دیپلماسی از نگاه
امام خمینی (ره)
وزارت امورخارجه که دستگاه دیپلماسی کشور است جایگاه ویژه ای در نظام دارد وزارتخانه داشتند و در این رابطه می فرمودند:«وزارتخارجه تنها وزارتخانه ای است که با اسلامی شدنش بیشتر از سایر وزارتخانه ها می تواند موجودیت اسلامی ما را به خارج نشان دهد و بالعکس صدماتی که به این کشور ممکن است وارد آید و در سابق از ناحیه سفارتخانه های خارجی در اینجا و سفارتخانه های ما در خارج بر کشور وارد شده بیشتر از دیگران است.» با توجه به بیانات امام راحل (ره) ابعاد مختلف سیاست خارجی جمهروی اسلامی ایران را می توان در چند بخش مورد ارزیابی قرار داد.
1- اصل نفی سبیل: از دیگر اصول سیاست خارجی امام خمینی، نفی سلطه گری و سلطه پذیری است. ایشان برای حیات زیر سلطه غیر، ارزشی قایل نمی شوند، بلکه ارزش حیات را به آزادی و استقلال می دانند و با توجه به آیه شریفه «لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا» که می فرماید خداوند، سلطه ای برای کافران بر مومنان قرار نداده، اذعان می دارند که:ما منطقمان، منطق اسلام، این است که سلطه نباید از غیر بر شما باشد. نباید شما تحت سلطه غیر بروید.
2- دفاع از کیان اسلام و مسلمانان: ایشان برنامه سیاست خارجی ایران را برنامه اسلام ذکر می کنند و می فرمایند:«ما برای دفاع از اسلام و ممالک اسلامی و استقلال ممالک اسلامی در هر حال مهیا هستیم. برنامه ما برنامه اسلام است، وحدت کلمه مسلمین است، اتحاد ممالک اسلامی است. اکنون ایران به عنوان الگوی مقاومت در برابر دشمنان اسلام مبدل شده بگونه ای که غرب به صراحت اعتراف دارد اتحاد کشورهای اسلامی و انزجار مسلمانان از غرب و سیاست های استعماری انها نتیجه سیاست ها و اندیشه های جمهوری اسلامی ایران است که نتیجه نهایی آن اتحاد جهان اسلام می باشد.
3- اصل احترام متقابل و عدم دخالت در امور یک دیگر: امام در این مورد قایل به این است که اسلام برای همه و دلسوز برای بشر است و ما همه تابع اسلام و دلسوز برای بشر هستیم. به این معنا که «ما با هیچ ملتی بد نیستیم، اسلام آمده بود برای تمام ملل. ما اعلام می کنم که نظر تجاوز به هیچ یک از کشورهای اسلامی و غیر اسلامی نداریم. هرچند که غرب تلاش دارد تا با تهدید نشان دادن ایران اهداف خود را در منطقه اجرایی کند اما تاکید تهران بر اصل همزیستی مسالمت آمیز و تعامل سازند با جهانیان به ویژه همسایگان این سناریو را با شکست مواجه ساخته است.
5- اصل نفی ظلم و حمایت از مظلوم: امام خمینی با استناد به سیره انبیا، ملت اسلام را پیرو مکتبی می دانست که برنامه آن در دو کلمه «نه ستم کنید، نه مورد ستم قرار گیرید؛ لا تظلمون و لا تظلمون» خلاصه می شود.امام می خواهد تا با ابرقدرتها و ظالمان مخالفت شود. ایشان سازش با ظالم را ظلم به مظلومان و ظلم به شرع و خلاف رأی انبیا می دانست:ما تحت رهبری پیغمبر اسلام این دو کلمه را می خواهیم اجرا کنیم؛ نه ظالم باشیم و نه مظلوم.(اندیشه سیاسی)
6- اصل نه شرقی ـ نه غربی: این اصل که در واقع یکی از شعارهای اساسی مردم در بحبوحه انقلاب بود و برگرفته از سخنان امام خمینی(ره) که در موارد متعددی به این مسئله اشاره کرده اند:«ملت ایران بدون اتکا به غرب و شرق می خواهد روی پای خود بایستد و بر سرمایه های مذهبی و ملی خود استوار باشد.»
در نهایت می توان گفت که دیدگاه حضرت امام خمینی (ره ) در زمینه سیاست خارجی برگرفته از تفکری فراگیر و همه جانبه است که محوریت آن را تامین منافع ملی بر اساس عزت جهانی، اتحاد جهان اسلام و مقابله با سیاست های تفرقه افکنانه دشمنان اسلام بویژه در زمینه فلسطین و تعامل ایران و اعراب و در نهایت حمایت از ملت های مظلوم در برابر ظالمان و زور مداران جهان تشکیل می داد
مجموع این اصول تعالیمی کاربردی و عملی برای دستگاه دیپلماسی کشور است که تامین کنند منافع کشورمان، کل جهان اسلام و مظلومان جهان خواهد بود. به صراحت می توان گفت که رمز عزت مندی و گرایشات جهانی به گسترش همکاری با ایران نتیجه این اصول است در حالی که قدرت های بزرگ به دلیل وحشت از این اصول به تقابل با کشورمان می پردازند که تا کنون ناموفق بوده اند.