«پیام ما» از شرایط نابسامان «باغ وحش» کرمان گزارش می‌دهد
شیر تو شیر

وضعیت نگهداری حیوانات در مجموعه حیات‌وحش شهر کرمان هشت سال پس از راه‌اندازی نه‌تنها چندان تغییری نکرده که در این مجموعه حیواناتی مثل گوسفند و سگ‌های خانگی هم نگهداری می‌شوند.
وضعیتش دقیقاً به‌مانند تابلوی سردرش است. رنگ و رو رفته. به داخلش که می‌روی نه‌تنها لذت نمی‌بری که رنج هم می‌بری. اینجا باغ‌وحش کرمان است. انتهای خیابان سرباز و در نزدیکی «تخت دریا قلی بیگ». روی سردر رنگ رفته‌اش نوشته «مجموعه حیات‌وحش»، تأسیس 1387. ورودی باغ‌وحش دو هزار تومان است. سمت راست و پس از بالا رفتن از چند پله، اولین حیوان دیده می‌شود. یک خرس قهوه‌ای‌رنگ. کنار قفس خرس، اسطبلی قرار دارد که چهار اسب در آن نگهداری می‌شوند. روبروی پله‌ها و جایی که قبلاً چند شترمرغ وجود داشت، حالا فقط یک شتر وجود دارد و دو اسب و چهار الاغ که با نرده از هم جداشده‌اند. در عین ناباوری اما 11 گوسفند هم در کنار دو اسب نگهداری می‌شوند. تا اینجا اگر خرس را نمی‌دیدم، باور نمی‌کردم به باغ‌وحش آمده‌ام. گوسفندان روی زمین ولو شده و خرس قهوه‌ای‌رنگ بی‌حال را بی‌خیال شدم و به سمت قفس شیرها رفتم. دلیلی که به باغ‌وحش آمده بودم، همین شیرها بودند. شیرهایی که از سال 87 در این مجموعه نگهداری می‌شدند. البته در حال حاضر از چهار شیری که در آن سال از مرکز تحقیقات دانشگاه‌های سیستان و بلوچستان به کرمان آورده شد، دو شیر باقی‌مانده است. یکی در سال 92 و به دلیل عفونتی که در پایش بود، به مرحله بحرانی رسید و درنهایت چاره‌ای جز کشتن شیر باقی نماند. یک شیر دیگر هم اخیراً به باغ‌وحش تازه افتتاح‌شده سیرجان منتقل‌شده است. به قفس کوچک این دو شیر رسیدم اما اثری از سلطان جنگل نبود. نه اینکه نباشند بلکه بی‌حال و بی رمق دراز کشیده بودند. شیرها جنجالی‌ترین حیوانات مجموعه حیات‌وحش کرمان بوده‌اند. چندین سال است که دوست داران محیط‌زیست نسبت به محل نگهداری آن‌ها ابراز نگرانی می‌کنند اما فعلاً وضعیت تغییری نکرده است. وضعیت عقاب‌ها هم چندان تعریفی ندارد. هفت عقاب در قفسی نگهداری می‌شوند که نه ارتفاع مناسبی دارد و نه مساحتش برای نگهداری عقاب‌ها جالب است. کمی جلوتر هم با صحنه عجیب دیگری روبرو شدم. میمون‌ها که قبلاً دو قفس داشتند، یکی از قفس‌هایشان را به دو سگ تریر داده‌اند. سگ‌هایی که اصلاً به باغ‌وحش نمی‌خورند.
راه‌اندازی بدون مجوز محیط‌زیست
مجموعه حیات‌وحش شهر کرمان در سال 87 با پافشاری حبیب‌الله دهمرده، استاندار وقت کرمان، بدون مجوز از محیط‌زیست (به گفته صحتی کارشناس حیات‌وحش اداره کل محیط‌زیست استان) راه‌اندازی شد. این مجموعه که در محلی به مساحت 33 هزار و 600 مترمربع قرار داشت، با 16 حیوان کار خود را شروع کرد. قبل از این مجموعه، در پارک مطهری و پارک جنگلی شهر کرمان تعدادی پرنده و حیوان وجود داشت که این حیوانات همراه با تعدادی حیوان نظیر خرس، شیر، شترمرغ و اسب که از خارج از استان ازجمله زاهدان خریداری‌شده بودند، به حیات‌وحش شهر کرمان منتقل شدند. البته ابتدا قرار بود این مجموعه یک مرکز تحقیقاتی و علمی باشد اما با فروش بلیت برای بازدید و تابلوی سردرش عملاً به باغ‌وحش تبدیل شد. این باغ‌وحش که زیر نظر سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری کرمان است، همواره سروصدای علاقه‌مندان و کارشناسان محیط‌زیست را درآورده و از فروردین‌ماه سال جاری به بخش خصوصی اجاره داده‌شده است.
نظارت روزانه
معاون خدمات شهری شهرداری کرمان در خصوص وضعیت باغ‌وحش کرمان به «پیام ما» گفت: «پس از واگذاری به بخش خصوصی، روزانه از این مجموعه بازدید می‌شود.» محمدرضا محمدرضا خانی افزود: «کسی باغ‌وحش را اجاره کرده که کارشناس علوم دام است. نظارت‌های شهرداری هم وجود دارد.» او درباره وجود حیواناتی نظیر سگ، الاغ و گوسفند در این مجموعه اظهار کرد: «الاغ‌ها که غذای شیرها هستند. در مورد گوسفندان هم آن‌طور که من پرسیدم، قرار شده اگر از نژاد خاصی هستند، نگهداری شوند، در غیر این صورت آن‌ها را ببرند. سگ‌ها هم اهدایی مردم هستند.»
مانعی برای نگهداری گوسفند نیست
مدیرعامل پارک‌ها و فضای سبز شهرداری کرمان در خصوص باغ‌وحش به «پیام ما» گفت: «باغ‌وحش دست بخش خصوصی است. هر حیوانی هم که وارد یا خارج می‌شود دستور و مجوز محیط‌زیست را دارد. همان‌طور که یک شیر به سیرجان برده شد.» ایمان سیف الهی افزود: «در مورد گوسفندان هم باید بگویم که این گوسفندان از نژاد چینی هستند و یک هفته پیش به مجموعه آورده شده‌اند. قرار شده در صورت نیاز چند نمونه را نگه‌دارند و دیگر گوسفندان را ببرند. در کل مانعی برای نگهداری گوسفند در این مجموعه نیست.» وی در پاسخ به این سؤال که چرا در باغ‌وحش کرمان جمعه‌بازار حیوانات خانگی برگزار می‌شود، اظهار کرد: «جمعه‌بازار بیشتر برای پرندگان است. قبلاً دست‌فروشی می‌کردند و الان قرار شده در این مجموعه کار انجام شود.» وی در پاسخ به این سؤال که آیا شهرداری به سرمایه‌گذار این اجازه را داده است، گفت: «بله. در قرارداد این اجازه داده‌شده است.» سیف الهی در خصوص انتقاداتی که به شرایط نگهداری حیوانات در این مجموعه می‌شود، اظهار کرد: «طرحی داریم که این مجموعه به باغ پرندگان تبدیل شود و دیگر حیوانات را به محل دیگری ببریم. محلی که البته باید ساخته شود.»
جراحی یکی از شیرها
مدیرعامل پارک‌ها و فضای سبز شهرداری کرمان در پاسخ به این سؤال که شنیده‌شده یکی از دو شیر باغ‌وحش کرمان با مشکل مواجه شده، گفت: «غده‌ای در گلوی شیر بود که جراحی شد. وضعیت این حیوان بهتر شده اما نمی‌توان گفت صد در صد مشکل حل‌شده است.» او تأکید کرد: «محیط‌زیست مرتباً بر این مجموعه نظارت دارد و مشکل خاصی وجود ندارد. باید کمک کنیم که باغ‌وحش رونق بگیرد تا سرمایه‌گذار بتواند مشکلات موجود را حل کند.»
شرایط خطرناک برای شیرها
کارشناس حیات‌وحش اداره کل محیط‌زیست استان کرمان اما از شرایط باغ‌وحش کرمان راضی نیست. صحتی به «پیام ما» گفت: «اصلی‌ترین مشکل به شیرها برمی‌گردد. قبلاً به مسئولان این مجموعه گفتیم که قفس شیرها باید به‌جای شترمرغ‌ها برود. چراکه ازنظر زیست‌محیطی محل فعلی نگهداری برای شیرها خطرناک است.» وی در پاسخ به اینکه آیا ورود گوسفندان به این مجموعه با مجوز شما بوده، اظهار کرد: «من حدود یک ماه پیش به‌طور غیررسمی از این مجموعه بازدید کردم و گفتم که گوسفندان باید جمع شوند. ببینید اگر مثلاً یک قوچ پنج شاخ بود، می‌شد آن را در باغ‌وحش نگه داشت اما جای نگهداری این گوسفندان در باغ‌وحش نیست. چراکه باغ‌وحش جای گله‌داری نیست.» وی بابیان اینکه محیط‌زیست بارها نسبت به وضعیت این مجموعه تذکر داده است، افزود: «این مجموعه اصلاً باغ‌وحش نیست چراکه باغ‌وحش نباید در شهر باشد. اینجا یک مجموعه نگهداری حیوانات است که با این وضعیتی که دارد ممکت است برای فعالیت به مشکل بخورد.»
طول عمر حیوانات کم می‌شود
یک کارشناس دامپزشکی در خصوص باغ‌وحش کرمان به «پیام ما» گفت: «باید شرایط برای نگهداری حیوانات به‌گونه‌ای باشد که به اقلیمی که به آن تعلق دارند نزدیک باشد.» علی موسوی افزود: «بحث نگهداری حیوانات بسیار تخصصی است و باید به همه مسائل توجه شود. مسائل بهداشتی، تغذیه، محیط نگهداری، رطوبت، گرما و … در غیر این صورت طول عمر حیوانات کم می‌شود.»