طرح حمایت از یوزها

 مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان  محیط زیست از ارایه طرح حفاظت از گربه سانان ایران به سازمان برنامه و بودجه خبرداد

 

امروز روز جهانی «یوزپلنگ آسیایی» است. در آستانه این روز مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست از ارایه طرح حفاظت از گربه‌سانان ایران به سازمان برنامه و بودجه خبرداد.

مجید خرازیان مقدم، در خصوص طرح حفاظت از گربه سانان ایرانی می‌گوید: برای این طرح پنج ساله ۱۵۰ میلیارد تومان پیشنهاد شده که در صورت تامین اعتبارات، اقدامات لازم برای اجرای آن آغاز می‌شود. نکته حائز اهمیت آن است که طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی نیز در این برنامه گنجانده شده است.

افزون بر این، حفاظت و احیای یوزپلنگ آسیایی از طریق «پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی» نیز پیگیری می‌شود که از سال ۱۳۸۰ با هدف حفظ و احیای یوزپلنگ آسیایی با مشارکت سازمان محیط زیست و برنامه عمران ملل متحد کار خود را آغاز کرد. در حال حاضر بنا به گفته مدیر کل حیات وحش سازمان محیط زیست سند فاز سوم این پروژه‌ بین‌المللی در آستانه نهایی شدن است.

یوزپلنگ گونه ای در خطر انقراض است و بر اساس آخرین آمار کمتر از 50 قلاده از آن در کشور باقیمانده است، بنابراین برای حفظ این گربه سان ارزشمند زمانی برای از دست دادن نداریم.

یوزپلنگ گربه سانی مهره‌دار و پستاندار از راسته گوشتخواران است، در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه ‌قاره هند یافت می‌ شد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده‌ است. 

از میان دو زیرگونه اصلی یوزپلنگ، ‹یوزپلنگ آسیایی› که به نام زیستگاه اصلی آن یوزپلنگ ایرانی خوانده می شود، در خطر جدی انقراض قرار دارد و تعداد کمی از آن در دشت ‌های مرکزی ایران به بقا ادامه می ‌دهند.

با توجه به اهمیت موضوع در خطر انقراض بودن این گونه ارزشمند، از سال 2010 ، چهارم دسامبر همزمان با 13 آذر به عنوان روز جهانی یوزپلنگ نام گذاری شده است.

وضعیت یوزپلنگ های ایرانی خوب نیست و نیازمند توجه بیشتر است ، تخریب زیستگاه ها، فعالیت معادن، جاده کشی، سگ های گله و کاهش طعمه برخی از عواملی است که حیات این گونه های ارزشمند را تهدید می کند.

به گفته هومن جوکار مدیر پیشین پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی، یکی از این عوامل جاده سازی است، در بسیاری از کشورهای پیشرفته با وجود عبور جاده حتی از میان پارک های ملی و زیستگاه حیوانات معمولا تلفاتی گزارش نمی شود چون برای عبور حیوانات میانگذر احداث می کنند کاری که باید برای عبور یوزها در کشور انجام دهیم. از سال 1380 تا 1396 حدود 13 مورد تصادف جاده ای داشته ایم که بر اثر آن 19 یوز تلف شده اند، از این تعداد 13مورد تا قبل از سال 93 در جاده های استان یزد و خراسان جنوبی بود و بقیه در محور سمنان رخ داده است.

تکثیر یوزپلنگ آسیایی با همکاری پژوهشگاه رویان

چند روز گذشته همچنین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، از تلاش‌ها برای تکثیر یوزپلنگ آسیایی از طریق کشت بافت خبر داد.

به گفته عیسی کلانتری، سازمان حفاظت محیط زیست تکثیر و پرورش یوزپلنگ‌ها را از طریق پژوهشگاه رویان پیگیری می‌کند. در این جهت سعی می‌شود احیای یوزپلنگ آسیایی را از طریق کشت بافت با کمک این پژوهشگاه انجام شود.

او در مورد روش‌ تامین منابع مالی برای این پروژه گفت: هزینه آن هم هر چقدر باشد، تقبل می‌کنیم.

به گفته خرازیان مقدم، در کنار این موضوعات، یکی از مسائل پرچالش در بحث یوزپلنگ‌ها، ماجرای حضور دو قلاده یوز نر و ماده به ‌نام‌های «کوشکی» و «دلبر» در پارک پردیسان است که دلبر یک بار در سال ۱۳۹۳ با کوشکی جفت‌گیری کرد اما به دلیل بیماری کلیوی، جنین سقط شد. مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست در این باره با تاکید بر اینکه وظیفه داریم برای فرد فرد یوزهای موجود در کشور برنامه حفاظتی داشته باشیم، گفته: در شرایط کنونی که امکان بارداری طبیعی دلبر وجود ندارد، برنامه‌ها روی بارداری مصنوعی دلبر متمرکز است و باید به هر طریقی که شده، دلبر را باردار کنیم. برای این کار هم از روش‌های تلقیح مصنوعی، روش تهاجمی و رحم اجاره‌ای استفاده خواهد شد.

این کارشناس حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه نگهداری «دلبر» و «کوشکی» در پردیسان با هدف انجام کارهای تحقیقاتی است، گفته: «دلبر» و «کوشکی» را یا باید در طبیعت رها کنیم که چند سال بعد به دلیل کهولت یا هر دلیلی تلف می‌شود یا اینکه مطالعه و تحقیق روی آنها انجام دهیم. ممکن است این مطالعات و تحقیقات نتیجه‌بخش باشد، ممکن هم است نتیجه نداشته باشد. حداقل این است که ما سعی خود را کرده‌ایم. احتمال باروری «دلبر» از طریق لقاح مصنوعی بسیار ضعیف است اما باید این کار را انجام دهیم.

علاوه بر «کوشکی» و «دلبر»، سال گذشته یک توله یوزپلنگ که از دست قاچاقچیان نجات پیدا کرده بود برای نگهداری به پارک پردیسان تحویل داده شد. این ماده یوز«ایران» نام گرفت و دامپزشکان در همان مقطع اعلام کردند که «ایران» توان باروری دارد. خرازیان مقدم ضمن ابراز امیدواری نسبت به باردار شدن این یوز نگهداری‌شده در پردیسان می‌گوید: ممکن است سال بعد «ایران» بالغ شود و بارداری طبیعی انجام شود. هدف این است که در پارک پردیسان توله یوز بگیریم.

 خرازیان مقدم در پاسخ به این پرسش که آیا برآوردی از تعداد یوزپلنگ‌های موجود داریم، گفته: یوزها با بهره‌گیری از یک تکنیک قوی شمارش نشده‌اند اما بر مبنای دوربین‌های نصب‌شده در زیستگاه‌ها، پایش‌های صورت‌گرفته و از طریق روش خال‌شناسی می‌توان جمعیت یوزها را بین ۴۰ تا ۵۰ قلاده برآورد کرد. با این حال عددهای ۲۰ و ۷۰ هم برای تعداد یوزها مطرح می‌شود. البته با اینکه تعداد یوز مهم است اما مهم‌تر از آن، این است که چه بکنیم که زیستگاه‌های پذیرای این گونه، حفاظت و احیا شود؟ چه کنیم که تعارضات را برطرف کنیم؟ برای مثال کار بزرگی که از سال قبل در منطقه توران انجام شده خرید آغل‌ها است که کمک بسیاری به رفع تعارضات می‌کند.