عادت به خرید 

اعتیاد به خرید در سنین ۳۴-۲۲ سالگی است و بین زنان ۳ برابر مردان است.

اشتیاق افراطی در خرید که گاه با عنوان «اعتیاد به خرید» نیز شناخته می‌شود؛ به اعتقاد برخی از تحلیلگران اجتماعی و روانشناختی به سبب دستیابی به سرخوشی،شادی لحظه‌ای، کنترل افکار و هیجانات منفی بروز کرده و تداوم می‌یابد.

اعتیاد به خرید به عنوان یکی از اصلی ترین اعتیادهای رفتاری که گاه عملکرد مغز و رفتارهای اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد؛ به گفته شماری از تحلیلگران روانشناسی ناشی از عدم اعتماد به نفس و خودباوری، کنترل برخی از عواطف و احساسات منفی نظیر خشونت و پرخاشگری، کاهش اضطراب و افسردگی، فقدان تفریح و سرگرمی در یک جامعه، تجمل‌گرایی و رقابت و حسدورزی است.

براساس برخی از منابع رسمی؛ این اشتیاق (اعتیاد به خرید) در زنان ۳ برابر مردان برآورد شده است؛ که شیوع آن نیز در سنین ۳۴ – ۲۲ سالگی است. براساس این منابع همچنین نزدیک به ۶۵ درصد از جامعه با هدف خرید یک کالا خاص منزل را ترک می‌کنند؛ اما به هنگام گردش در بازارها وسوسه به خرید می شوند.

برخی از متخصصان علوم پزشکی آسیب های ژنتیکی را نیز در بروز این اعتیاد موثر قلمداد می کنند؛ به اعتقاد این کارشناسان آسیب های روحی در خانواده گاه موجب اعتیادهای رفتاری همچون اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به قمار، اعتیاد به خرید می شود؛ که به طور حتم با بهره گیری از مشاوران و جایگزینی برخی از عادات رفتاری صحیح کاهش می یابد.

یک روانشناس سلامت در این باره می‌گوید: اعتیاد به خرید به عنوان یک اعتیاد رفتاری به منظور افزایش تاب آوری اجتماعی، تحمل و کاهش اضطراب و تنش و ارتقاء سطح کیفی زندگی انجام می‌پذیرد.

بهناز نوید افزود: براساس نتایج برخی از تحقیقات این اعتیاد همچون اعتیاد به مواد دخانی و اعتیادآور موجب اختلال در عملکرد مغز می شود و بیمار را در جهت اعتیاد قربانی میکند.  

وی تصریح کرد: در اعتیاد رفتاری بیمار (معتاد) علیرغم آگاهی از آثار و نتایج مخرب این اعتیاد به استفاده از مواد دخانی و رفتار آسیب زا ادامه می دهد.

نوید افزود: یکی از مهمترین دلائل بروز و تداوم این اعتیاد تجلی احساس شادی و نشاط به هنگام خرید است؛ که به دلیل ترشح هورمون دوپامین (که نقش مهمی در اعتیاد رفتاری ایفاء می کند؛) پدیدار می شود.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر بیمار به احساس سرخوشی ناشی از این اقدام معتاد می شود؛ اما این احساس به سرعت به یاس، پشیمانی و احساس گناه بدل می شود.

این روانشناس گفت: در حقیقت خرید به عنوان یک اقدام لذت بخش در برخی از مواقع همچون شرکت در آیین و ضیافت‌ها، طبیعی محسوب می شود؛ اما افراط در این اقدام موجب بروز اعتیاد و آسیب است.

نوید تاکید کرد: برخلاف تصور عام این اختلال (اعتیاد به خرید) در مردان نیز مشاهده می شود؛ افراط در خرید کیف و کفش و جواهرات که به طور عام در زنان بروز می یابد، در مردان به اعتیاد در خرید تجهیزات ورزشی و ساعت تغییر می کند.

این مشاور افزود: اعتیاد به خرید همچون اعتیاد به مواد دخانی و دیگر اقسام اعتیاد رفتاری با یک میل غیرقابل کنترل همراه است و بر این اساس عدم انجام آن برای بیمار با علائم ترک اعتیاد نظیر زودرنجی، تندخویی و خشونت همراه می شود.

به گفته نوید بروز برخی از مسائل و مشکلات اقتصادی، حقوقی (قانونی) و خانوادگی ناشی از خریدهای غیرضروری نیز از اعتیاد بیمار جلوگیری نمی کند.

رشد تورم در یک جامعه اعتیاد به خرید را افزایش می‌دهد

این کارشناس در ادامه خاطرنشان کرد: فقدان تفریح و سرگرمی در یک جامعه، تجمل‌گرایی، رقابت و حسدورزی، فقدان محبت در خانواده، اضطراب و تنش و کمبود عزت نفس از مهمترین دلائل بروز اعتیاد به خرید است.

وی با بیان این مهم که تورم و کاهش قدرت خرید جامعه نیز یکی از موثرترین علل بروز این اعتیاد است؛ گفت: برخی از رفتارهای وسواسی نظیر اعتیاد به خرید در یک جامعه که از ثبات قیمت برخوردار نیست؛ به طور حتم افزایش می یابد.

نوید افزود: به عنوان مثال هجوم به مراکز خرید و مجتمع ها به هنگام تخفیف سال نو (علیرغم عدم احتیاج) بی شک به دلیل رشد قیمت ها در ماه ها و سال های آتی است.

این مشاور همچنین در خصوص کاهش و رفع این اعتیاد نیز اظهار داشت: خودشناسی فردی یکی از مهمترین اقدامات جهت کاهش اعتیاد به خرید است. بررسی خریدها، زمان از دست رفته به هنگام این خرید و صدمات فردی، خانوادگی و اجتماعی این اقدام نیز در کاهش این اعتیاد اثرگذار است.

نوید ادامه داد: یادداشت خریدها و هزینه کرد، بازبینی مداوم این یادداشت، تهیه یک لیست (قبل از خرید) براساس نیازسنجی و قدرت خرید هم موجب پیشگیری از تصمیمات آنی و لحظه‌ای به منظور اقدام به خرید است.

به عقیده این روانشناس سلامت بهره گیری از مشاوران و متخصصان علوم روانپزشکی و همچنین جایگزینی برخی از عادات نیز در کنترل این اعتیاد رفتاری اثربخش است.

به اعتقاد شماری از روانشناسان هم این اعتیاد به هنگام بروز برخی از عواطف و احساسات همچون خشم و غضب، یاس و اندوه و اضطراب و افسردگی بروز پیدا می کند. به گفته این کارشناسان همچنین کمبود اعتماد به نفس و عدم باور به ظرفیت ها و توانمندی نیز اعتیاد به خرید را با هدف جلب توجه افزایش می دهد.

خریدهای غیرضروری و تکراری از علائم اعتیاد خرید است

نرگس نوروزی یک روانشناس بالینی در این رابطه گفت: خرید غیرضروری و همچنین تکراری از علائم این اعتیاد محسوب می شود که در برخی از مواقع سبب اختفاء فاکتورهای خرید به ویژه از خانواده است.

وی به دلائل بروز این اعتیاد اشاره کرد و گفت: یکی از مهمترین دلائل افزایش خرید کمبود اعتماد به نفس و خودباوری است. خرید لوازم آرایشی و پوشاک که گاه به طور افراطی انجام می پذیرد؛ با هدف جلب توجه و تقویت اعتماد به نفس است.

نوروزی افزود: اعتماد به نفس کاذب نیز یکی از دلائل بروز این اعتیاد است؛ که خرید افراطی را افزایش جذابیت و جلب اعتماد دیگران قلمداد می کند.

به گفته این مشاور تربیت خانوادگی و جامعه پذیری نیز بر بروز این احساس و اعتیاد به خرید نقش موثری ایفا می کند. همچنین احساس خشم و عصبانیت، یاس و ناامیدی و اندوه نیز گرایش به خرید را به ویژه در زنان تقویت می کند.| ایرنا