روزگاری که گذشت
عبدالحسین صنعتی زاده
بخش صد و بیست دو
اما افسوس روزی مطلع شدم که دیگر نمی توانم به این طرز معامله ادامه دهم زیرا با مقررات جدیدی هر بازرگانی مکلف بود صدور هر کالایی اجازه مخصوص بگیرد و در مقابل هر صادراتی تعهدی بسپارد که پول آن کالا را هر چه و هر مبلغ باشد به ایران برگرداند. این دستور جدید موجب نکث کار و طرز جدیدی که من به زحمت ترتیب داده بودم گردید و عاقبت ناگزیر شدم به هر نحوی شده اشکالات و غیر ضروری بودن این دستور را به اولیای وزارت خانه ای که این دسته گل را به آب داده بود تفهیم نمایم. از این جهت روزی با ناراحتی بسیار به آن وزارتخانه رفته و به امعان آن وزارتخانه بسیار بحث کردم اما افسوس آنچه خواستم این طرز کار را که عملا تجربه کرده بودم به او بفهمانم و او را با آسانی معاملاتی که کرده بودم آشنا سازم. زیر بار نرفت زیرا عموماً کارمندان دولتی خصوصاً آن هایی که خودشان را دکتر اقتصاد می دانند و از دماغ فیل به پایین افتاده اند تصور می نمایند. هرچه خم و پیچ کارها بیشتر باشد بهتر میزان واردات و صادرات معلوم می گردد و خوب تر می توان از فرار سرمایه ها از کشور جلوگیری کرد. متاسفانه از خودشان قدرت ابتکاری ندارند و عملا هم هیچ وقت در کار تجارت دخالت نداشته و هنرشان این است که از عملیات و مقررات دول خارجی در کار صادرات و تجارت تقلید نمایند.
خلاصه پس از یک ساعت گفتگو با آن کسی که خود را از جهت دانایی و تجربه بالاترین اقتصادچی زمان می دانست در حضور عده ای که در اطراف آن اطاق نشسته و ناظر و شاهد آن مناظره و مباحثه بودند گفتم ای کاش یک مرکز یا مجمعی از مردمان با تجربه و عالم به امور اقتصاد در مملکت ما وجود داشت و من که هیچ ادعایی از طی سلسله مراتب تحصیلاتی که مدعی هستید کرده اید ندارم. در ا ینجا با شما شرط بندی می کردم و عملا نشان می دادم که آیا اطلاعات من اساسی است و به قواعد اقتصاد نزدیک تر است یا شما که این گونه با این مقررات جدید طرز کار مرا به هم می دهید حرف هایتان حسابی است. او گفت اکنون فرض می کنم که این مجلس همان مرکزی که تو می خواهی می باشد. بگو بدانم چه می کنی و چه پیشنهادی داشتی؟ گفتم خیلی سهل و آسان با شما مسابقه ای می گذارم و خواهش می کنم یک نفر از این آقایان آن چه وجه نقد و چک و سفته در لباس های ما دو نفر پیدا می شود در همین مجلس از ما بگیرند و قسمتی باشیم که به قول ایرانی ها لات و لوت و به قول فرنگی ها مآب ها آن کارت آن وقت بنده و شما را تا یک هفته آزاد بگذارند که شروع به فعالیت نماییم. من شرط می بندم که گذشته از آن که مخارج یومیه و کرایه اطاق مهمانخانه را در بیاورم، مبلغی هم اضافه از مخارج خود روی این میزی که در جلوی شما می باشد بگذارم. اما یقین دارم که شخص شما که خود را معاون این وزارت خانه می دانید نخواهید توانست برای قوت لایموت از راه صحیح دیناری به دست بیاورید.
گفت من دکترای اقتصاد هستم شاید ده سال متجاوز در چندین مملکت این رشته را تحصیل کردم. آیا سرسری به من چنین تصدیق دکترایی داده اند. گفتم من کار به تحصیلات عالی که کرده اید ندارم. از ممتحن یا دبیر یکی از دبیرستان ها خواهش می نمایم که معلومات شما را با اندازه یک نفر از این دیپلمه های عادی بداند و چند مسئله ریاضی یا طبیعی که بر هر دانشجویی دانستن آن مقدمات فرض است برای شما طرح کند و کتباً جناب عالی امتحان دهید. اگر از امتحان این مقدمات خوب درآمدید، به آنچه از ما ادعا دارید تردیدی نمی کنیم.