سایت خبری پیام ما آنلاین | سدسازی در جنگل‌های هیرکانی ادامه دارد

سدسازی در جنگل‌های هیرکانی ادامه دارد





۸ خرداد ۱۳۹۸، ۱۴:۴۶

سدسازی در جنگل‌های هیرکانی ادامه دارد

رئیس شورای عالی جنگل ها: در پنج نقطه از جنگل‌های هیرکانی قرار است سدهای کوچک بدون ارزیابی‌های زیست محیطی احداث شود

سدسازی یکی از اقداماتی است که در بسیاری از موارد اجتناب‌ناپذیر بوده و برای تامین آب شرب و مصارف کشاورزی و تولید برق می‌بایست انجام شود.

بدون تردید چالش‌های زیادی بر سر راه یک پروژه سدسازی موفق قرار دارد و مسوولان هر پروژه باید برای آنها راهکارهای مناسبی را در نظر داشته باشند.

انسان همواره در دوراهی تامین نیازها و حفظ محیط زیست سرگردان بوده و در اغلب موارد تامین نیازها را مقدم شمرده و این موضوع سبب شده تا طبیعت جور تصمیمات نابخردانه او را بکشد.

شاید از همین‌روست که همیشه سوال و دغدغه اصلی‌ای حامیان و فعالان محیط زیست این بوده که قبل و بعد از ساخت یک سد -از صدور مجوز گرفته تا بهره‌برداری آن- آیا همه جوانب آن سنجیده و در نظر گرفته می‌شود تا از خسارت‌های سنگین این‌گونه سازه‌ها بر محیط زیست جلوگیری شود؟ در این میان نقش سازمان حفاظت محیط زیست در ارزیابی زیست محیطی سدسازی‌ها چقدر تاثیرگذار و تعیین‌کننده است؟ یا به عبارت دقیق‌تر صدور مجوز  از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای ساخت سدهای کوچک و بزرگ تا چه اندازه ارزیابی‌های محیط زیستی را دربر دارد؟

کامران پورمقدم، رئیس شورای جنگل در این خصوص معتقد است که صدور مجوز برای ساخت سدهای کوچک بدون ارزیابی‌های محیط زیستی انجام می‌شود. 

این کارشناس حوزه جنگل با اشاره به اینکه در حال حاضر درخواست برای ساخت سدهای کوچک در منطقه هیرکانی زیاد است، می گوید: «سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل ابعاد کوچک این سدها اعلام کرده که نیاز به ارزیابی زیست محیطی ندارند و این موضوع برای ما مشکل ایجاد کرده است».

آن‌طور که پورمقدم به ایسنا گفته سدسازی در منطقه هیرکانی یکی از مشکلاتی است که سازمان جنگل‌ها با آن روبه‌روست به طوری که در رابطه با سد لاسک محیط زیست بر اساس ارزیابی‌های خود اقدام به صدور مجوز کرده است. به گفته وی مکان‌یابی اولیه و ابعاد فنی سد لاسک در ابتدا به گونه‌ای بود که چیزی حدود ۴۰۰ هکتار تخریب جنگل را در پی داشت. همچنین بخشی از رویشگاه شمشاد در بالادست حوزه‌ این سد تخریب می‌شد. 

با این وجود محیط زیست برای احداث این سد مجوز صادر کرده بود ولی سازمان جنگل‌ها با احداث سد لاسک در مکان اولیه‌ای که در نظر گرفته شده بود، مخالفت کرد. رئیس شورای جنگل با اشاره به اینکه سازمان جنگل‌ها تاکید بر کاهش ارتفاع تاج سد داشت، صریحاً می گوید با مخالفت اولیه سازمان، مساحت تخریب جنگل از ۴۰۰ هکتار به ۹۴ هکتار کاهش پیدا کرد و رویشگاهی که ممکن بود تحت تأثیر قرار گیرد از خطر خارج شد. پورمقدم در ادامه می‌گوید طی مکاتبات اخیر با اداره کل منابع طبیعی استان گیلان تاکید کرده‌ایم که درخواست برای احداث سد باید در همان مراحل اولیه مطالعه و جانمایی با هماهنگی و موافقت سازمان جنگل‌ها انجام شود و این در حالی است که هم‌اکنون تعداد سدهای کوچکی که درخواست مجوز برای آنها صادر می‌شود زیاد است. 

وی تاکید می کند ما به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کردیم که هرگونه فعالیتی در حوزه جنگل باید همراه با ارزیابی زیست محیطی باشد چراکه سبب تخریب رویشگاه‌های جنگلی می‌شود. رئیس شورای جنگل با بیان اینکه احداث سد در مناطق جنگلی نه‌تنها درختان و پوشش گیاهی را به خطر می‌اندازد بلکه سیستم هیدرولوژیک در جنگل را تغییر می‌دهد، می‌گوید: «سدها می‌توانند حق‌آبه جنگل‌ها و تالاب‌ها را دچار مشکل کنند.»

به گفته این کارشناس حوزه جنگل در حال حاضر در پنج نقطه از جنگل‌های هیرکانی قرار است سدهای کوچک بدون ارزیابی‌های زیست محیطی احداث شوند که شورای جنگل با ادارات کل منابع طبیعی استان‌ها مکاتبه کرده و از آنها خواسته‌ است در رابطه با این سدها فعال‌تر عمل کنند و در مرحله‌ای که در حال ضرورت‌سنجی و شناسایی هستند حتماً گزارش‌های اولیه خود را به سازمان جنگل‌ها ارسال کنند تا سازمان جنگل‌ها بتواند از همان مراحل اولیه نظر دهد. 

آن‌طور که پورمقدم می گوید سازمان جنگل‌ها در مرحله اول با احداث سد لاسک مخالفت کرد و به همین دلیل این سد را به مکان دیگری که آسیب کمتری داشته باشد، منتقل کردند ولی به هر حال مطالعات اولیه و اقدامات لازم برای احداث آن انجام شده بود و در مرحله نهایی به سازمان جنگل‌ها گزارش‌های آن ارسال شد این در حالیست که نظر سازمان باید در همان مطالعات جانمایی و مراحل ابتدایی دیده شود.

هفت فاکتور احداث سدسازی

در سال 2000 کمیسیون جهانی سد (WCD) در یک ماموریت علمی اصول و قوانین سدسازی را مجددا مورد ارزیابی قرار داده و مجموعه‌ای از اشتباهات بحران‌آفرین را در زمینه سدسازی منتشر کرد.

1- انتخاب رودخانه اشتباه برای ساخت سد

دلایل بسیار زیادی وجود دارد که یک رودخانه گزینه نامناسبی برای ساخت سد باشد. جنس خاک بستر رود، میزان لرزه‌خیز بودن محدوده، طبیعت جانوری منطقه و بسیاری از عوامل دیگر باید برای هر رود به طور کامل مورد بررسی قرار بگیرد.

2- بی‌توجهی به تغییرات جریان آب پایین‌دست

با توجه به نقش جریان‌های پایین‌دست در رسوب‌گذاری و تشکیل دلتاهای حاصل‌خیز، در صورت تغییر بیش از حد در روند این جریان‌ها، ثبات مورفولوژیک رودخانه دچار مشکلات جدی می‌شود.

3- غفلت از تنوع زیستی

در بسیاری از کشورها، گونه‌های زیستی زیادی که در جریان‌های پایین‌دست زندگی می‌کنند و در بالای آنها سد ساخته شده، در خطر نابودی هستند و این موضوع در مناطقی که ماهی‌گیری و کشاورزی جزئی از معیشت ساکنان محسوب می‌شود عواقب انسانی داشته و باعث مهاجرت شده است.

4- سیاست‌ها و محاسبات اقتصادی اشتباه

در زمان انجام محاسبات معمولا هزینه‌های زیستی و منطقه‌ای مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرند و به همین دلیل اکثر پروژه‌های سدسازی در مراحل ابتدایی بسیار سودآور تلقی می‌شوند.

متاسفانه زمانی که موضوع پیاده‌سازی عملی پروژه به پایان می‌رسد مشکلاتی که با بی‌توجهی دیده نمی‌شوند خود را نشان می‌دهند و به همین دلیل اکثر صاحب‌نظران معتقدند که هزینه واقعی ساخت یک سد در زمان مطالعه آن به درستی محاسبه نمی‌شود.

5- ناتوانی در جلب رضایت عمومی منطقه

یکی از مهم‌ترین مواردی که باید توسط مسئولان و قبل از آغاز پروژه سدسازی مورد توجه قرار بگیرد جلب رضایت عمومی ساکنان منطقه است که در صورتی که مورد توجه قرار نگیرد می‌تواند برای مسئولان مشکلات عدیده‌ای ایجاد کند.

6- سوءمدیریت در خطرات و تاثیرات

یک خطای نابخشودنی که در این زمینه انجام می‌شود، قربانی کردن اصول و قواعد برای پایان سریع‌تر پروژه‌هاست. بعضی از شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا با ایجاد شرایط اضطراری و القای حس نیاز کاذب، پروژه‌های سدسازی را سریع‌تر به پایان برسانند و به همین دلیل بسیاری از ملاحظات ایمنی نادیده گرفته می‌شود و این موضوع سبب کاهش عمر سد، عدم کارکرد بهینه و در نهایت شکست برنامه‌ها شود.

7- ساخت و ساز بی‌رویه سد

با توجه به تاثیرگذاری منابع آب در زندگی بشر بسیاری از نگاه‌ها به مقوله سدسازی جنبه سیاسی پیدا کرده است و بسیاری از دولت‌ها برای تامین آب مناطق از سدسازی‌های بی‌رویه حمایت می‌کنند. این سدسازی‌های بی‌رویه که  بیشتر برای اهداف کوتاه‌مدت و تامین آب مناطق مختلف ساخته می‌شوند مشکلات زیست‌محیطی عدیده‌ای به وجود می‌آورد.

 

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *