مستاجران میان زمین و هوا

علاوه بر رشد نرخ اجاره که دغدغه مستاجران به شمار می رود جابجایی تهدیدی جدی برای سلامت آنها محسوب می‌شود.

نگرانی بابت رشد نرخ اجاره و تمدید قرارداد به عنوان دو اضطراب سنتی مستاجران کماکان وجود دارد اما این روزها نگرانی بزرگ اجاره نشین‌ها، جابجایی‌های اجباری است که تهدیدی جدی برای سلامت آنها محسوب می‌شود.

 با وجود آن که هنوز فصل نقل و انتقال بازار مسکن فرا نرسیده، بعضی خانوارهای اجاره نشین که قراردادشان به اتمام رسیده شرایط حساسی را طی می‌کنند.

گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد با توجه به شیوع ویروس کرونا نگرانی غالب مستاجران در هفته های اخیر به جابجایی هایی مربوط می شود که می تواند تهدیدی برای سلامت‌شان باشد. به همین دلیل انتظار به حق آنها از موجران تمدید قرارداد است؛ هر چند طبق آمار نرخ رشد اجاره در قراردادهای تمدید، بالاتر از قراردادهای جدید است. نرخ رشد قیمت در بخش اجاره معمولاً خود را در طولانی مدت با میزان افزایش قیمت ها در بخش خرید و فروش بالانس می کند. آمارها از شهر تهران نشان می دهد میانگین افزایش نرخ اجاره بها از اواخر سال ۱۳۹۶ تا اواخر سال ۱۳۹۸ تقریباً نصف میزان رشد قیمت مسکن بوده است.

میانگین نرخ رشد اجاره بها در شهر تهران از انتهای پاییز ۱۳۹۶ تا پایان پاییز ۱۳۹۸ بالغ بر ۷۶.۱ درصد بوده است؛ در حالیکه نرخ رشد قیمت فروش عدد ۱۴۵ درصد را نشان می دهد. اما انصافاً اجاره نشین‌ها دیگر توانی برای رشد قیمت ها ندارند. دولت اعلام کرده که برنامه اجاره‌داری حرفه‌ای را در دستور کار قرار داده است. وزیر راه و شهرسازی در آخرین اظهار نظر در این باره گفته که «دولت نظام اجاره داری حرفه‌ای را ساماندهی کرده و در حال تدوین آن است. در این موضوع ورود استارتاپ‌ها را به حوزه اجاره داری پایه‌گذاری کرده‌ایم و سعی داریم با اجرای این دو روش مهم، حباب قیمتی را در بازار اجاره بشکنیم».

با این حال آنچه مسلم است اینکه طرح های روی کاغذ در شرایط فعلی نمی تواند برای مستاجرها چاره ساز باشد.

با اینکه مرکز آمار، میزان افزایش اجاره بها برای پایتخت در پاییز ۱۳۹۸ نسبت به پاییز ۱۳۹۷ را ۳۱ درصد اعلام کرده، گزارش های میدانی نشان می دهد که در بعضی مناطق پر تقاضا همچون مناطق ۲، ۴، ۵، ۱۰، ۱۴ و ۱۵ میانگین افزایش نرخ‌ها تا ۵۰ درصد می رسد.

طبق آمار رسمی، متوسط اجاره ماهانه یک متر مربع واحد مسکونی در تهران در پاییز سال گذشته ۴۴ هزار و ۳۴۷ تومان با میانگین مساحت ۸۰ مترمربع و سن بنای ۱۴ سال بوده است. نرخ اجاره زمستان هنوز اعلام نشده است. در کل کشور نیز درصد تغییرات شاخص قیمت اجاره بها در فصل پاییز ۱۳۹۸ نسبت به فصل مشابه سال قبل از آن ۲۱.۶ درصد بوده است. نکته قابل توجه اینکه تورم قراردادهای تمدیدی رقم ۳۱ درصد را نشان می دهد.

فصل جابجایی که معمولاً از ابتدای تابستان شروع می شود هنوز از راه نرسیده و به همین دلیل نرخ اجاره بر اساس مشاهدات میدانی، افزایش چشمگیری را نسبت به زمستان ۱۳۹۸ نشان نمی دهد.

با این حال گروهی از مالکان واحدهای نوساز و لوکس به دلیل رکود در بخش خرید و فروش، به منظور داشتن زمان کافی برای اجاره واحد خود، آنها را در بخش اجاره عرضه کرده‌اند. هرچند بررسی آگهی ها اعداد و ارقام بالای قیمت اجاره در این گروه از فایل ها را نشان می دهد.

به طور مثال در شرق تهران و بر اساس عرف بازار، بسته به موقعیت و امکانات آپارتمان، نرخ رهن کامل یک متر مربع واحد مسکونی با عمر بنای کمتر از ۵ سال ۲ تا ۳ میلیون تومان است.

در مناطق غربی پایتخت نیز نرخ رهن کامل آپارتمان‌های زیر پنج سال از حدود متری سه میلیون تومان شروع می‌شود و بعضاً در واحدهای لوکس و نیمه لوکس تا پنج میلیون تومان می رسد. به عنوان نمونه در یک آگهی برای یک آپارتمان ۱۳۰ متری دارای امکانات کامل، سه خوابه، چهار سال ساخت در محله پونک ۳۰۰ میلیون تومان پول پیش و سه میلیون تومان اجاره ماهیانه تعیین شده است.

در جنوب پایتخت اما با وجود آنکه نرخ‌های اجاره پایین‌تر است و رهن کامل واحدهای نوساز یک تا حداکثر دو میلیون تومان تعیین می‌شود، ظرفیتی برای جهش قیمت ها در تابستان امسال با توجه به توان گروه‌های اجاره نشین وجود ندارد.

هرچند گزارش های میدانی گویای آن است که مستاجران در نیمه جنوبی تهران نیز در زمستان گذشته شاهد افزایش ۲۰ تا ۴۰ درصدی قیمت اجاره در قراردادهای تمدیدی بودند.

اما آنچه به نگرانی اغلب خانوارهای اجاره نشین در روزهای اخیر دامن زده است، جابجایی در شرایط کرونایی است که از موجران انتظار همدلی دارند و می‌گویند که دولت برای وضع کنونی چاره اندیشی کند.

یکی از مستاجران در پیامی به ایسنا نوشته است: «سلام امیدوارم بتوانید حرف ما مستاجرها را به گوش دولت برسانید. من مستاجر هستم و قراردادم تمام شده و البته با این وضع گرانی به دنبال وام بودم. اما الان صاحب خانه فشار آورده که باید تخلیه کنی. گرفتن وام و اسباب کشی و جابجایی می تواند در این شرایط به قیمت جان ما تمام شود آیا دولت نباید طی دستوری اعلام کند مستاجران در جای خود بمانند و صاحب خانه ها باید تا پایان کرونا صبر کنند. صدای ما باشید و حرف ما را به گوش دولت برسانید و ناجی جان ما در این شرایط باشید».

کاهش معاملات مسکن از اسفند سال گذشته تاکنون

به دنبال شیوع کرونا و کاهش مراجعات حضوری برای خرید مسکن، میزان خرید و فروش از نیمه اسفند سال گذشته به بعد با کاهش قابل توجهی نسبت به هفته‌های اخیر روبه رو بوده است.

به گزارش ایسنا، نگاه آماری به وضعیت ساختمان ایران در اسفندماه ۹۸ نشان می دهد که شامخ (شاخص مدیران خرید) ساختمان در ماه اسفند نسبت به بهمن روند کاهشی داشته و میزان فعالیتهای تولیدی یا ارائه خدمات ساختمانی نسبت به بهمن ماه بیش از ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار و برنامه ریزی اتاق تعاون ایران، صرفنظر از تاثیر شیوع کرونا بر کاهش میزان فعالیتهای تولیدی ساختمان، بخشی از این کاهش به دلیل تحویل سفارشات پیش از اسفند برخی صنایع تولیدی بوده است اما در برخی از هلدینگهای فعال در زمینه پروژه‌های ساختمانی، به دلیل انجام و تکمیل قراردادهای قبلی، میزان فعالیت‌های انجام شده اندکی بهبود یافته است.

از طرف دیگر، عدم اطمینان از وضعیت بازار میزان سفارشات جدید را تا ۳۳ درصد کاهش داده که به تبع آن مواد اولیه کمتری خریداری شده است این در حالی است که قیمت مواد اولیه در حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است.

در بخش نیروی انسانی علیرغم مشکلات موجود، کارفرمایان تلاش کرده اند نیروهای کار خود را حفظ کنند به نحوی که تعداد نیروهای انسانی در مجموع ۴ درصد کاهش داشته و میزان کارهای معوق نیز به دلیل تحویل سفارشات قبلی از کاهشی ۱۱ درصدی برخوردار بوده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار و برنامه ریزی اتاق تعاون ایران، با وجود آنکه در بخش مسکن، قدرت خرید عامه مردم به دلیل تورم همچنان پایین است، پارامترهایی نظیر افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت مصالح ساختمانی، انتظارات تورمی و قرار گرفتن در بازه زمانی پر تعداد معاملات مسکن در ماه پایانی سال موجب افزایش قیمت مسکن شده است، با این حال با شیوع بیماری کرونا و کاهش مراجعات حضوری برای خرید مسکن، میزان خرید و فروش از نیمه اسفند سال گذشته به بعد با کاهش قابل توجهی نسبت به هفته های اخیر روبه رو بوده است.

در بخش عمرانی نیز همچنان به دلیل کمبود اعتبارات عمرانی و عدم پرداخت دستمزد پیمانکاران، کندی یا تعلیق روند انجام پروژه‌های عمرانی را شاهد هستیم.

با توجه به اهمیت بخش ساختمان در افزایش اشتغال و رشد و توسعه اقتصادی، لازم است در شرایط کنونی دولت با تخصیص اعتبارات بیشتر به پروژه های عمرانی، زمینه رونق این بخش را فراهم کند.

به گزارش ایسنا، مرکز آمار و برنامه ریزی اتاق تعاون ایران برای اولین بار در کشور از مهرماه سال گذشته تاکنون نسبت به اجرای طرح شامخ ساختمان اقدام کرده و نتیجه آن را به صورت ماهانه منتشر می کند.