فاطمه باباخانی
دبیر محیط زیست و منابع طبیعی
فاطمه باباخانی
۱۵ بهمن ۱۴۰۲
مناقشه بر سر «زمین»
با ملی شدن قانون ملی شدن جنگلها و مراتع مالکیت عرصههای طبیعی در ایران تغییرات گستردهای یافت. فارغ از زمینهایی که از بزرگمالکان با پرداخت حق و حقوق دریافت و اسنادی که باطل شد، زندگی گروهی از روستاییان نیز با این قانون تغییر یافت. در دههٔ ۴۰ با رشد فرآیند صنعتی شدن، بسیاری از روستاییان به شهرها رفتند، عدهای از آنها زمانی که به روستا برگشتند، با یک چالش مواجه شدند: زمینهای آنها جزو اراضی ملی بود و اجازهٔ ساختوساز یا هیچگونه فعالیتی را نداشتند. تعارض مردم محلی و سازمان منابعطبیعی در سالهای اخیر با افزایش قیمت زمین بیشتر هم شده است. محلیها میگویند زمین متعلق به آنهاست و در عوض سازمان منابعطبیعی سندی دارد که نشان میدهد این اراضی مالکیت عمومی دارد.
فاطمه باباخانی
۱۱ بهمن ۱۴۰۲
فریاد از بینفسی
تا چندسال پیش سهشنبه ما را یاد «محمد درویش» و کمپین «سهشنبههای بدون خودرو» میانداخت که جنبشی مردمی و مرتبط با هوای پاک بود. در هفتههای اخیر جنبش دیگری با موضوع هوای پاک راه افتاده است، سهشنبههای اعتراضی! مردم اراک هر سهشنبه پلاکارد به دست به خیابان میآیند، روی این پلاکاردها نوشته شده است: «صادرات گاز را متوقف کنید»، «مازوت=سرطان»، «راهحل نهایی، تعطیلی نیروگاه فسیلی»، «شهر من، من به تو میاندیشم»، «همراه شو عزیز»، «شورایعالی امنیت ملی! مردم اراک شهروند درجه دو نیستند»، «سلاجقه استعفا»، «نفسم گرفت از این شهر»، «اراک هوا ندارد»؛ مطالبهٔ اصلی اراکیها حذف مازوتسازی و تعطیلی نیروگاه است.
فاطمه باباخانی
۱۰ بهمن ۱۴۰۲
وضعیت مبهم «بالابان»
«وضعیت بالابان از یوزپلنگ نیز بدتر است چون دستکم یوزپلنگ در آفریقا به جمعیت پایداری رسیده است.» این بخشی از صحبتهای «حسن اکبری»، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، در هفتههای اخیر بود. بااینحال برخی کارشناسان مانند «احسان طالبی» به این گفته انتقاد جدی دارند و میگویند زمانی که برآورد جمعیتی از یک گونه نداریم، نمیتوانیم دربارهٔ وضعیت آن اظهارنظر کنیم. در گفتوگو با این پرندهشناس که بهتازگی از پروژهٔ ۱۰۲روزهٔ «شمارش شکاریها» از «گلوگاه» بازگشته است، دربارهٔ وضعیت «بالابان» گفتوگو کردیم.
فاطمه باباخانی
۹ بهمن ۱۴۰۲
الگوی موفق حفاظت مشارکتی در «کوه هوا»
سال ۱۳۸۲ که «علی نصیری» بههمراه چهار نفر دیگر قدم در راه حفاظت گذاشتند، فکرش را هم نمیکردند سال ۱۴۰۱ برای ۶۳۸ نفر کارت عضویت صادر کنند. امروز ۱۲ تا ۱۳ نیروی محیطبان داوطلب عضو انجمن با پنج موتور و سایر تجهیزاتی که خیرین در اختیارشان گذاشتهاند، پایشهای روزانه در منطقه انجام میدهند و جمعیت حیاتوحش را بهنحو قابلتوجهی افزایش دادهاند. همچنان که «موسی کرمی» و دوستانش در انجمن «پایشگران زمین و زندگی» توانستند جمعیت حیاتوحش را در عرض ۱۰ سال ۱۷ برابر کنند و شکارچیان غیرمجاز سابق را به محیطبان داوطلب بدل کنند.
فاطمه باباخانی
۲ بهمن ۱۴۰۲
نسخهٔ حفاظت مشارکتی برای کرانهٔ ارس
بازنگری در طرح مدیریت پناهگاه حیاتوحش «کیامکی» و پارک ملی «کنتال» درحالی قرار است انجام شود که بهنظر میرسد محیطبانان بهواسطهٔ سروکار داشتن با انواع مشکلات رمقی برایشان باقی نمانده است. یکی از آنها میگوید ۲۵ سال کار کردن در شرایط سخت، حقوق حداقلی، بهتنهایی شیفت دادنها، ضرب و شتم توسط متخلفان، پاسگاههای خالی و بدون امکانات او را در مواقعی به ناامیدی میکشاند. مدیران محیط زیست در منطقه آزاد تصمیم گرفتند بهجای سپردن نگارش طرح مدیریت پناهگاهها به مشاوران، راه دیگری بروند، مسیری تحتعنوان «حفاظت مشارکتی» که قرار است با مشارکت ذینفعان و گروداران عملیاتی شود. از همین رو، آنان از گروههای مختلف برای حضور در کارگاه حفاظت مشارکتی دعوت کردند. آیا در شرایطی که امکانات محیطبانی در حداقل ممکن است و رضایت شغلی نیز وجود ندارد، با صرف به مشارکت طلبیدن ذینفعان و گروهداران میتوان به آیندهٔ این مناطق امیدوار بود؟
فاطمه باباخانی
۲۹ دی ۱۴۰۲
نگارش قانون به قصد رفع تکلیف
در ایران ۴۰ مصوبه و قانون در ۵۰ سال قانونگذاری برای حل چالش آلودگی هوا تصویب شده است. بااینحال، پس از نیمقرن نهتنها آلودگی هوا کاهش نیافته بلکه بر تعداد شهرهای آلوده افزوده شده است. چرا؟ آیا ما همچنان با خلأ قانونی در این زمینه مواجهیم یا در اجرا به مشکل برمیخوریم؟ «یوسف رشیدی»، استادیار پژوهشکدهٔ علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی و «بهزاد اشجعی»، کارشناس آلودگی هوا، هر دو مسئله را مهم میدانند؛ هرچند در راهکار با هم اندکی اختلاف عقیده دارند.
فاطمه باباخانی
۲۶ دی ۱۴۰۲
صدور ۶۴ پروانهٔ شکار در مناطق چهارگانه
مناطق حفاظتشدهٔ «الموت» و «طارم» در استان قزوین، مناطق حفاظتشدهٔ «درمیان» و «شاسکوه» و منطقهٔ شکارممنوع «کمرسرخ» خراسانجنوبی، منطقهٔ حفاظتشدهٔ «هرمود» و منطقهٔ شکارممنوع «درهباغ» فارس، منطقهٔ حفاظتشدهٔ «کالمند»، پناهگاههای حیاتوحش «بوروئیه»، «شیرکوه» و «آریز» یزد، منطقهٔ حفاظتشدهٔ «سالوک» و منطقهٔ حفاظتشده و پارک ملی «ساریگل» خراسانشمالی، منطقهٔ حفاظتشدهٔ «هفتادقله» مرکزی و مناطق حفاظتشدهٔ «ورجین» و «کاوه ده» تهران هفت منطقهای هستند که قرار است برای آنها در مجموع ۶۴ پروانه شکار ویژه صادر شود.
فاطمه باباخانی
۲۵ دی ۱۴۰۲
مرگ در کوهستان
شنبه، ۱۶ دیماه، دو کوهنورد به نام نادره و معصومه که برای صعود سبلان رفته بودند، دچار هیپوترمی (سرمازدگی) شدند و از دست رفتند.، ساعت ۱۲:۰۵ روز جمعه ۲۱ دی «سلام بهمنیار»، «رضا کایشی»، «محسن عزیزی»، «مبین جسمی» و «محمد رویان» کوهنوردان در «ارتفاعات رندوله اشنویه» گرفتار بهمن شدند که تاکنون تنها دو نفر از آنها پیدا شدهاند. ۲۲ دی یک کوهنورد میانسال تهرانی در قلهٔ دارآباد جان باخت. همان روز یک گروه ۹نفره ساعت ۱۸:۴۵ در بینالود گم شدند که پس از جستوجو و یافتن مفقودین در برف و کولاک، عملیات در ساعت ۲:۳۰ بامداد پایان یافت. اینها تنها آماری از دو هفتهٔ اخیر است که در رسانهها منتشر شده. کوهستانهای ایران مرگهای زیادی را به خود دیده، بهطوریکه هر بار برف میآید، امدادگران دلنگران چشم به ارتفاعات میدوزند؛ مبادا کسی آنجا گیر افتاده باشد. آیا راهی برای کاهش این مرگها وجود دارد؟