خط و نشان فرونشست‌ها برای خطوط گاز

هر نوع سازه‌ای در سطح زمین چه بافت فرسوده و چه نوساز،  می‌تواند در اثر پدیده فرونشست آسیب ببینند

رئیس سازمان نقشه برداری گفت:در برخی مواقع خطوط لوله گاز، آب رسانی و انتقال نفت را از نقاطی عبور داده‌ایم که وجود فرونشست در آن مناطق باعث شده خطر شکست و آسیب جدی به این خطوط وجود داشته باشد.

مسعود شفیعی در گفت و گو با خبرنگار مهر، در خصوص وجود فرونشست در خطوط لوله گاز و آب رسانی اظهار داشت: در برخی مواقع خطوط لوله گاز، آب رسانی و انتقال نفت را از نقاطی از کشور عبور داده‌ایم که وجود فرونشست در آن مناطق باعث شده خطر شکست و آسیب جدی به این شریان‌های حیاتی وجود داشته باشد و حتی گزارش شده که برخی کشاورزان سعی دارند از طریق پُر کردن شیارهای ناشی از فرونشست با خاک، در زمین‌های زراعی خود با این پدیده مقابله کنند که روش درستی نیست.

رئیس سازمان نقشه برداری کشور افزود: راهکار اصلی تدقیق پایش‌ها در مناطق مختلف خصوصا محدوده‌هایی که در معرض فرونشست هستند، تجدیدنظر جدی در برداشت آب‌های زیرزمینی و تغییر الگوی استقرار جمعیت و فعالیت در کشور است.

وی تصریح کرد: هر نوع سازه‌ای در سطح زمین چه بافت فرسوده و چه نوساز،  می‌تواند در اثر پدیده فرونشست آسیب ببینند، زیرا نوع آسیب به گونه‌ای است که میزان استحکام سازه چندان تعیین‌کننده نیست و تغییر ارتفاع زمین، کل سازه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

شفیعی اظهار داشت: تلاش می‌کنیم در اطلس‌هایی که  درباره وضعیت فرونشست زمین در نقاط مختلف تهیه می‌کنیم به صورت عینی تعداد جمعیت انسانی حاضر در منطقه و بناهای حساس را ذکر کنیم. اما تاکنون به صورت مشخص در رابطه با بافت‌های فرسوده اطلاعاتی جمع‌آوری نشده که البته سعی میکنیم در اطلس‌های بعدی این موضوع را نیز مورد توجه قرار دهیم.

فرونشست در خطوط راه آهن منجر به اصلاح این خطوط شد

وی افزود: برای احداث بسیاری از خطوط انتقال به ما مراجعه می‌شود و نقاط کنترل زمینی و ترازیابی را برای طراحی مسیر از ما دریافت می‌کنند؛ در گذشته که چندان پدیده فرونشست جدی نبود، سعی شد طی دو دهه، دو مرحله عملیات ترازیابی تجدید شود و می‌توان گفت که داده‌‌ها هر ۵ یا ۱۰ سال یک بار به روز می‌شد، اما به تدریج متوجه شدیم این داده‌‌ها در پاره‌ای از مناطق با خطا مواجه‌ هستند و به دلیل فرونشست، ارتفاع نقاط دستخوش تغییر شده‌است.

معاون سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص احتمال فرونشست در زیرساخت‌های ریلی کشور، اظهار داشت: تاکنون محدوده فرونشست را با مناطقی که خطوط ریلی از آنها عبور کرده‌اند، به طور دقیق تطبیق نداده‌ایم اما در مراجعات میدانی‌ که همکاران ما داشته‌اند، بنابر اظهار کارشناسان حوزه راه آهن متوجه شدیم، به دلیل مواجه شدن با پدیده فرونشست، در مواردی ناچار شده اند اصلاحاتی را در خطوط راه آهن داشته باشند.

ترازیابی باید در فواصل زمانی کوتاه تری انجام شود

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی، ظرفیت‌های اجرایی سازمان نقشه‌برداری کشور برای انجام مطالعات میدانی و تکمیل و تکرار مشاهدات ترازیابی همچون دهه ۶۰ ،۷۰ و ۸۰ شمسی نیست، گفت: باید توأم با گسترش ایستگاه های ماهواره ایی(GNSS)  ژئودینامیک، تکرار اندازه‌گیری‌های ثقل و استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری، ترازیابی را در فواصل زمانی کوتاه‌تری تکرار کنیم و اطلاعات به دست آمده را در اختیار بخش‌های ذینفع قرار دهیم تا قبل از طراحی مسیر، ضریب‌های تعدیل یا اصلاحی را برای نقاط ارتفاعی، متناسب با نرخ فرونشست در نظر بگیرند که البته با توجه به پراکنده بودن مناطق تحت تأثیر فرونشست و پهناور بودن کشورمان، کار پرهزینه ای است. اما همچنان جایگاه حاکمیتی سازمان نقشه‌برداری کشور ایجاب می‌کند که شبکه ترازیابی سراسری را برای نیازهای پایه حوزه عمرانی کشور، به‌روز نگهداری کند.

تعداد اطلس فرونشست ها به ۱۰ مورد افزایش می یابد

شفیعی همچنین با اشاره به مصوبه هیئت وزیران در خصوص کارگروه بسته اجرایی افزایش ایمنی شریان‌های حیاتی تهران، اظهار داشت: سازمان نقشه‌برداری کشور عضو این کارگروه است و با توجه به اینکه گزارشات مربوط به فرونشست به صورت منظم ارائه می‌شود، حساسیت دستگاه‌ها به این پدیده افزایش یافته و تاکنون دستگاه‌هایی همچون وزارت نفت و شرکت گاز برای دریافت اطلاعات به ما مراجعه کرده‌اند.

معاون سازمان برنامه و بودجه کشور، افزود: تاکنون در راستای وظایف محوله از سوی وزارت کشور و کارگروه بسته اجرایی افزایش ایمنی شریان‌های حیاتی تهران، ۶ اطلس فرونشست برای تهران، قم، اصفهان، تربت جام و دشت طوس-نیشابور منتشر کرده‌ایم که امیدوارم تعداد این اطلس‌ها تا پایان سال از ۱۰ مورد فراتر رود و جزئیات بیشتری نیز در آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد.