ سیاست کارآمد چشم‌انداز روشنی برای تولید محصولات راهبردی در کشور ندارد؛ مسئله‌ای که باعث اختلالات فعلی در امنیت غذایی خواهد شد.

ستاره حجتی

۸ دی ۱۴۰۲

مرغ یک‌پای مخابرات

بیش از ۷۰ نامه میان دستگاه‌های مختلف دولت و سایر ارکان، از جمله سازمان حفاظت محیط زیست کشور، ادارهٔ تابعه‌اش در استان آذربایجان‌غربی، وزارت آموزش‌وپرورش، شهرداری و شورای شهر ارومیه، دادستانی آذربایجان‌غربی رفت و آمد تا بتوانند جلوی نصب یک «دکل مخابرات همراه اول» در مجاورت دبیرستان دخترانه‌ای در روستای اقماری الواج ارومیه را بگیرند. حکم قاطع دادگاه بر ضرورت جلوگیری از نصب این دکل را هم به این اوراق اضافه کنید. مجموعهٔ قوانین کشوری و آیین‌نامه‌های اجرایی از قانون هوای پاک تا قانون جوانی جمعیت نیز نصب دکل مخابرات و هر دکل پرتوزا یا ساطع‌کنندهٔ امواج را در حریم ۱۶متری یک مدرسه غیرمجاز می‌دانند. بااین‌حال، ادارهٔ مخابرات در ارومیه بدون مجوزهای لازم و با وجود این استعلام‌های ناهی و حکم قانونی منع‌کننده، کارگاهش را تجهیز و زمینی درست در فاصله ۱۶متری مدرسهٔ دخترانهٔ «متانت» را گودبرداری کرده است. اهالی نگران آثار احتمالی نصب این دکل بر سلامت‌شان هستند. مخابرات هم می‌گوید می‌خواهیم منطقه را توسعه دهیم وآنتن‌دهی را تقویت کنیم. اما مهمترین موضوع این دعوا در این است سازمان حفاظت محیط زیست کشور آلودگی امواج ساطع‌شده از دکل‌های مخابراتی را مصداق بارز آلودگی محیط زیست می‌داند.

ستاره حجتی

۶ دی ۱۴۰۲

دهلی «چابهار » را دور می‌زند

دولت هفتهٔ گذشته از نهایی‌شدن قرارداد میان دهلی و تهران در مورد توسعهٔ منطقهٔ مکران بعد از هشت سال خبر داد. قراردادی که بسیاری از صاحب‌نظران داخلی به آن بدبین بودند. این بار مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی عنوان کرده است که هند افزون بر محدودیت‌های تحریمی، فرصت‌های ژئوپلیتیکی را در کریدورهای دیگری جستجو می‌کند که چابهار در آن نقشی ندارد. حضور در چابهار برای هند در رقابت ژئوپلیتیکی با چین همچنان یک امر راهبردی برای دهلی‌نو است، ولی از منظر ژئواکونومیکی چابهار واجد اهمیت ویژه برای هند در ترانزیت بین‌المللی نیست؛ کاهش اولویت چابهار برای هند به‌معنای آن نیست که دیگر هند تمایلی به حفظ نقش حداقلی در مدیریت بندر ندارد، بلکه مقصود آن است که این کشور خلاف ابراز تمایل سیاسی، به‌لحاظ اقتصادی حاضر به سرمایه‌گذاری جدی در این بندر نخواهد بود. گزارش «تأملی در باب تمدید قرارداد هند در چابهار بر پایهٔ رویکردی بدیل به توسعهٔ مکران» به‌صراحت اعلام می‌کند که دهلی در صدد احداث کریدور جدیدی با متحدان آمریکایی و اماراتی است. همچنین «هند متعهد به سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلار برای تأمین تجهیزات مورد نیاز برای اپراتوری بندر شهید بهشتی و اعطای یک خط اعتباری ۱۵۰ میلیون‌دلاری شده بود. قرار بود که این کشور 1.5 میلیارد دلار برای ساخت مجموعه‌ای متشکل از جاده و راه‌آهن در منطقهٔ چابهار سرمایه‌گذاری کند.» تمام این تعهدات اما به خرید شش دستگاه جرثقیل به مبلغ ۲۵ میلیون دلار خلاصه شد که در طول سال‌های اخیر نیز، این جرثقیل‌ها راکد و بدون استفاده هستند.