قصه جوانان، پیر شده

سنگ قبرهایی که گاه میزبان اشک هایی می شوند که شاید نباید ریخت. در روزگار آهن و سنگ، روزگار صنعتی شدن، هستند دستانی، که شاید گرمای دستی یا نگاه مهربانی و یا زبان همراهی کفایتشان کند.
کسانی که همیشه سنگ زیرین بوده اند، پدرو مادر هایی که گاه در پشت دل مشغولی های اکثرا تکراری هر روز برخی فرزندان، در حصار تنهایی جای گرفته اند.
به قول معروف آخر بی وجدانی است، فراموش کردن رنج و زحمتی که در کودکی و یا هر مقطعی از زندگی بر دوش آنان بوده وازهمه چیز خود گذشته تا قدری فرزندشان آسوده باشند.
شاید همه اینها حاصل این باشد که فراموش کرده ایم روح آدمی همچون گل به آبپاشی نیاز دارد.نگاه مهربانی در چشم پدری خسته و یا لبخندی بر لب مادری رنج دیده،بسیار ارزشمند است.بی جهت نیست که مالک آسمان ها و زمین جایگاهی عظیم و رفیع به پدران و مادران بخشیده است.
سالمندان در فرهنگ اسلامی
در فرهنگ زندگی ساز اسلام،بر تکریم پیران تأکید بسیار شده است. وقتی دفتر سخنان امامان معصوم را ورق می زنیم در این باره اشارات گویای بسیار می یابیم. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «پیران خویش را تکریم و با خویشان خود، رفت وآمدکنید.» و در جای دیگری فرموده اند: «از ما نیست کسی که به سالمندان احترام نگذارد و بر کودکان شفقت نورزد» پیامبر اسلام نیز، باب دیگری از اخلاق اسلامی را به روی ما گشوده، می فرمایند: «احترام و تعظیم پیران امت من، تکریم وتعظیم من است.»
بی توجهی ممنوع
سالمندی به عنوان روند طبیعی عمر بشر در اکثر کشورهای دنیا از سن 60 و یا 65 سالگی آغاز می شود. نرخ رشد کلی جمعیت جهان حدود 1.5 درصد است، این نرخ رشد در مورد جمعیت سالمندان جهان،سالانه به حدود 2.4 درصد می رسد. تاملی در آمارهای پیر شدن جمعیت جهان عددهای جالب دیگری را نیز عرضه می کند،وجود حدود 600 میلیون سالخورده در جهان که پیش بینی می شود، تعداد آن ها تا سال 2025 میلادی به یک میلیارد و 200 میلیون نفر برسد. در میان کشورهای جهان، ایران نیز از این قافله گذر عمر عقب نمانده است. به طوری که سرشماری سال 1355، وجود یک میلیون و770 هزار سالمند را نشان می دهد که این تعداد در آخرین سرشماری صورت گرفته، یعنی سال 1385، به حدود 5 میلیون و 100 هزار نفر می رسد. بر همین اساس کارشناسان پیش بینی می کنند که جمعیت سالمندان ایران در سال2050 میلادی به 25 میلیون نفر بالغ شود که این رقم حدود یک چهارم جمعیت آن زمان را تشکیل خواهد داد. از این گفته ها می توان نتیجه گرفت جمعیت ایران نیز رو به پیری نهاده است. هر چند جمعیت سالمندان کشور در حال حاضر زیاد نیست، اما شیب افزایش این جمعیت در ایران حتی از شیب کشورهای آسیایی و در حال توسعه بیشتر است و ما نیز به عنوان شهروندی ایرانی در کشوری زندگی می کنیم که سن جمعیت آن در حال افزایش است.آمارها نشان می دهد، حدود 7 درصد سالمندان کشور به تنهایی زندگی می کنند، 23 درصد با فرزندان و یا بستگان و 70 درصد نیز با همسر و فرزندانشان زندگی می کنند.
روح پدربزرگی
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان مسائل اجتماعی، سالمندان به دلیل سن بالا، روحیات خاصی پیدا می کنند. این روحیات خاص، آن ها را در مواجهه با مسائل زندگی حساس نموده است. در نتیجه این اتفاق، پدربزرگ و مادربزرگ همین که درباره موضوعی حساس می شوند، این حساسیت را با واکنش تندی از خود نشان می دهند. در چنین مواقعی فرزندان فرد سالمند که از پدر و مادردر محیط زندگی خود نگه داری می کنند، به این احساس دچار می شوند که سالمند زندگی شان، فردی بهانه گیر یا به تعبیری عامیانه تر «غرغرو»است.در نتیجه چنین احساسی، پدربزرگ یا مادربزرگ پس از مدتی به عنصر حاشیه نشین زندگی تبدیل شده و اندک اندک به فراموشی سپرده می شوند. این درحالی است که از نظر همین کارشناسان، با فرد سالمند در محیط خانواده می توان با شیوه های بهتری رفتار کرد. در این شیوه ها، استفاده بهتر از توانمندی های فرد سالمند و توجه به نیازهای آنان در چنین سنی توصیه می شود.در ارتباط با این نیازها سهیلا گرامی، کارشناس ارشد جامعه شناسی می گوید: انتظارمان این است که شعار مسئولان درخصوص سالمندان، جامه عمل بپوشد و در جهت تحقق خواسته های این قشر و برطرف کردن مسائل و مشکلات بهداشتی، تفریحی و تغذیه سالمندان، کار عملی صورت گیرد.
نعمت مادربزرگی
روان شناسان هم در این ارتباط به ما می گویند: خانواده هایی که از پدر و مادر پیر خود نگه داری می کنند، به هرحال و خواه ناخواه با مشکلات خاصی مواجه می شوند، اما نباید به دلیل این مشکلات فرد سالمند را به حال خود رها کنند. ما در یک جامعه اسلامی و شرقی زندگی می کنیم، با روحیات و عواطفی که در میان افراد جامعه و روابط آن ها با یکدیگر قابل مشاهده است. در فرهنگ و دین ما نسبت به احترام به پدر و مادر توصیه های بسیاری شده است. به نظر این توصیه ها کاملاعقلانی و درست عنوان شده است. هیچ انسانی نمی تواند تصور کند در سنین پیری از طرف فرزندانش برخورد بدی با اوصورت گیرد.حضور پدربزرگ یا مادربزرگ در خانه، باتوجه به موقعیت خانواده های امروزی که در بیشتر آن ها پدر یا مادر مشغول به انجام کار بیرون از خانه هستند، این حسن را دارد که بچه ها در خانواده از مراقبت بیشتری برخوردار خواهند بود.
نوه ها در سایه این مراقبت ها با پدربزرگ و مادربزرگ خود رابطه عاطفی برقرار می کنند و از تجربیات مفید آن ها در قالب خاطرات و قصه هایشان بهره می گیرند. استفاده از این تجربیات، آزمون زندگی را برای بچه های کوچک خانواده به موضوعی دلپذیر و ساده تبدیل می کند. شاید از این رواست که معمولا ارتباط عاطفی این دسته از افراد خانواده با پدربزرگ و مادربزرگ ها بیشتر است. دکتر سالاری در ارتباط با این موضوع نظرش این است که تمام مشکلات یک سالمند، مشکلات عاطفی است. آن ها می خواهند کنار جوانان باقی بمانند، چون جوان به آن ها نوید زنده بودن می دهد. این درحالی است که جوان ما از این ارتباط فرار می کند.سالمندان دوست دارند از گذشته صحبت کنند، چون در گذشته زندگی می کنند. اما جوان، چون در آینده زندگی می کند، به این مسئله توجه نشان نمی دهد. بیشتر جوانان ما حوصله شنیدن گفته های سالمندان را ندارند. اکثر سالمندان، هدفشان از بیان برخی مسائل به خاطر احساساتشان است، آن ها از این وحشت دارند که نکند در نبودشان برای بچه هایشان مشکلاتی پیش بیاید.
کسانی که انتظار مرگ را میکشند
در کنار همه این موارد شاید پدر و مادرهایی که این روزها ناتوان از برخواستن و خفتن در کنار پرستار خانگی با پلک زدن ثانیه های آخر عمرشان را می شمارند منتظر مرگ هستند چرا که برخی از آنها می دانند که فرزندانشان چشم امید به اموال آنها دوخته اند، آنها اما باز هم دعا خواهند کرد که فرزندانشان به آرزویشان برسند و خوشحال شوند.پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها فقط حرمت شناسی می خواهند. احترام و حرمت به سالمندان، قدرشناسی از زحماتی است که آنها برای ما متحمل شده اند.
نباید فراموش کنیم تنهایی همین نزدیکی است مبادا، مادربزرگی در قصه هایش بگوید که فراموش شدن از مردن بدتر است ،آنگاه که می توانیم انجام دهیم درنگ کنیم، که فرصت جبران نیست.
منبع باشگاه خبرنگاران جوان