مرگ تدریجی ساختمان تاریخی کارخانه فرش با کمبود اعتبار
نفس باغ‌موزه فرش کرمان گرفت

ساختمان قدیمی کارخانه فرش کرمان در حالی در معرض تخریب قرارگرفته که از مهرماه 94 قرار بود این ساختمان به باغ‌موزه فرش تبدیل شود.
قدمتی بیش از یک قرن دارد و اواخر دهه 70 در فهرست آثار ثبت شده ملی کشور قرار گرفت. حالا اما روزگار خوشی را نمی‌گذراند. اگرچه در دولت تدبیر و امید توجه بیشتری به صنعت فرش و درنتیجه کارخانه فرش کرمان شد اما فرسودگی این ساختمان (واقع در بلوار باستانی پاریزی)باعث شده تا احتمال تخریب آن بالا رود. خصوصاً در فصل زمستان بیم آن می‌رود با اولین بارش، قسمتی از پشت‌بام این ساختمان کهن فروریزد. این نکته را مصطفی زریسفی، معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت کرمان روز گذشته در جلسه شورای راهبردی و کمیته فرش دستباف استان کرمان بیان کرده است. اتفاقی که اگر رخ دهد، چیزی جز حسرت برای کرمانی‌ها باقی نمی‌ماند.
داستان غم‌انگیز ساختمان کارخانه فرش کرمان
105 سال پیش یعنی در سال 1290 کمپانی هند شرقی که رگ و ریشه‌ای انگلیسی داشت و به دنبال صادرات فرش‌های نفیس ایرانی بود، کارخانه فرش کرمان را توسط شاهزاده‌ای بلغاری بنیان گذاشت. این کارخانه در سال 1314 به شرکت سهامی فرش ایران واگذار شد اما در دهه گذشته به علت کمبود نقدینگی و صادرات پایین تعطیل شد. داستان ساختمان این کارخانه اما غم‌انگیزتر است. آن‌طور که محمدرضا عابد، مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران می‌گوید مدیریت این مجموعه در دولت قبل به دلیل نیاز به تسهیلات و مشکلاتی که این شرکت داشت، ساختمان شرکت را درگرو صندوق ضمانت گذاشت و دو میلیارد تومان تسهیلات گرفت. صندوق ضمانت نیز وکالت گرفته بود در صورت پرداخت‌نکردن پول توسط شرکت فرش، سند ساختمان شرکت به نام این صندوق ثبت شود. به دلیل پرداخت‌نکردن به‌موقع تسهیلات، صندوق ملک را به نام خود ثبت کرد و چهار سال پیش ملک قیمت‌گذاری و به مزایده گذاشته شد و بدین ترتیب این ساختمان قدیمی در ماجرایی عجیب از مالکیت شرکت فرش ایران درآمد.
بازپس‌گیری کارخانه فرش در دولت تدبیر و امید
وضعیت ساختمان کارخانه فرش کرمان در حال بدتر شدن بود که در سال 93 و در دولت تدبیر و امید، تدبیری برای بازپس‌گیری این ساختمان انجام شد. رزم حسینی استاندار کرمان با مشاهده مستندی از کارخانه فرش کرمان از یکی از شبکه‌های سیما به فکر احیای این مکان تاریخی افتاد و با پیگیری‌های انجام‌شده توسط وی و با همراهی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور و نعمت زاده وزیر صنعت، قرار شد بدهی‌ای که منجر به واگذاری ساختمان کارخانه فرش کرمان شده بود، توسط دولت پرداخته شود تا این ساختمان به صاحب اصلی خود بازگردد. این ماجرا از بهمن 93 شروع شد و در تاریخ 10 شهریور 94 اعلام شد که بر پایه مصوبه وزیران عضو کمیسیون لوایح و به درخواست وزیر صنعت، معدن و تجارت، تملک ساختمان یادشده از صندوق ضمانت به مرکز ملی فرش ایران منتقل شد. گفته می‌شد برای این کار نزدیک به 4.5 میلیارد تومان به صندوق ضمانت داده شد.
ایده تبدیل به باغ‌موزه فرش
پس از بازپس‌گیری این ساختمان قدیمی و ارزشمند، ایده جدیدی مبنی بر تبدیل این ساختمان به باغ‌موزه فرش کرمان و همچنین تبدیل‌شدن شرکت فرش کرمان به پایگاه جنوب شرق کشور مطرح شد. مهرماه 94، حمید کارگر رئیس مرکز ملی فرش ایران در سفری به کرمان از این ایده استقبال کرد و با پیگیری‌های استاندار کرمان و مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قرار شد این ایده اجرایی شود. خردادماه سال جاری هم زریسفی معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خبر داد که «با توافق وزارت صنعت، معدن و تجارت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اعتباری به میزان 60 میلیارد ریال برای راه‌اندازی این باغ‌موزه هزینه خواهد شد و کرمان پایگاه فرش جنوب شرق کشور می‌شود.» حالا اما حدود 10 ماه از تصمیم به تبدیل شرکت فرش به باغ‌موزه گذشته و به دلیل کمبود اعتبار نه‌تنها قدمی در این راستا برداشته نشده که وضعیت ساختمان کارخانه فرش هم چندان مساعد نیست و احتمال می‌رود تخریب شود.
یک ریال هم اعتبار نداریم
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در این رابطه به «پیام ما» گفت: «خوشبختانه با پیگیری‌های دولت محترم، ساختمان کارخانه فرش به مرکز ملی فرش برگشت داده شد اما به دلیل نبود اعتبار، فعلاً نتوانستیم کاری انجام دهیم.» مصطفی زریسفی افزود: «تا امروز یک ریال هم اعتبار به بازسازی این ساختمان تخصیص داده نشده است.» وی بابیان اینکه به دولت پیشنهادشده است یا اعتبار بدهد و یا اجازه واگذاری به بخش خصوصی صادر شود، اظهار کرد: «خود دولت و شخص استاندار، معاون اول رئیس‌جمهور و وزیر صنعت همت کردند و توانستند با پیگیری‌های زیاد ساختمان را پس بگیرند اما چون هنوز دراین‌ارتباط تصمیمی گرفته نشده، اعتباری هم وجود ندارد و ممکن است با اولین بارندگی بخشی از ساختمان قدیمی تخریب شود.» زریسفی در پاسخ به این پرسش که چرا در 10 ماه گذشته همانند پیگیری‌ای که برای بازپس‌گیری ساختمان انجام شد، برای تخصیص اعتبار جهت بازسازی و ایجاد باغ‌موزه فرش پیگیری انجام‌نشده، گفت: «ببینید این کار رقمی چندمیلیاردی می‌خواهد و دولت در تنگناست اما همچنان در حال پیگیری هستیم.» معاون صنعت، معدن و تجارت استان با اشاره به اینکه در دوران گذشته متولیان امر قدمی برای بازسازی این بنا برنداشتند، عنوان کرد: «بازهم باید تأکید کنم که اگر همت دولت تدبیر و امید نبود، این ساختمان اصلاً در اختیار شرکت فرش قرار نمی‌گرفت و وضع به‌مراتب بدتری داشت.»
پیگیری میراث فرهنگی برای بازسازی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان در رابطه با وضعیت ساختمان شرکت فرش کرمان به «پیام ما» گفت: «چون این ساختمان در مالکیت وزارت صنعت است، این مجموعه باید با هماهنگی میراث فرهنگی نسبت به مرمت بنا اقدام کند.» محمود وفایی بابیان اینکه اعتبارات میراث برای بازسازی آثار تاریخی جوابگو نیست، افزود: «ارگان‌های دولتی که مالک اثر ثبت ملی هستند باید اعتبار لازم جهت بازسازی این آثار را در نظر بگیرند.
اگر مالک شخصی بود، میراث فرهنگی ازنظر اعتباری کمک می‌کرد اما چون ساختمان فرش در مالکیت ارگانی دولتی است، باید همان ارگان اعتبار لازم را مهیا کند.» وی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی استان آماده هرگونه همکاری در این خصوص است، اظهار کرد: «همان‌گونه که وزارت نفت برای ساختمان کنسولگری انگلیس اعتبار لازم را در نظر گرفت و با نظر کارشناسان ما این ساختمان قدیمی در حال مرمت است، ساختمان کارخانه فرش هم باید مرمت شود.»
مدیرکل میراث فرهنگی استان بابیان اینکه به دلیل اینکه این اثر ثبت ملی است، حتماً پیگیری ویژه‌ای برای مرمت آن انجام می‌دهیم، گفت: «به‌زودی کارشناسان میراث را به این ساختمان می‌فرستیم.» وفایی همچنین به یادداشت حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان در بازدید از اماکن تاریخی کرمان، اشاره کرد و افزود: «این یادداشت فصل الخطاب است و همه ارگان‌های مالک آثار تاریخی باید نسبت به این آثار توجه کنند.»