تاراج خاک کشور

مدیر کل دفتر آب و خاک: خاک کشورمان برای ساخت جزایر مصنوعی عربی قاچاق می‌شود

 

مدیر کل دفتر آب و خاک محیط زیست به موضوع ادامه دار قاچاق خاک و خسارات آن اشاره کرده اما یکی از فعالین محیط زیست معتقد است اهمیت توجه به فرسایش خاک به مراتب بیشتر است، چرا که می‌توان از این طریق، میزان خسارت وارد آمده به خاک کشور را کمتر کرد.دلاور نجفی فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با پیام ما می‌گوید: «فرسایش خاک در کشورمان بالا است و به دلایلی همچون کشاورزی غلط، شخم زدن خاک در جهت شیب خاک کشور نابود شده و همراه با روان آب‌ها شسته شده و به پایین دست خود می‌رود. اهمیت توجه به مساله فرسایش خاک و جلوگیری از آن کمتر از توجه به قاچاق خاک نیست و چه بسا با جلوگیری از فرسایش خاک میزان خسارت‌های وارده کمتر شود.

اما در کنار همه این مسائل باید گفت که خاک کشورمان از غنای بالایی برخوردار است. این خاک در اغلب مناطق کشور مخصوصا در محدوده زاگرس کیفیت بسیار خوبی دارد و همین مسئله سبب شده این خاک به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق شود که لازم است با این موضوع به شدت مقابله شود.

خاک کشورمان به کشورهایی قاچاق می‌شود که این کیفیت در همان جا هم وجود ندارد. هم‌اکنون فروش خاک در کشورمان هیچ مجوزی ندارد و لازم است با آن برخورد جدی شود. این خاک عمدتا از راه دریا به کشورهای حاشیه خلیج فارس برده می‌شود.»

خاک ایران همچنان قاچاق می‌شود

طی سال‌های گذشته «قاچاق خاک» یکی از موضوعات چالش‌برانگیز بوده است. علی مریدی مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده: قاچاق خاک‌های ایران از دهه ۸۰ شروع شده و همچنان ادامه‌دار است. او در پاسخ به این پرسش که آیا از ایران خاک قاچاق می‌شود؟  گفته: قاچاق خاک مراتع و مزارع را داریم اما در مورد قاچاق خاک‌های معدنی من گزارشی دریافت نکرده‌ام.قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع بیشتر از استان‌های جنوبی از جمله استان فارس صورت می‌گیرد.

مقصد؛ کشورهای حاشیه خلیج فارس

مریدی معتقد است: مقصد این خاک‌های قاچاق‌شده کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌ویژه امارات و قطر است که در امارات برای ساخت جزایر مصنوعی و در قطر برای خشک کردن دریا استفاده می‌شود. قاچاق خاک از ابتدای دهه ۸۰ شروع شد و هنوز ادامه دارد البته در سال‌های اخیر به دلیل کم شدن تقاضا و افزایش حساسیت‌ها، قاچاق خاک تا حدی کنترل شده است.

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به ارزش بالای خاک‌های معدنی کشور گفته: خاک‌های معدنی هم که برای تولید فولاد، آهن و مس استفاده می‌شود و ارزش اقتصادی بالایی دارد، در قالب صادرات  و از مبادی رسمی از کشور خارج می‌شوند که با توجه به ارزش بالای این نوع خاک، صادرات آن هم به محیط زیست و هم به اقتصاد کشور ضربه می‌زند. اعتقاد من این است که باید خاک معدنی را که ارزش اقتصادی بالایی دارد در کشور به فولاد و مس تبدیل کنیم و محصول و کالای تولیدشده را از کشور صادر کنیم تا ارزش‌افزوده و فرصت‌های اشتغال آن برای کشور خودمان باشد و به عبارت ساده از خام‌فروشی خودداری کنیم.

آنطور که ایسنا می‌نویسد دو سال پیش هم معصومه ابتکار – رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست- با اشاره به برداشت بی‌رویه و حتی قاچاق خاک جزیره هرمز خواستار برخورد نهادهای نظارتی با موضوع قاچاق خاک شده و به ایسنا گفته بود: قاچاق خاک هرمز که امری غیرقانونی است، موجب مشکلات زیست محیطی می شود.

مسعود منصور- معاون حفاظت و امور اراضی سازمان‌جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری – نیز در همان سال ۹۵، ضمن تایید خبر قاچاق خاک از کشور، با اشاره به اینکه قانونگذار صدور هر گونه خاک کشاورزی، مرتعی و نباتی را به خارج از کشور ممنوع کرده است، در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که دستگاه‌های متولی خاک باید به سرعت دور هم بنشینند و با قاچاق خاک از کشور مقابله کنند. صادر کردن خاک حاصلخیز کشور با هیچ منطقی مجاز شمرده نمی‌شود. خواهش می‌کنم همه دستگاه‌ها حساسیت‌های لازم را داشته باشند.

در گذشته تعدادی از نمایندگان مجلس هم نسبت به قاچاق خاک حساسیت نشان داده و اعلام کرده بودند که خاک ایران در پوشش سیمان، قاچاق می‌شود. 

چرا خاک ایران قابل اهمیت است؟

در حالی که کارشناسان می‌گویند ۶۰۰ سال زمان نیاز است تا یک سانتی‌متر خاک تولید شود و ایران به عنوان پرچمدار حاصلخیزی در خاورمیانه محسوب می‌شود، گزارش‌هایی وجود دارد که از قاچاق خاک ایران به کشورهای عربی پرده برمی‌دارد.  خاکی که یا به صورت کیسه‌‌ای و غیررسمی از مرزها خارج می‌‌شود یا به صورت گلدانی و کاملاً رسمی از درگاه‌های خروجی به دست گلخانه‌‌داران عرب امارات و کشورهای حاشیه خلیج ‌فارس می‌‌رسد.خاک به عنوان یکی از منابع ارزشمند محسوب می‌شود که متأسفانه در کشور ایران نیز طی سال‌های اخیر در ردیف بی‌توجهی همچون هوا و آب قرار گرفته است. به گزارش اقتصادآنلاین ، بازار خاک از پرسودترین بازارهای دنیا است که برخی ارزش آن را بیش از هر کالای اقتصادی می‌دانند. جنس خاک کشورهای عربی به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس ماسه‌ای و آهکی است که امکان رویش هیچ گیاه و حتی فضای سبز در آن وجود ندارد. آنها همواره به دنبال راهی برای ایجاد فضای سبز و تولید محصولات کشاورزی هستند و به این دلیل خواهان و خریدار خاک از سایر کشورها به ویژه ایران که دارای خاک بسیار غنی از نظر مواد آلی و حاصلخیز برای کشت و زرع است، هستند.

بین خاک‌هایی که در ایران وجود دارد، خاک استان‌های آذربایجان، خراسان، مازندران و برخی از شهرهای جنوبی حاصلخیز است که برای آنها میلیون‌ها دلار سود اقتصادی در پی دارد. به همین دلیل پدیده قاچاق خاک از ایران به این کشورها طی چند سال اخیر رونق یافته است.

طبق نظر کارشناسان 600 سال زمان نیازاست تا یک سانتی متر خاک تولید شود و در حال حاضر خاکی که میلیون‌ها سال تولید و حاصلخیزی آن زمان می‌برد، در غفلت و نبود مدیریت مسئولان به یغما می‌رود.

محموله‌های خاک ایران صرف چه چیزی می‌شود؟

محموله‌های خاک ارسالی از ایران برای ساخت جزایر مصنوعی و تفریحی در دبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفته است.  هشدارهای محیط‌زیستی خبر از فرسایش هفت برابری خاک در ایران نسبت به میانگین جهانی می‌دهند و هنوز هم این آمار تلخ و جریان به خطر افتادن آینده محیط‌زیست و تأمین مواد غذایی در ایران نتوانسته مسئولان را برای برخورد قاطع با قاچاقچیان مجاب کند.