بایگانی مطالب : میراث
بررسی ابعاد تدوین سند ملی موزهداری
اولین نشست سند ملی موزهداری ایران درحالی برگزار شد که به تأکید متخصصان، با وجود ظرفیتهای ویژه در همهٔ حوزههای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ...، موزهها تاکنون در جایگاه واقعی خود قرار نداشتهاند. کلید تدوین این سند از سوی ادارهکل موزههای وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی زده شد که راهبری و مدیریت ۸۲۹ موزه در کشور را برعهده دارد. هدفگذاری این سند هماهنگسازی و نظاممند کردن رویهٔ موزهها در کشور بود. بر این اساس، از دو سال پیش این موضوع مطرح و جلسههایی برگزار شد و درنهایت نسخهٔ اولیه تهیه و برای کارشناسان و پیشکسوتان موزهداری در کشور ارسال شد.
چموشهایی که از پا درآمدند
گوشهنشین موزهها شده است و گاهی هم در تزئین سفرهخانههای سنتی نقش بازی میکند. «چموش» یا همان پایافزار سنتی گیلهمردان و گیلهزنان حالا دیگر مشتری ندارد. این پاپوش سنتی که روزگاری برای خودش رونقی داشت و هنرمندان به دوخت این کفش تمامچرمی مشغول بودند، حالا به سرنوشت کلاش (پاپوش سنتی کردستان) دچار شده و یکی از هنرهای دستی در آستانهٔ فراموشی است.
افتتاح نمایندگیهای کانون جهانگردی در ۱۳ کشور
|پیام ما| چند روز پیش یکی از خبرگزاریها خبری مبنی بر راهاندازی دفاتر اطلاعرسانی سفر به ایران در ۱۳ کشور منتشر کرد و نوشت که دفاتر اطلاعرسانی گردشگری خارج از ایران که از سال ۱۳۹۸ تعطیل شده بودند، اینبار با عنوانی جدید، اما با همان رویکرد قبلیِ اطلاعرسانی، تبلیغ و بازاریابی گردشگری ایران، در ۱۳ کشور راهاندازی شدند. کانون جهانگردی و اتومبیلرانی و همچنین روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در گفتوگو با «پیام ما» تأکید میکنند که این نمایندگیهای جدید ارتباطی به دفاتر اطلاعرسانی پیشین ندارند.
سند ملی صنایعدستی در گام پایانی
مهرماه امسال «مریم جلالی»، معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، خبر داد سند ملی توسعهٔ صنایعدستی با هدف توسعهٔ کمی و بهبود کیفی و همچنین حفظ، احیا و ارتقای ارزشهای معنوی و مادی صنایعدستی تدوین میشود؛ سندی که از ابتدای دههٔ ۱۳۹۰ در مسیر تدوین است و هر چندسال یکبار دربارهٔ آن صحبت میشود، اما تا امروز خبری از نهایی شدنش نبود تا اینکه مسئولان اعلام کردند تدوین این سند در مراحل پایانی قرار دارد. تدوین این سند در برنامهٔ ششم توسعه نیز مطرح شده بود تا چشمانداز، سیاستها، راهبردها و شاخصها در حوزهٔ صنایعدستی را مشخص و این حوزه را صاحب یک سند بالادستی کند.
تیشهٔ معدنکاوی بر کوههای باستانی
معدنکاوی در «دره دیزدر» با همهٔ توان ادامه دارد؛ آنهم بعد از نامهنگاریهای بسیار در سالهای گذشته و درخواست وزیر میراثفرهنگی از وزیر صنعت، معدن و تجارت برای جلوگیری از نابودی تمدنی چندهزارساله. معدنکاوان برای برداشت سنگ، سنگنگارههای باستانی در طرقبهٔ شاندیز را که در هشت کیلومتری مشهد است، نابود کردهاند و حالا شکایت جدیدی از سوی وزارت میراثفرهنگی برای توقف کار در ماه گذشته به جریان افتاده است. نتیجه اما تاکنون هیچ بوده و همین هم دلیلی برای تجمع اعتراضی فعالان منطقه در روزهای اخیر شده است. علاوهبر نابودی درهٔ تمدنها در مشهد، صحبتهایی از دریافت مجوز معدنکاوی در چینخوردگیهای منحصربهفرد جنوب شاهرود نیز به گوش میرسد. منطقهای بکر و خاص از نظر زمینشناسی که فعالان منطقه خبر از دریافت مجوز معدن مس و خاک صنعتی در آن میدهند و بیم نابودی این نقطهٔ خاص از کشور حالا جدیتر از همیشه شده است.
جادهکشی علیه میراث فرهنگی
|پیام ما| محوطهٔ باستانی «ویگل» در شرق شهر «بیدگُل» شاهد جادهسازی در حریم خود است؛ محوطهای که به اذعان باستانشناسان یکی از شاخصترین سایتهای باستانشناسی ایران است و طی فقط دو فصل کاوش باستانشناسی، بقایای یکی از استثناییترین آتشکدههای دوران ساسانی در آن کشف شده. باوجوداین، هیئتامنای «شهرک سلیمان صباحی بیدگلی» برای توسعهٔ مجموعهای از شرکتهای فرش ماشینی با موافقت رئیس «پایگاه ملی ویگل» و مصوبهٔ «شورای فنی میراثفرهنگی استان اصفهان»، یک ماه است که عملیات احداث جادهٔ ترانزیتی را آغاز کردهاند. این اقدام فعالان میراث فرهنگی را نگران حریم منظر این سایت باستانی کرده است. آنها با انتقاد به این عملیات میپرسند چرا خلاف مقررات حفاظتی حریم، ماشینآلات سنگین در فاصلهٔ ۱۰متری در حال شخم زدن حریم منظر برای عبور جادهای هستند که در آینده میتواند منظر این اثر باستانی را با چالش مواجه کند؟ این درحالیاست که سایتهای باستانی و آثار تاریخی ثبت ملی، عرصه و حریمهای مصوب و ضابطهمند از سوی میراثفرهنگی کشور دارند که هر اقدامی در جوار آنها باید از این ضوابط پیروی کند.
خداحافظی با زیور زنان عشایر سنگسر
استفاده از زیورآلات برای تزئین لباسها با دستساختههای فلزی، یکی از ویژگیهای اقوام است و در گذشتههای دور ریشه دارد. ساخت زیورآلات با الهام از نقوش هندسی و عناصر طبیعی، هنر خاصی است که عشایر ایل سنگسر استان سمنان در کنار سایر هنرهای دستی خود از جمله بافندگی حسابی در آن تبحر داشتند. «چنگوم» که حالا حتی نامش هم غریبه است، جز در چند کارگاه خانگی درست نمیشود و در آستانهٔ فراموشی قرار دارد.
جاهطلبی در ساحل خلیجفارس
شهر دوبی در امارات متحده ۱۲ ماه استثنایی از نظر گردشگری را در ۲۰۲۳ میلادی تجربه کرده است که با جذب ۱۷ میلیون گردشگری بینالمللی رقم خورده و یک رکورد هم برای آن ثبت شده است. شهری که تنها سهدهه طول کشید تا وابستگی از درآمدهای نفتی را در یک برنامهریزی منسجم بهثمر برساند. اماراتیها حالا دوبی را بهعنوان یک مقصد گردشگری به توریسم بینالمللی قبولاندهاند و یک گام بلند برای چشمانداز اقتصادی این شهر در ۲۰۳۳ با هدف قرار گرفتن در فهرست یکی از سه شهر برتر جهان برای تجارت و گردشگری برداشتهاند.
توسعهٔ گردشگری علیه ایران هراسی
هفدهمین نمایشگاه بینالمللی گردشگری تهران با تأکید بر یک نکتهٔ مهم افتتاح شد؛ باز شدن مرزهای ایران به روی ۵۰ درصد جمعیت جهان که میتوانند بدون دریافت ویزا و فقط با یک بلیت به ایران سفر کنند. نخستین روز نمایشگاه (۲۳بهمن) بازدید عمومی نداشت و ویژهٔ متخصصان و فعالان گردشگری بود، اما از امروز از ساعت ۸ تا ۱۷ غرفهها برقرار هستند و به بازدید عمومی و مردمی اختصاص دارد. غرفههایی که ایرانیها و خارجیها را در کنار هم قرار داده است نمایندگان و فعالان صنعت گردشگری ۱۲ کشور خارجی از جمله روسیه، ترکیه، مالزی، اندونزی، ونزوئلا، تایلند، ازبکستان، ویتنام، تاجیکستان، زیمبابوه، تانزانیا و سریلانکا هم تا ۲۶ بهمن در محل دائمی نمایشگاههای تهران میزبان علاقهمندان هستند. علاوهبر رسانههای داخلی و خارجی ۲۰ فعال مجازی پربیننده (اینفلوئنسر) هم در این نمایشگاه حضور دارند. نمایشگاه چندان هم بیسروصدا نیست و گروههای موسیقی آئینی و سنی استانها هر روز پنج اجرا خواهند داشت. گردشگری خوراک، اقامتگاههای بومگردی و چادرهای عشایری، کمپرها و خودروهای کلاسیک هم از دیگر ظرفیتهای نمایشگاه هستند. از حاشیههای جالب افتتاحیه این بود که بالاخره پای دو لوح جهانی به ایران رسید. لوح ثبت جهانی شهر یزد بهعنوان پایتخت کشورهای عضو مجمع گفتوگوهای همکاری آسیایی و لوح کندوان بهعنوان روستای برتر گردشگری همزمان با این مراسم به استاندار یزد و آذربایجانشرقی اعطا شد.
آینهدانی که به خاطرهها پیوست
هنرهای دستی عشایر که یکی پس از دیگری رو به فراموشی میروند، کم نیستند. نمونهاش «نیچیتبافی» یا «گچمهبافی» که پیشتر به آن پرداختهایم. ظرافت و هنر عشایر در صنایعدستی بهقدری است که برای نگهداری از وسایل کوچک و ارزشمند مثل آینه و قرآن، دستبافتهٔ خاصی داشتند و «چنتهبافی» هم بر همین اساس شکل گرفت.