کلاهبرداران در نقش بازاریاب های اینترنتی
وعده درآمدهای واهی، فریبی برای ساختن هرم

حرفه بازاریابی شبکه ای در ایران به مدت چهارسال است که فعالیت رسمی خود را تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز کرده است. در این مدت، 12 شرکت موفق به اخذ مجوز از این وزارتخانه و متعهد به رعایت دستورالعمل بازاریابی شبکه ای مصوب این وزارتخانه شده اند.
نوپا بودن این صنعت در کشور ما و عدم آموزش و آشنایی با اصول حرفه ای این فعالیت، مشکلات عدیده ای را بر سر راه مشارکت کنندگان در آن به وجود آورده است. به گونه ای که در برخی موارد به دلیل عدم عملکرد مناسب، نارضایتی ها هم در بین بازاریابان و هم در بین مصرف کنندگان محصولات ارائه شده توسط شرکت های فعال در این عرصه، افزایش یافته و عملا به شرکت های توخالی حرفه ای هرمی تبدیل شده است. با توجه به مزیت های برشمرده شده توسط فعالان این حرفه و تاثیرات عملکرد آن بر روی اقتصاد کشور، لزوم فرهنگ سازی و آموزش صحیح، اصول بازاریابی شبکه ای به منظور پیشگیری از مشکلات جدی تر در این زمینه و همچنین عدم نزدیک شدن آن به مرز فعالیت های هرمی احساس می شود. با توجه به رشد و گسترش شرکت های بازاریابی شبکه ای در سالهای اخیر و همچنین لزوم هوشیاری و آگاهی بازاریابان در مورد چگونگی فعالیت در این شرکتها،در ذیل به برخی از تخلفاتی که بعضاً توسط شرکت ها یا بازاریابان صورت گرفته است، اشاره می کنیم.
1- استراتژی فروش و پیش انباشته سازی کالا :
به بیان دیگر اجباراً برای قرار گرفتن در زیرمجموعه لیدرهای شرکت می بایست مبلغ مشخصی خرید توسط بازاریاب انجام شود. استفاده از این حربه و استراتژی فروش منجر به اغوای ناخواسته بازاریابانی خواهد شد که صرفاً با انگیزه دریافت پورسانت و بدون نیاز واقعی به کالا، ثبت سفارش را انجام می دهند.
این امر درنهایت منجر به تشکیل انبار کالایی یا اصطلاحاً پیش انباشته سازی کالا خواهد شد. در واقع پیش انباشته سازی کالا، ثبت سفارش خرید کالا بدون نیاز واقعی به کالای خریداری شده و همچنین عدم وجود مصرف کننده نهایی برای کالای خریداری شده توسط آن بازاریاب است که در نهایت منجر به تشکیل انبار کالایی در ازای دریافت پورسانت ناچیز استحقاقی خواهد شد.
2- فعالیت به طور همزمان در چند شرکت :
مطابق الزامات تعیین شده توسط کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه ای برای بازاریابان، هر بازاریاب می بایست با مشخصات کامل فردی اقدام به ثبت نام در شرکت های دارای مجوز نماید و تا هنگامی که در یک شرکت فعالیت می کند، به عضویت سایر شرکتهای بازاریابی شبکه ای در نیاید. لازم به ذکر است که این نوع تخلف توسط سامانه یک پارچه ای که اطلاعات دقیق بازاریابان در آن ثبت است، قابل شناسایی می باشد. در صورت کشف چنین تخلفی فعالیت بازاریاب به حالت تعلیق درخواهد آمد.
3- فروش محصولات بی کیفیت و گران قیمت :
مطابق ماده 8 دستورالعمل بازاریابی شبکه ای، کالاهای عرضه شده در سیستم بازاریابی شبکه ای نباید از قیمت متعارف بازار گرانتر باشد.
4- فعالیت بازاریابی، خارج از شعب و دفاتر مرکزی مورد تأیید مرکز امور اصناف :
مطابق ماده 14 دستورالعمل بازاریابی شبکه ای،تمامی فعالیت های شرکت به غیر از فروش مستقیم به مصرف کننده نهایی باید صرفاً در محل دفتر مرکزی یا شعب مورد تأیید دبیرخانه صورت پذیرد؛ بنابراین فعالیت در غیر از محل های ذکر شده تخلف محسوب می شود. یادآوری شود اطلاع رسانی در مورد دفاتر و شعب رسمی شرکت های دارای مجوز از طریق سایت بازاریابی شبکه ای به نشانی rgov.mimt.www.networkmarketing. صورت می گیرد.
5- پرداختهای نقدی توسط بازاریابان جهت خرید کالا :
مطابق ماده 7 دستورالعمل بازاریابی شبکه ای، با توجه به این که تمامی واریزها و برداشت ها توسط شرکت و بازاریابان می بایست از طریق سیستم بانکی انجام گیرد، بازاریابان می بایست شماره حساب خود را در دفتر کاری مجازی شرکت وارد نمایند و از این طریق مبادلات مالی را انجام دهند.
بعضاً برخی از بازاریابان با دریافت مبالغ خرید از زیرمجموعه خود، در جایگاه خودشان اقدام به ثبت سفارش کالا می کند که منجر به زیان بازاریاب اصلی درخواست دهنده ثبت سفارش خرید می شود.
6- فروش کالاهایی که از مبادی رسمی، مجوز ورود و فروش نگرفته اند :
با توجه به مقررات موجود، تمامی کالایی که در سبد فروش شرکت ها قرار می گیرند می بایست بعد از معرفی به اصناف و بررسی مدارک و استعلام قیمت از مراجع ذی صلاح قابلیت عرضه پیدا نمایند. اگر شرکتی بدون طی مراتب یاد شده اقدام به عرضه کالاهای خود نماید دچار تخلف شده است.
بازاریابی شبکه ای یک روش مشروع و قانونی در کشورهای دنیا است که به سرعت در حال رشد است و متأسفانه روش های غلط برخی از افراد برای فعالیت و رسیدن به سود، این فعالیت را مشابه با فعالیت های شرکتهای هرمی جلوه داده است.
درادامه برخی از این روش های غلط به اجمال مورد بررسی قرار گرفته است:
1- عدم تمرکز بر خرده فروشی
همان طور که می دانیم اساس فعالیت بازاریابی شبکه ای بر مبنای خرده فروشی قرار گرفته است، اما متأسفانه دراین شرکت ها اکثریت توزیع کنندگان که نمایندگان فروش مستقل و یا راهبران هم نامیده می شوند، تمرکز بر فروش مستقیم محصولات جهت رسیدن به سود پایدار ندارند. آنان جذب افراد جدید را به عنوان بهترین منبع دریافت پورسانت و رسیدن به سود عنوان می کنند.
اگر قرار بر این باشد در کسب و کاری که خرده فروشی در آن اولویت کار است، تمرکز بر جذب افراد جدید باشد، می توان به این طرح یک طرح بازاریابی شبکه ای سالم گفت؟ جواب ما به این پرسش ها خیر است. شما در یک طرح هرمی مشغول به فعالیت هستید ؟!
2- عضوگیری به عنوان یکی از ملاک های پرداخت پورسانت
شرکت های MLM دو معیار برای پرداخت پورسانت دارند: میزان فروش شخصی، میزان فروش مجموعه.
وقتی شرکت بازاریابی شبکه ای پورسانت و یا امتیاز پاداش-دهی اش بر اساس میزان فروش مجموع هایی تعیین می شود، این طرح پرداخت، مستقیماً عضوگیری بی پایان را تشویق کرده است.
3- تعیین حجم مشخصی برای خرید و جذب عضو (استراتژی فروش)
برخی از شرکت های بازاریابی شبکه ای به منظور فعال نگه داشتن افراد در خرید و عضو گیری، حجم مشخصی را برای نمایندگان فروش تعیین می کنند و زمانی که نمایندگان فروش نتوانند این توقعات را برآورده کنند، نمی توانند پاداش تعیین شده را دریافت کنند.
در این شرکت ها سطح بندی های مشخصی برای نمایندگان فروش تعیین شده است. همانند گلد و سیلور و…. برای دستیابی به این سطوح افراد باید تعداد مشخصی زیر مجموعه داشته باشند. این ساختار، ساختار پلکانی نیز نامیده می شود که با کسب شرایط تعیین شده افراد پله به پله به بالای نردبان تعیین شده صعود خواهند کرد و به پاداش های تعین شده دست خواهند یافت.
اگر نگاهی دقیق به این ساختار داشته باشیم می توانیم ببینیم در این ساختار تعیین شده در واقع میزان خرید مشخص و تعداد اعضاء مشخص را الزام کرده است. افرادی که در رأس این ساختار قرار می گیرند، بیشترین میزان پورسانت را دریافت می کنند و این میزان پورسانت به دلیل میزان فروشی است که زیر مجموعه آنان انجام داده است.
این سیستم به نوعی مشوق افراد برای عضو گیری است. میزان خرید مشخص شده، الزام عضوگیری، حجم تعیین شده برای تعداد اعضاء، مشارکت کنندگان در MLM را بی رحم می کند، این افراد تمام وقت و تلاششان را برای تقویت زیر مجموعه شان به کار می گیرند و برای رسیدن به اهدافشان از هر حربه ای استفاده می کنند.
هیچ کدام از مسائل ذکرشده در بالا فروش مستقیم یا فروش خانگی نیست. بلکه ساختن هرمی از اعضاء و تلاش برای افزایش تعداد آنهاست. هزاران نفر بازنده می شوند تا یک نفر برنده شود.
این موضوع به این دلیل است که سود پایدار از طریق خرده فروشی به دست نمی آید. بلکه متعلق به افرادی است که گروه بزرگی را تشکیل دهند، با این شرایط همیشه تعداد کمی برنده هستند و بازاریابی شبکه ای یک فرصت برای همه نیست. بلکه یک فرصت برای عده کمی است و این برخلاف آن چیزی است که برخی از شرکتهای بازاریابی شبکه ای در ابتدا ادعا کرده اند.
4- وعده درآمدهای واهی، فریبی برای ساختن هرم اعضاء
افرادی که فریب درآمد نامحدود و پاداش های میلیونی در هر ماه را می خورند، لحظات سختی در این حرفه خواهند داشت. در بسیاری از گروه ها این وعده برای بسیاری از بازاریابان آشناست. در آموزشهایی که به افراد داده می شود، ادعا می شود با ساختن مجموعه پرتعداد می توانند به درآمد هنگفتی در ماه دست یابند و بعد از مدتی بدون نیاز به کار کردن هرماه درآمد ثابتی را دریافت کنند.
اگر کمی فکر کنید متوجه فریبنده بودن این وعده خواهید شد. مبنای این در آمد کجاست؟ همان پول مشارکت کنندگان در طرح است. افرادی که در بالاترین نقطه سطح قرار دارند بیشترین پاداش را به دست خواهند آورد.
دست یابی به پاداش در سیستمی که بیشترین پاداش به افرادی پرداخت می شود که بیشترین مجموعه را دارند به دو عامل بستگی دارد: جایگاهی که دارد، زمان شروع کار.
در این سیستم بیشتر افراد بازنده هستند و خرده فروشی جایگاهی ندارد، هرچقدر هم که میزان خرده فروشی را افزایش دهید باز هم میزان دریافتی تان افزایش نخواهد یافت تا این که بتوانید گروهی با تعداد اعضای زیاد را تشکیل دهید.
در این سیستم ذکرشده، از رهبران به عنوان انسان های فوق العاده یاد می شود. گفته می شود که پیروان آن ها می توانند آسمانی پر از پول را به دست بیاورند اما به شرطی که دقیقا همان قوانینی که لیدر هایشان برایشان تعیین کرده اند را دنبال کنند.
در این سیستم اعضاء، لیدرها را می پرستند، تفکر را به خاطر آنان متوقف کرده اند و تمام زندگیشان را وقف این طرح کرده اند. در این سیستم به بازاریابان اعلام می شود پرداخت پول به آنان دائمی است؛ حتی اگر فعالیتی نداشته باشند، شک کردن به وعده های داده شده یک گناه بزرگ محسوب می شود، سؤال کردن، نقض عهد و بدعت گذاری است. آیا این موارد نشان دهنده یک کسب و کار سالم است؟ کمبود در فرصتهای خرده فروشی، پرداخت کمیسیون بر مبنای خرید افراد جذب شده، حجم مشخص عضوگیری و سودآوری بر مبنای عضوگیری گروهی؛ همه این ها زنگ هشداری است برای دوری از طرح هایی با چنین مشخصاتی.