سوختن زاگرس در شعله‌های نداری

عدم آمادگی و نداشتن تجهیزات کافی برای مبارزه با آتش در ستاد‌‌های بحران استانی باعث شد آتش شعله‌ور  بماند.

 شعله‌های آتش در استان بوشهر شاید از روز ۲۴ اردیبهشت و از محوطه عمارت تاریخی شیرینه در دل کوه بیرمی شروع شد.باغ‌ اطراف عمارت طعمه حریقی شد که چند صد نهال این منطقه را سوزاند و خاکستر کرد.جامعه محلی گمان می کردند این حادثه عمدی بوده و هنوز هم ابهامات آن برطرف نشده است. معمای این حادثه زمانی پیچیده‌تر می شود که می دانیم یک معدن سنگ در دره تنگ شیرینه و جوار کوه بیرمی وجود دارد که توانسته مجوز قانونی برای فعالیت خود اخذ کند. اما اهالی منطقه و دوستداران محیط زیست با فعالیت آن مخالف هستند. حالا و پس از اعتراض اهالی به فعالیت این معدن چنین حادثه ای رخ داده که اهالی منطقه بر این باورند معدن‌کاران عامل آتش سوزی کوه بیرمی بوده اند و برعکس، معدن کاران اهالی را مقصر می دانند.

تنگه شیرینه بخشی از کوه بیرمی و یکی از مهمترین آبخوان های استان بوشهر به شمار می رود که تامین کننده بخش بزرگی از آب شرب شهرستان دشتی و همچنین آبشخور حیات وحش بیرمی است. بنا بر اظهارات مردم محلی و فعالان محیط زیست منطقه، فعالیت معدن مرمریت، تخریب آبخوان را رقم خواهد زد. فرهاد قلی‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر ۲۸ اردیبهشت ماه درباره این حادثه به ایسنا گفت: «علت آتش سوزی رخ داده در مراتع شیرینه در حال بررسی است و ارتباطی با معدن ندارد. امکان دارد عامل آن خطای انسانی و یا بی احتیاطی گردشگران باشد.»

همچنین غلامرضا منتظری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر با اشاره به آتش سوزی روزهای گذشته در مراتع مجاور عمارت شیرینه دشتی اظهار کرد: محدوده ای که دچار آتش‌سوزی شده جزو مستثنیات میراث فرهنگی بوده و در گزارشی که از شهرستان دریافت کرده‌ایم در عرصه حدود یک هکتار اتفاق افتاده است.

با آغاز فصل گرما و تابستان وقوع آتش سوزی در طبیعت افزایش می یابد. امسال نیز در پایان فصل بهار و نزدیکی تابستان آتش رویشگاه های جنگلی و مرتعی استان های خوزستان، بوشهر، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد را درنوردید تا مناطق زاگرس نشین از لهیب آتش خاکستر شوند.

۱۰۰ هکتار از مراتع دهرود قربانی عامل انسانی

عصر جمعه ۲ خرداد ۱۳۹۹ نیز آتشی به جان عرصه های مرتعی مناطق کوهستانی منطقه دهرود واقع در شهرستان دشتستان افتاد که صد هکتار از این مراتع را در بر گرفت. به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر قطعاً این اتفاق ناشی از عامل انسانی بوده ولی هنوز به طور دقیق جزئیات آن مشخص نشده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر با اشاره به اینکه این حادثه بزرگ ترین آتش سوزی امسال بوده است، گفت: چنین آتش سوزی بزرگی را سال گذشته نیز در کوه سیاه دشتی داشتیم. عرصه آتش سوزی حدود ۱۰۰ هکتار برآورد شده و در ارتفاعات منطقه دهرود دشتستان رخ داده که شامل پوشش بوته ای و علوفه ای می شود. متاسفانه در سال جاری آتش‌سوزی های زیادی رخ داده و به دلیل اینکه سال پربارشی داشته و پوشش گیاهی بسیار خوبی ایجاد شده، در صورت رخداد آتش سوزی، خصوصا در ارتفاعات به دلیل دشواری انتقال امکانات مهار آتش بسیار سخت است.غلامرضا منتظری یادآور شد: متاسفانه عوامل انسانی در حوادث اخیر نقش عمده ای دارد، حضور شکارچیان و یا افرادی که در طی گشت و گذار در طبیعت دست به روشن کردن آتش زده و سپس آن را رها می‌کنند. برخی از آتش‌سوزی ها نیز در کنار معابر و مسیر راه‌های ارتباطی اتفاق داده که با یک ته سیگار آغاز شده و خاموش کردن آن بسیار مشکل است.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر خاطرنشان کرد: در فروردین و اردیبهشت ماه سال جاری، ۲۷ مورد آتش سوزی داشته ایم که از این تعداد ۲۲ مورد از آن زیر ۱۰ هکتار بوده و خیلی موارد نیز زیر ۲ یا ۳ هکتار بوده، تعداد آتش‌سوزی ها متاسفانه بسیار زیاد است که چرایی آن نیاز به بررسی های بیشتر دارد.

آتش دهرود ۵ روز به درازا کشید

اما ماجرا به همین جا ختم نشد و آتش دهرود به شدت گسترش یافت و ۵ روز به درازا کشید. در طول این مدت آتش چندین بار مهار شده اما مجددا به دلیل وزش باد و گرمای هوا شعله کشید.مدیرکل بحران استانداری بوشهر عنوان کرد: «دسترسی به ارتفاعات دشتستان به دلیل صعب العبور بودن خیلی سخت است، ما نیروی انسانی زیادی برای خاموش کردن آتش اختیار داشتیم اما تنها در صورتی که بالگرد ابپاش داشته باشیم شاید کمکی میکرد که این موضوع را هم از روز اول پیگیر بودیم.» در بحبوحه این آتش سوزی ها و تلاش نیروهای مردمی، امید رسیدن بالگرد آبپاش که هر بار ناامید می‌شد کام منطقه را تلخ می کرد. فعالان زیست محیط و مردم نگران پوشش گیاهی و جانوری و نابودی زیستگاه ها بودند و بالگردهایی که هر بار نمی رسیدند.

کمبود تجهیزات آتش

 را ماندگار کرد

جنگل‌ها و مراتع کوه «بوشکان» در بوشهر با وقوع صاعقه درگیر آتش شده بودند و به دلیل اینکه این اتفاق در مناطق صعب‌العبور رخ داده بود عملیات اطفاء دشوارتر از همیشه شده بود. هر چند بنا بر اعلام سازمان جنگل‌ها اطفای حریق در این منطقه نیازمند بالگرد بوده است اما نبود بالگردها و تجهیزات هوایی اطفای حریق سبب شد مردم محلی پا پیش گذارند و در کنار نیروهای اطفای حریق با کمترین امکانات سعی در کنترل آتش کنند.البته روز جمعه 9 خردادماه یک بالگرد برای اطفای حریق به بوشهر اعزام شد که به دلیل نقص فنی از ادامه کار بازماند. محمد دهقان از نیروهای محلی اطفاء در آتش‌سوزی‌های اخیر گفت: اگر تجهیزات و یا تعداد افراد و نیروها بیشتر بود آتش‌ در روز اول یا دوم خاموش می‌شد. در برخی مناطق به دلیل صعب‌العبور بودن نیاز به بالگرد است و در برخی دیگر از مناطق هم نیاز به خودرو یا موتورسیکلت‌های مخصوص؛ اما این امکانات فراهم نبود و مردم با هر چه در دسترس داشتند به میدان مقابله با آتش می‌آمدند.

نیاز به بالگرد مخصوص برای اطفاء حریق

مدیرکل منابع طبیعی استان بوشهر با تاکید بر اینکه پیشروی آتش به این شکل پیش‌بینی نشده بود از وقوع آتش در ارتفاعات غرب دهرود و منطقه پشت پر و فعالیت هلیکوپتر هلال احمر در خصوص انتقال امکانات و البته دشواری هماهنگی برای اعزام هلی کوپتر گفته است.منتظری تصریح کرد: پیگیری‌های زیادی از طریق وزارت دفاع، سازمان جنگلها و وزارت کشور انجام شده که الان به مرحله اعزام رسیده اند ضمن اینکه هماهنگی برای اعزام هلی کوپتر بسیار سخت است.

آتش بر اثر اختلافات عشایری

همزمان که بوشهر در آتش می‌سوخت، خائیز – منطقه حفاظت شده محیط زیست در استان کهگیلویه و بویر احمد – نیز دردی مشترک را تجربه می‌کرد. بر اساس گفته مسوولان محیط زیست استان کهگیلویه و بویر احمد داستان از این قرار بود که در جایی خارج از منطقه حفاظت شده و در مرز بین دو استان خوزستان و کهگیلویه اختلافات عشایری سبب وقوع آتش و وزش بادهای گرم و خشک بودن پوشش گیاهی منطقه سبب انتقال آن به منطقه حفاظت شده محیط زیستی شد. مسئولان محلی استان کهگیلویه و بویر احمد از همان ابتدا هشدار داده بودند که باتوجه به حجم آتش، برای اطفای آن نیاز به بالگرد آب‌پاش دارند.منطقه حفاظت شده خائیز که از مطلوب‌ترین زیستگاه‌های کل و بز در کشور است و گونه‌های دیگری همچون کاراکال و پلنگ را نیز در خود جای داده، روزها همچنان در آتش می سوزد و با وجود هشدارها هنوز خبری از بالگردها برای اطفای حریق نبود. جنگل‌بانان، محیط‌بانان و مردم محلی با دست‌های خالی به جنگ آتش در زاگرس می‌رفتند اما زور آتش از توان دست‌های خالی بیشتر بود و آنقدر خبری از بالگردهای آبپاش نشد که آتش هم در مقابل همّت و دلسوزی بی شائبه مردم سر تعظیم فرود آورد.

ذخائر سبز جنوب تبدیل به خاکستر شد

آتش از شمال و جنوب پیشروی میکرد و اطفاء حریق افسارگسیخته کوه سیاه بوشکان تنها با امکانات و تجهیزات بیشتر ممکن بود و پوشش گیاهی و جانوری کوهستان های منطقه در سایه این کمبود و بی توجهی رو به نابودی می رفتند چرا که امکان دسترسی به ارتفاعات صعب العبور منطقه با پای پیاده و یا وسایل نقلیه معمول وجود ندارد و آتش نیز دقیقا در بالای رشته کوه و نقاط صعب العبور زبانه کشیده بود و بالگردهایی که با وجود درخواست های فراوان و نیاز شدید منطقه پس از گذشت یک هفته هنوز نرسیده اند.کوهستان های بوشهر از دشتستان تا تنگستان از دم آتش گذشته و سوخته و ذخائر سبز جنوب خاکستر می شود. در این میان زاگرس نشینان با امکانات محدود خود از آتش کوب و سنگ و بیل و هر چه که در دست داشته اند دریغ نکرده اند اما شعله های آتش بی رحم تر از این حرف هاست.

خسارت ۵۴۰ هکتاری آتش به کوهستان دهرود

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر از خاموشی کامل آتش سوزی منطقه دهرود دشتستان که از عصر جمعه آغاز شده بود در غروب روز دوشنبه 5 خردادماه خبر داد که البته این خاموشی پس از ۵ روز اتفاق افتاده، آن هم در حالی که طی این مدت چندین بار آتش خاموش و مجددا شعله ور میشد.غلامرضا منتظری در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: بررسی نقشه های ماهواره ای و پایش محیطی نشان می دهد که خسارت‌های آتش سوزی در سطح ۵۴۰ هکتار از مراتع رخ داده که حدود ۶۰ هکتار از آن مراتع مشجر و گونه‌هایی مانند بادام، بَنه، کُلخُنگ، انجیر کوهی و ۴۸۰ هکتار مابقی گونه‌های مرتعی بوده است. عمده خسارت به گونه های مرتعی و بوته ای یک تا چند ساله مثل بهمن، گون، و تنگرس وارد شده و درختان بنه، بادام، کُلخُنگ، انجیر کوهی و شیر بادام خسارت قابل توجهی ندیده اند.