کهرم، زبان گویای محیط‌زیستِ ما

۲۱ خرداد ۱۴۰۳، ۲۳:۰۵

بخت با من یار بوده و استاد افتخار داده که در چندین سفر و نشست همراه «اسماعیل کهرم» باشم. خوش‌بختانه در ایران استاد و پژوهشگر و دانش‌آموختۀ محیط‌زیست و جنگل و مرتع کم نداریم و بسیاری از ایشان در گوشه‌وکنار کشور به کارهای ارزشمند در زمینهۀ پژوهش یا نظارت، آموزش، دیدبانی، و ترویج فرهنگ محیط‌زیست مشغول‌اند. دکتر کهرم اما در این میانه، نمونهۀ کم‌مانند یک دانشگاهی و کارشناس است که هم‌زمان توانسته با بیانی شیوا و دلنشین، که برآمده از صمیمیت بی‌ریا و طبیعی است، در میان همگان محبوبیت یابد. کم هنری نیست که بتوانی برای مثال، در سالنی که صدها تن در آن حضور دارند، با نخستین کلمه‌ای که بر زبان می‌رانی یا نخستین بیتی که می‌خوانی و حتی با تقلید چهچهۀ یک پرنده (که کهرم در آن استاد است!) جمعیت را سراپا گوش کنی یا به وجد آوری!

دکتر کهرم چند کتاب و تعداد بی‌شماری یادداشت و مقاله دارد؛ اما وجه بسیار باارزش او به‌نظرمن، این‌است‌که او از کم‌شمار شخصیت‌هایی است که توانسته کلمۀ «محیط‌زیست» را در میان میلیون‌ها تن رواج دهد. او اگرچه همیشه منتقدِ سیاست‌های غالب که آسیب‌رسانِ طبیعت‌اند بوده، اما این علاقه و مهارت را نیز داشته که از هر سخن‌گاهی، خواه صداوسیمای دولتی و خواه روزنامه و صفحه‌ای مجازی، یا در مقام مشاوره با مدیران ارشد دولتی، در دفاع از گیاه و جانور و خاک و آب سخن بگوید. مایل‌ام همچنین از شجاعت تحسین‌برانگیزش در گذر از “خط قرمز”های بی‌پایه و بی‌ریشه بگویم که از مثال‌هایش می‌توانم اشاره کنم به سخن گفتن‌اش با رسانه‌های خارجی (که البته همیشه با آن‌ها همان چیزهایی را گفته که با رسانه‌های داخلی هم در میان می‌گذارد) و دفاع مردانه‌اش از محیط‌زیستی‌های بازداشت‌شده. در نقد و انتقادهایش هیچ‌گاه رگه‌ای از خشم و کینه ندیده‌ام و در عوض اندوهِ صمیمانه و حسرتِ شکوه از دست‌رفتۀ گوشه‌هایی از طبیعت افسون‌کنندۀ میهن را حس کرده‌ام.

کهرم درک ژرفی از محیط‌زیستِ پرگونه‌گونگی ایران و جفاهایی که بر آن رفته دارد؛ اما ناامید نیست و القای ناامیدی هم نمی‌کند. او عاشق ایران است و با آن که می‌توانسته از کشور برود و در جایی آسوده‌تر زندگی کند، اما به خانه‌ و سرزمین پدری چنان دل بسته که به نظرم با آن، یک تن شده!

عمر استاد دراز و سایه‌اش بر سر همه‌مان پایدار باد‌.