اجرای فقط ۱۰ درصد از پروژه‌های آبخیزداری کشور

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب سازمان جنگل‌ها : پروژه‌های آبخیز و آبخوانداری 

فقط در ۱۰ درصد از حوضه‌های آبخیز کشور اجرایی شده است

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور می‌گوید: پروژه‌های آبخیز و آبخوانداری فقط در ۱۰ درصد از حوضه‌های آبخیز کشور اجرایی شده چراکه در برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه منابع تخصیص یافته اندک بوده است و در حال حاضر نیز فقط از ردیف بودجه صندوق توسعه ملی با عنایت مقام معظم رهبری منابع مالی برای انجام آنها تخصیص داده شده است. به گفته ابوالقاسم حسین پور سازمان جنگل ها در سطح حوضه‌های آبخیز بالادست مناطق، آبخیز و آبخوان‌داری انجام می دهد و در مدیریت سیلاب تاثیر گذار است.این مقام مسوول به خبرگزاری ایرنا گفته، نیاز است در کشور ما رویکرد پیشگیری و توجه به اقدامات پیشگیرانه پیش از گذشته تقویت شود، اگر بخواهیم در سیل‌های آتی خطر و آسیب پذیری در کشور را کاهش دهیم باید به سمت مدیریت ریسک سیل حرکت کنیم. حسین پور در ادامه می‌افزاید: یکی از فعالیت‌های شاخص اقلیمی و محیطی کشور در  حوزه مدیریت ریسک سیل آبخیزداری، آبخوان داری و طرح‌های مربوط به حوضه آبخیز بالادست در حفظ آب، خاک و پوشش گیاهی است. مدیر کل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها تصریح می‌کند: در حوضه‌های آبخیز کشور حدود ۱۲ میلیون هکتار فعالیت‌های آبخیزداری به طور کامل انجام شده است و سطوحی نیز در دست اجرا است. همچنین  برای ۱۲۵ میلیون هکتار حوضه آبخیز نیز باید مدیریت سیلاب، حفظ منابع آب، خاک و احیاء پوشش گیاهی انجام شود. حسین پور با بیان اینکه سیل موضوع چند وجهی است و دستگاه های مختلفی در آن حاکم هستند، عنوان می‌کند: کشور نیاز به یک قانون منسجم و یکپارچه در حوزه مدیریت سیلاب دارد که از سر منشاء شکل‌گیری سیل در بالا دست حوضه‌های آبخیز تا مناطق پایین دست که به رسمیت شناختن حریم سیلاب در توسعه شهری و اقدامات پیشگیرانه در راستای مدیریت ریسک سیل و بحران در زمان وقوع است را در یک برنامه کلی تدوین کند. مدیر کل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها ادامه می‌دهد: قوانین مرتبط با سیل در کشور ما قدیمی، پراکنده و غیر منسجم  است، اکنون با توجه به منابع مالی که طبق برنامه‌های توسعه‌ای کشور در اختیار داریم و سهم اندکی است، توانستیم نیاز  ۱۰ درصد کشور را پاسخ دهیم. حسین پور بیان می‌کند: ارزیابی‌ها در سیل ۹۸ نشان می دهد در مناطقی که پروژه آبخیز و آبخوانداری انجام شده خسارت به مراتب نسبت به سایر مناطق کمتر بوده و به طور متوسط ۷۰ درصد خسارات سیل را کاهش داده است. همچنین مصادیق فراوانی داریم که سیل های مشابه در گذشته آسیب فراوان داشته اما در آن مناطق با اجرای این پروژه‌ها خسارتی وارد نشده است. وی در ادامه می‌گوید: در سیل ۹۸، طرح‌های آبخیزداری و آبخوان داری بیش از ۲ میلیارد متر مکعب آب را به زمین نفوذ داد و آنچه که ما به عنوان پروژه حفظ آب در کنار حیات وحش، پوشش گیاهی و هوا دنبال می کنیم با هدف پایداری آب در چرخه طبیعت است. حسین پور می‌افزاید: با انجام پروژه های آبخیزداری آب چشمه و قنوات احیا می‌شود و آبدهی قنوات در مقایسه با سایر مناطق افزایش پیدا کرده است.

شرایط اقلیمی کشور و جلوگیری از سیلاب

مدیر کل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها تصریح می‌کند: در کشور ما با توجه به شرایط اقلیمی به هیچ وجه از سیل جلوگیری نمی‌شود زیرا جزو مناطق سیل خیز دنیا هستیم و نمی توان با اقدامات کنترل سیلاب به طور کلی از خسارات جلوگیری کرد و این ادعا با واقعیت موجود و استدلال کارشناسی مطابقت و هم‌خوانی ندارد. وی با بیان اینکه دلایل خسارات سیل مناطق مختلف کشور متفاوت است، بیان می‌کند: در برخی مناطق خسارت در حوضه بالادست آبخیز بالا است. به عنوان مثال در سیل دهه ۸۰ شهر نکاء در مازندران با توجه به اینکه یک حوضه آبخیز جنگلی با پوشش گیاهی مناسب داشت اما آسیب فراوان دید در حالی که آن منطقه دارای حوضه آبخیز و کلیماکس خوب در شرایط طبیعی است. کلیماکس آخرین نوع اکوسیستم است که در پایان توالی در یک منطقه استقرار می‌یابد. تعریف رایج‌تر کلیماکس، اکوسیستم متعادل یعنی در حال تعادل پایدار با محیط است. این مقام مسوول ادامه می‌دهد: پس از سیل نکاء با اجرای عملیات آبخیز و آبخوان‌داری و به خصوص سازه مشبک سرشاخه گیر (مواد محموله همراه سیل اعم ازسرشاخه‌های جنگلی و رسوبات را فیلتر و سیل را آرام می‌کند) نصب شد و سیلاب در خروجی حوضه آبخیز کنترل شد بنابراین در سیل‌های بعدی چنین خسارتی را در آن منطقه نداشتیم. به گفته وی در حوضه های آبخیز ایلام، کندر و سیجان، لرستان و خوزستان نیز عملیات آبخیزداری به صورت موفق انجام شد.

 آبخیزداری حلقه واسط سیل و خشکسالی

حسین پور با بیان اینکه بخش دیگری از خسارات سیل مربوط به قرارگیری اماکن مسکونی در مسیر سیلاب است، تصریح می‌کند: سیل حریم و خانه دارد و اگر به رسمیت شناخته نشود و در خارج مناطق تحت پوشش سازمان جنگل‌ها و  حوضه های آبخیز تخریب، تصرف و ساخت و سازهای غیر مجاز انجام شود، باعث تشدید خسارات سیلاب می‌شود. مدیر کل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها عنوان می‌کند: پیش از سیل ۹۸، سیل‌های مشابه با دوره بازگشت ۳۰ ساله اتفاق افتاد اما مناطق آسیب شدید ندید زیرا حریم سیلاب آزاد بود اما اکنون آزاد نیست بلکه گرفته است. به گفته وی مردم در پهنه خشک ایران باید به همزیستی با سیلاب فکر کنند و سیلاب را یک فرصت برای رفع خشکسالی و مشکلات کم آبی بدانند در این راستا آبخیزداری به درستی می‌تواند حلقه واسط سیل و خشکسالی باشد که این دو موضوع را به یکدیگر با حداقل خسارت مرتبط می‌کند. به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ فرآیند آبخیزداری با بهره‌گیری از اصول عملی، چنانچه همراه با مدیریت هماهنگ و یکپارچه باشد، افزون بر تأمین نیازهای معیشتی انسان می‌تواند از نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه‌های زیستی، بی‌عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسانهای حال و آینده جلوگیری کند و این چیزی است که از آن به‌عنوان توسعه پایدار تعبیر می­‌شود، از این رو می­‌توان گفت در سطح کلان هدف از آبخیزداری، نیل به توسعه پایدار است. آبخیزداری در سطح خرد نیز دارای اهداف، آثار و کارکردهای متعددی است که از جمله این موارد می­‌توان به کنترل رواناب و سیلاب، ذخیره آب و تغذیه سفره‌های زیرزمینی، جلوگیری از فرسایش خاک اشاره کرد.