روز جهانی حیات وحش امسال با شعار «احیای گونه‌های کلیدی برای بازسازی بوم‌سازگان» رسیده است. این شعار در حالی به تنوع زیستی و سلامت زیستگاه‌ها اشاره دارد که با تهدید، تغییر کاربری و از بین رفتن زیستگاه‌ها، گونه‌هایی چون یوزپلنگ، گوزن زرد، میش‌مرغ و خرس سیاه بلوچی در معرض انقراض‌اند و جمعیت آنها هر روز کوچکتر می‌شود.

روز جهانی حیات وحش که به مهم‌ترین رویداد جهانی سالانه اختصاص یافته به حیات وحش تبدیل شده است، در ۱۲ اسفند هر سال (برابر با سوم مارس) در سراسر جهان برای آگاهی‌سازی درباره حیات وحش گیاهی و جانوری در خطر انقراض و راه‌های مقابله با تهدیدها و جرائم مرتبط با حیات وحش، گرامی داشته می‌شود. سابقه این روز به ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳ میلادی، برمی‌گردد که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نشست ۶۸ خود، روز ۳ مارس را به عنوان روز جهانی حیات وحش تصویب کرد. در این روز معاهده چندجانبه سایتیس یا معاهده تجارت بین‌المللی گونه گیاهی و جانوری در حال انقراض برای حفاظت از گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری در معرض خطر به تصویب رسیده بود، انتخاب این روز به پیشنهاد تایلند صورت گرفت.
در ایران به همین مناسبت رویدادهایی برای آگاه‌سازی و معرفی گونه‌های ارزشمند تنوع زیستی انجام می‌شود. یکی از برنامه‌ها بازدید از موزه‌های تاریخ طبیعی و تنوع زیستی است که طبق اعلام سازمان حفاظت محیط زیست امروز (پنج‌شنبه) در سراسر کشور رایگان است.
در گزارش دیروز UNDP که به مناسبت این روز منتشر شده به گفته ایوون هیگرو، دبیر کل CITES (کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در حال انقراض جانوران و گیاهان وحشی)، اشاره شده که درباره این روز می‌گوید: «روز جهانی حیات وحش فرصتی برای جشن گرفتن موفقیت‌های حفاظت از حیوانات و گیاهان است، و البته در عین حال زمانی است برای اینکه با چالش‌هایی حیاتی مواجه شویم‌‌ که حفظ تنوع زیستی و اکوسیستمی که زندگی ما به آن وابسته است، مواجه شویم. این گونه‌های کلیدی نقشی حیاتی در تضمین سلامت اکوسیستم ایفا می‌کنند و درست به همین دلیل است که اقدامات برای حفاظت از گونه‌ها و احیای اکوسیستم‌ها باید با هم همراه شوند.»
آخیم اشتاینر، مدیر برنامه توسعه سازمان ملل متحد نیز می‌گوید: «دوگانگی نادرست «بازی صفر صفر» که حیات وحش و اقتصاد را مقابل یکدیگر قرار می‌دهد، باید در سال 2022 از بین برود.» او ادامه می‌دهد: «در واقع، جهان در حال بیدار شدن است و سرانجام ارزش واقعی طبیعت که راه‌های مورد نیاز برای حل بحران آب و هوا و دستیابی به اهداف جهانی را در خود دارد را می‌شناسد.»
وضعیت گونه‌های در حال انقراض در ایران
اما وضعیت حیات وحش در ایران چگونه است؟ در همین رابطه مهدی نبی‌یان، کارشناس حیات وحش به ایسنا گفته است: «نمی‌توان تمام کاسه و کوزه‌ها را سر سازمان حفاظت محیط زیست شکست. بودجه حفاظت از یک گونه در خطر انقراض در ایران، با قیمت یک آپارتمان در تهران برابری می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «گونه‌های در خطر انقراض در دو دسته قرار می‌گیرند؛ اول گونه‌هایی که از نظر سازمان‌های جهانی مانند IUCN در خطر انقراض معرفی می‌شوند و دیگری گونه‌هایی هستند که از نظر ملی در خطر هستند.»
به گفته او میش‌مرغ در کشور ما گونه‌ای حفاظت‌شده در نظر گرفته می‌شود و به شدت در خطر انقراض است اما شرایط جهانی این گونه خوب است. از سوی دیگر برخی گونه‌ها مانند یوز نیز هم از نظر ملی هم از نظر بین‌المللی در خطرند و جمعیت این گونه به زیر ۳۰ قلاده رسیده است. این زیرگونه یوز آسیایی هیچ جای دیگری یافت نمی‌شود و این ارزش بالای آن را نشان می‌دهد.
نبی‌یان با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته برای محافظت از یوز در سال‌های گذشته گفت: «در دو سه دهه گذشته برنامه‌های خوبی توسط سازمان حفاظت محیط زیست و تشکل‌های محیط زیستی برای شناساندن این گونه به مردم و مسئولان اجرا شده است. حفاظت صرفا حراست نیست و بخشی از فرآیند حفاظت از گونه تنویر افکار عمومی است.»
او همچنین با اشاره به جلب حمایت مردم و فرهنگسازی در کنار اقداماتی مانند افزایش محیط‌بان، افزایش تجهیزات و برخورد با شکارچیان اضافه کرد: «صرف برخورد خشک با شکارچیان می‌تواند سبب افزایش تنش با جامعه محلی و وارد شدن لطمه به گونه و محیط زیست شود. علی رغم اتفاقات خوبی که رخ داده، همچنان توقف روند انقراض و روند نزولی جمعیت یوز مشاهده نمی‌شود البته در یکی دو سال گذشته ساماندهی بهتری برای تکثیر این گونه در اسارت در استان سمنان انجام شده است تا از انقراض ژن آن جلوگیری شود.»
گوزن زرد شرایط خوبی ندارد
او درباره وضعیت دیگر گونه‌های در معرض خطر انقراض در کشور گفت: «گونه‌هایی مانند گوزن زرد شرایط خوبی ندارند. بزرگترین جمعیت این گونه که با تکثیر در اسارت به وجود آمده در جزیره اشک دریاچه ارومیه قرار دارد. این جمعیت به ۲۰۰ تا ۲۵۰ راس می‌رسید اما اکنون به کمتر از۲۴ راس رسیده و خشکی دریاچه هم به دریاچه آسیب زده و هم جزیره را تحت الشعاع قرار داده است و بیم انقراض گوزن زرد در جزیره اشک وجود دارد.»
به گفته نبی‌یان پرورش این گونه در دشت ناز ساری، سایت کتل دختر فارس، سایت ایلام و باغ شادی در یزد تکثیر و پرورش در حال انجام است و ۱۰ سایت تکثیر و پرورش وجود دارد تا در صورت مشکلاتی نظیر بیماری، جمعیت مولد گوزن زرد در سایت‌های دیگر حفظ شود.
نقش محوری حیات وحش در توسعه پایدار و رفاه انسان
دیروز محسن جعفرنژاد بسطامی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان در پیامی از اهمیت حیات وحش گفت. او با اشاره به اینکه حیات وحش دارای ارزش‌های ذاتی، زیست محیطی، ژنتیکی، اجتماعی، اقتصادی، علمی، آموزشی، فرهنگی، تفریحی و زیبایی شناسی بوده و در توسعه پایدار و رفاه انسان نقش محوری دارد، گفت: «تنوع‌زیستی، شالوده حیات بشر را تشکیل داده و همواره در تأمین نیازهای بشر، نقش اساسی بازی کرده است همچنین در طول حیات بشر گونه های گیاهی و جانوری به‌ منظور تأمین نیازهای غذایی مورد توجه انسان قرار گرفته است.»
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان در حالی که بر این اساس همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد و دیگر سازمان های بین‌المللی، جامعه مدنی، تشکل‌های مردمی و افراد غیردولتی، دعوت به مشارکت در این پاسداشت جهانی حیات وحش می شوند، در این میان جوامع محلی می‌توانند نقش بسیار مهم و مثبتی در کمک به جلوگیری از تجارت غیرقانونی حیات وحش بازی کند.
جعفرنژاد بسطامی ادامه داد: «امروزه تخریب زیستگاه و افت کیفیت آنها، کشاورزی و توسعه ناپایدار، شکار غیرقانونی و قاچاق حیات وحش و برداشت بیش از حد، بزرگترین تهدیدها برای حیات وحش و تنوع زیستی است.»

تشدید کم آبی در کشور میتواند پیامدهای متفاوتی از آنچه تاکنون رخ داده در پی داشته باشد. دیگر پوشیده نیست کشاورزان خوزستانی جز زراعت راهی برای امرار معاش در سختی های روزگار ندارند. کم‌توجهی به توانمند‌سازی جوامع روستایی به هر شکل در بزنگاهایی اینچنین پیامدهای خود را نشان می‌دهد. اعلام محدودیت و ممنوعیت کشت از هم اکنون در برخی مناطق بدون تردید برای این کشاورزان صبور و اغلب کم برخوردار خوزستانی خبری خوشایند نیست.
اگرچه به نظر می‌رسد اقلیم و کم بارشی به ناچار چنین تصمیمی را تحمیل کرده است اما گاه زمزمه هایی شنیده می‌شود که نمکی بر زخم این زراعین مظلوم است‌. تحریک کشاورزان به نپذیرفتن برخی تصمیمات و یا ایجاد شک و شبهه در دل آنها متاسفانه جز تشدید ناراحتی چیزی برای آنها به همراه ندارد.

منصفانه نیست که در این شرایط سخت و نامعلوم که دو سال آبی است آنها را درگیر کرده، به‌گونه‌ای بنویسیم و بگوییم که هم امید واهی در دلشان بکاریم و هم تنش و درگیری ایجاد کنیم. باید بپذیریم کسی خواهان کوتاه شدن دست کشاورزان از آب و کشت نیست ولی گاه مجموع شرایط راهی باقی نمی‌گذارد. خشکسالی و کم بارشی که تداوم یافته است برای مناطق مختلف مشکلاتی ایجاد کرده که برای عبور از آن جزصبوری و انتظار آشتی طبیعت، نمی‌شود کاری کرد‌. البته این حرف معنایش عدم انجام برخی اقدامات برای تعدیل پیامدهای منفی نیست‌. سازمان ها و ادارات و نهادهای مسئول موظفند هر کاری که درد و رنج کشاورزان را کاهش می‌دهد به انجام رسانند‌. در این بین برخی شواهد نیز گویای تلاش این سازمانها است. اما در برهه‌ای از زمان آرامش و خویشتنداری در کنار رعایت برنامه‌ها و همراهی با آن تنها وسیله عبور ممکن است .
باید از بعضی جریانات و رسانه‌ها و یا اشخاص تمنا کنیم با گفته‌های خود ذهن کشاورزان استان را بیش از اندازه دچار تشویش و نگرانی نکنند.
رسانه‌ها به‌خصوص آنها که در فضای مجازی فعالیت دارند نقش مهمی در شکل‌دهی فضای عمومی خواهند داشت‌. کاهش التهاب جامعه حداقل انتظاری است که از این عزیزان می‌رود . بین مطالبه‌گری و پرسشهای هوشمندانه و هیاهو و شانتاژ تفاوت عمیقی وجود دارد. رسانه‌ها ضمن پیگیری امور و پاسخگو کردن مقامات و سازمان‌ها باید به آگاه‌سازی جامعه هم کمک کنند. مچ‌گیری، تسویه حساب‌های شخصی یا جناحی، انتشار اخبار بی‌پشتوانه و یا گزارش‌هایی که منتج به رویایی مردم می‌شود نتیجه خوبی در این شرایط برای استان ندارد. باران و ابرها با چنین راه‌حل‌هایی با ما آشتی نخواهند کرد. ما بیش از همیشه نیازمند آرامش و همدلی در گذر از بحران هستیم. تجربه ثابت کرده که تصمیمات و اقدامات در شرایط آرام، شانس بیشتری برای موفقیت دارند . پس اگر انتظار داریم مشکلات مردم و کشاورزان کاهش یابد این نکته را قبل از هر نوشته و کلامی مد نظر قرار دهیم. سخن آخر آنکه عزیزان مسئول آرامش و صبر کشاورزان و مردم معنایش آسودگی برای شما نخواهد بود. پیام این کنش اجتماعی و همراهی با شما برای آن است که دیگر بهانه‌ای نباشد‌. آنچه که از دست مردم بر می‌آید این حمایت و همراهی ازسیاست‌های تعدیل کم آبی است لیکن شما باید هر آنچه در توان دارید انجام داده و قدرت تدبیر و مدیریت خویش را نشان دهید. اگر چنانچه الان نتوانید این سیاست را پیش ببرید؛ دیگر باور کنید بین بودن و نبودنتان فرقی نیست‌!

رئیس سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی دیروز از ایران خودرو بازدید کرد. پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری در همین زمینه نوشته است: «به صورت از پیش اعلام نشده از پارکینگ‌ها و خط تولید شرکت ایران خودرو بازدید کرد و از نزدیک در جریان مشکلات و مسائل این شرکت تولیدی قرار گرفت.» سید ابراهیم رئیسی صبح دیروز در جریان بازدید از پیش اعلام نشده خود از شرکت ایران خودرو از نزدیک در جریان مشکلات و مسائل صنعت خودرو قرار گرفت. رئیس‌جمهوری پس از حضور در این کارخانه تولیدی دستوراتی صادر کرد.
۸ دستور رئیس‌جمهوری برای کیفی و کمی‌سازی تولید خودرو به شرح زیر است:
«۱- در حوزه تولید؛
الف) تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ حداقل ۵۰ % افزایش یابد.
ب) سازوکارهای لازم به منظور تولید و عرضه حداقل یک «خودروی اقتصادی» با ساختار به روز، فراهم ‌شود.
پ) در سال ۱۴۰۱ حداقل تولید ۳ خودروی قدیمی متوقف و ۳ خودرو جدید با کیفیت مطلوب، تولید و عرضه شوند.
۲- تولید خودروهای جدید و پیشرفته، خودروهای برقی، متصل و خودران گسترش یابد و سرمایه گذاری و بسترسازی برای ورود دانش و فناوری موجود در صنایع دفاعی و فضایی و ظرفیت شرکت های دانش بنیان برای ایجاد تحول در صنعت خودروسازی «در مقیاس اقتصادی»، فراهم شود.
۳- نسبت به تامین قطعات مورد نیاز و ترخیص و عرضه فوری خودروهای دپوشده در انبارهای شرکتهای خودروساز به بازار، تا نصاب استاندارد، حداکثر ظرف ۲ ماه آینده، اقدام شود.
۴- به منظور افزایش رقابت پذیری و رفع شائبه انحصار، متناسب سازی قیمت خودرو و جبران کمبود تولید به میزان مورد نیاز بازار، موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو در سال ۱۴۰۱، حداکثر ظرف ۳ ماه آینده رفع گردد و با افزایش صادرات خودرو و قطعات، نسبت صادرات به واردات در صنعت خودرو افزایش یابد.
۵- در خصوص نحوه عرضه خودرو به مردم به منظور ایجاد شفافیت و افزایش رضایتمندی مردم؛
الف) ضمن حذف تدریجی روند قرعه کشی با افزایش عرضه، فرآیند فعلی عرضه خودرو (از طریق قرعه‌کشی) فوراً اصلاح و شفاف سازی لازم در آن صورت گیرد.
ب) از ابتدای سال ۱۴۰۱ پس از تکمیل وجه، خودروهای پیش فروش شده باید بدون تاخیر بلاوجه، قابل تحویل به مشتری گردد.
پ) هرگونه واگذاری خودرو به شرکتها و دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی به صورت رانتی و غیر شفاف و متفاوت با رویه معمول فروش خودرو به مردم ممنوع است.
۶- به منظور نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از باری و مسافری، هرساله حداقل ۲۰ هزار خودرو (کشنده، کامیون، کامیونت، اتوبوس و مینی بوس) فرسوده، از رده خارج شده و جایگزین کردن آنها با خودروهای با کیفیت برای صاحبان مشاغل مربوطه، تسهیل شود.
۷- به منظور افزایش کیفیت و ایمنی خودروهای تولید داخل؛
الف) هرگونه استفاده از قطعات با کیفیت پایین در مونتاژ خودرو از ابتدای سال ۱۴۰۱ مطلقا ممنوع است و دستگاههای مسئول موظفند با عرضه قطعات یدکی تقلبی و قاچاق به ویژه قطعات پر مصرف و موثر بر ایمنی خودرو نیز مقابله کند.
ب) خودروهای عرضه شده به بازار از ابتدای سال ۱۴۰۱، می‌بایست حداقل با ۳ سال یا پیمایش ۶۰ هزار کیلومتر، ضمانت شوند.
۸- واگذاری مدیریت دولتی شرکت های خودروسازی ایران خودرو و سایپا حداکثر ظرف ۶ ماه آینده به بخش غیر دولتی تعیین تکلیف شود.» پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری همچنین در بخش پایانی خبر خود نوشته است که «معاون اول رئیس جمهوری، مسئول نظارت و پیگیری حسن اجرای این ابلاغیه خواهد بود.»

| پیام ما | حفاظت و توسعه در بافت‌های تاریخی کشور همواره با چالش‌هایی همراه بوده است. در طی سال‌های گذشته خانه‌های تاریخی بسیاری به بهانه بی‌ارزش بودن تخریب و اماکن بسیاری به دلیل فرسوده بودن تخلیه شدند. یافتن راه‌حل میانه برای حفاظت از بافت تاریخی و در عین حال توسعه شهرها همواره یکی از موضوعات مورد مناقشه مدیریت شهری بوده است. خصوصا در روزهای اخیر که خبر از تخریب بافت تاریخی شیراز در رسانه‌ها مخابره می‌شود. کمیته میراث فرهنگی و گردشگری، اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی معماری، مرمت و شهرسازی ایران به همین بهانه نشست آنلاینی با حضور: سید محمد بهشتی، رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور، سعید مهرپویا، پژوهشگر دکتری معماری و محسن اکبرزاده، معمار و شهرساز ترتیب داده بود. نشستی که تمرکز آن روی بافت تاریخی شهر مشهد بود.
دبیری این نشست را محمدمهدی کلانتری، پژوهشگر دکترای مرمت بنا بر عهده داشت. او گفت: مسئله‌ مهمی که وجود دارد این است که بارها طرح تفصیلی مطرح شده است و از طرفی هم بافت‌های تاریخی، بازیچه سیاست‌مدارها شده است؛ به این صورت که با عوض شدن هر دولتی که به دنبال آن تفکرات آن هم عوض می‌شود، مجددا یک طرح 57 هکتاری بگذارند و راجع به ملک مردم تصمیم می‌گیرند که با این طرح حیات عده‌ای از مردم را کاملا نادیده می‌گیرند و حق زندگی را از آن‌ها به بهانه بافت فرسوده از آن‌ها خریداری و به ملک تجاری در قالب پاساژها تبدیل می‌کنند و اگر مردم آنجا رضایت ندهند به اجبار تملک انجام می‌شود.

| سید محمد بهشتی |

| رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور |

دخل و تصرف در بقاع به بهانه خدمت‌رسانی

در تمام بقاع از جمله حرم امام رضا (ع) در شهر مشهد، حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم، حرم شاه‌چراغ در شهر شیراز، حرم حضرت عبدالعظیم در شهر ری و … شاهد دو نوع اتفاق در درون و پیرامون آن‌ها هستیم. این اتفاق‌ها عمدتا با بهانه‌هایی مانند: خدمت‌رسانی به جمعیت زیاد زائران، ایجاد فضای گسترده‌تر برای آن‌ها و دیگر خدمات جانبی مانند: سرویس بهداشتی و … دخل و تصرف در بقاع همراه است.
شواهد موجود نشان می‌دهد که در دوره تیموریان آن چنان که باید برای امام رضا (ع)، عزت و احترام قائل نمی‌شدند زیرا دوره‌های ماقبل سلسله تیموریان اکثرا اهل سنت بودند و نسبت به شیعه زاویه داشتند، در صورتی که در حرم امام رضا (ع)، آثاری وجود دارد و دلالت می‌کند که از دوره سلسله غزنویان این گنبد و بارگاه وجود داشته است به همین دلیل است که برخی از دست‌اند‌کاران این بقاع از من سوال پرسیدند که این آثار در کدام قسمت حرم وجود دارد اما من بازگو نکردم تا آن‌ها را دست‌کاری نکنند.
ما با وجود این آثار باقی مانده در بنا می‌توانیم، ثابت کنیم بیش از 1000 سال است که در حرم امام رضا ع)، حتی در زمانی که تشیع، مذهب رسمی کشور نبوده ارادت به حضرت رضا (ع)، وجود داشته است. شما در این بنا می‌توانید شواهد را به صورت مستند ببینید. ما بنا را به عنوان سند تاریخی می‌بینیم که در هر روزگاری عده‌ای آمدند و آثاری را از خود برجای گذاشتند.
اتفاق قابل توجهی که در پیرامون بقاع رخ می‌دهد، این است که در دوران نخستین خود جریان زندگی به سمت و سوی این بقاع از جمله: حرم امام رضا (ع)، شاه‌چراغ، شاه عبدالعظیم و … روزی قبله‌گاه شهر بوده است و شهر خود را با نقاط مقدس تنظیم می‌کرده که در این صورت آن شهر با مرکزیت این بقاع دارای نظام اندام‌واره‌ای ‌شده است.
شواهد تاریخی وجود دارد که این نظام اندام‌واره همراه با حیات شهر شکل گرفته اما در صورت جدید اساسا به این نظام اندام‌واره توجهی نشده، زمانی که زائر از حرم خارج می‌شود حالت کانونی و مرکزی بودن حرم از دست می‌رود و تقدس مکان به کالا تبدیل می‌شود که قابل خرید و فروش می‌شود، به این صورت که آن کالا هرچقدر به حرم نزدیک‌تر باشد گران‌تر می‌شود، این کالا می‌تواند هتل، فروشگاه و … باشد.
ما شاخص‌ترین این رفتار با یک مکان مقدس را در مکه مکرمه و مدینه منوره شاهد هستیم. عموما برای اینکه این جریان را عملی کنند، تاریخی بودن اماکن را مانع می‌بینند اما این مسئله با هیچ استدلال شرعی، عرفی، علمی، شهرسازی، معماری و … سازگار نیست. در کشور وزارت راه و شهرسازی، شورای شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی وجود دارد که نهادها مصوباتی دارند اما وقتی دقت می‌کنیم متوجه می‌شویم که این نهاد‌ها آنچنان که باید فعال نیستند.

| سعید مهرپویا |

| پژوهشگر دکتری معماری |

فهم نادرست از مساله میزبانی

تغییری که در کالبد مزارها رخ داده است بیش‌تر ناشی از کمبود فضای زیارت بوده است. در یکی از سفرها شاه عباس صفوی، به دلیل این که جمعیت زائران زیاد بوده است و صحن آستانه گنجایش آن تعداد زائر را نداشته تصمیم می‌گیرد تا ساختمان‌های اطراف آن را تخریب و به صحن متصل کنند اتفاق دومی که در یکی از سفرهای شاه عباس صفوی رخ می‌دهد بحث کشیدن خیابان است، که امروز از آن با عنوان «بالا خیابان» یا «پایین خیابان» یاد می‌شود که همواره یکی از مهم‌ترین ارکان استخوان‌بندی شهر مشهد است.
در دوره قاجار به‌رغم وضعیت اقتصادی نامناسبی که در کشور به خصوص در خراسان حاکم بوده؛ شهر مشهد اماکن باکیفیتی هم داشته است.
در دوره پهلوی آغاز سده چهاردهم، استفاده از خودرو در شهر مشهد منجر به افزایش تعداد زائران شد که همین مسئله باعث شد خیابان کشی‌های تازه‌ای در شهر مشهد بین سال‌های 1312 تا 1307 ایجاد شود.
برگزاری هزاره فردوسی در سال 1313 سبب شد که در یک بازه 7 یا 6 ساله شهر مشهد به کانون تغییرات و توجهات دولت تبدیل شود. هزاره فردوسی سبب شد که در حرم، اولین صحن به نام صحن موزه یا صحن پهلوی ساخته شود.
دوره پهلوی دوم به دو برهه زمانی تقسیم می‌شود، دوره نخست بین سال‌های 1350 تا 1320 است که شهر به آرامی در حال رشد بود و مهم‌ترین اتفاق این دوره کشیدن خیابان «خسروی نو» بود.
بعد از تاج‌گذاری سال 1346 و اقتدار نسبی که در دوره پهلوی دوم رخ می‌دهد، از طرفی افزایش درآمدها و تغییراتی که در نهاد اداره کشور رخ می‌دهد تهیه طرح‌های جامعه از جمله برای شهر مشهد هم در دستور کار قرار می‌گیرد اما در همین دوره پرداختن به مسئله بافت حرم از طرح جامع جدا می‌شود.
پس از انقلاب اسلامی مسئله مهم میزبانی مطرح می‌شود از زائرانی که رو به تزاید بودند زیرا پس از انقلاب اسلامی جهش زیادی در تعداد زائران نسبت به جمعیت ساکن به وجود آمد.
اساسا شهرهای تاریخی میزبان رویدادهای زیارت هستند و اندر کنش میان این میزبانی به آن کیفیت کالبدی می‌دهد، به نظر می‌رسد آن چه که ما در 100 سال اخیر و نیز در این بیست سال معاصر انجام داده‌‌ایم، فهمی نادرست از زیارت، مزار و زائر داشته‌ایم؛ زیارت در تمام تاریخ خود دارای آیین و تقویم بوده است.

| محسن اکبرزاده |

| معمار و شهرساز|

شناخت بافت‌های مجاورتی

زمانی که ما از یک شهر ساحلی، معدنی و … صحبت می‌کنیم در حقیقت به نقطه کانونی و دلیل ایجابی آن شهر اشاره می‌کنیم. شهرهای عام شهرهایی هستند که بنا به مزیت زیستی ایجاد شده‌اند.
شرایطی که در محل یک حرم وجود دارد، چالش‌هایی را هم برای سکنه و هم برای زائران خود ایجاد می‌کند زیرا عاملی که امنیت زیارت را ایجاد می‌کند، رفتار زیارت را تداوم می‌دهد و آن را عمومی و بهینه می‌کند لایه‌های مجاورتی هستند که در کنار آن قرار می‌گیرند.
بافت‌های مجاورتی بافت‌هایی بودند که شرایط زیارت را امکان‌پذیر می‌کردند. کسانی که به زائران اقامت می‌دادند، به آن‌ها آداب زیارت نیز می‌آموختند و زائران را راهنمایی می‌کردند.
از آن جایی که اقامت‌های گذشته مانند امروز نبود و مدت زیادی را برای اقامت و زیارت صرف می‌کردند، پس به همین دلیل نوعی هم‌زیستی رخ می‌داده. رفتار زائر در طول تاریخ، رفتار زائر در هتل امروزی نیست بلکه رفتار زائر در جایگاه همسایه شدن موقت بوده است.
بافت‌های زیارتی برای زیارت ایجاد شدند یعنی دلیل ایجابی اینگونه شهرها زیارت بوده و از طرفی اقتصاد زیارت، زیست زیارت و نوع زندگی زیارت بوده که این بافت‌های زیارتی را به وجود آورده است.

جهان هنوز با سویه‌های جدید کرونا روبه‌رو است و همچنان در حال تلاش برای رفع آسیب‌هایی است که پاندمی بر بخش‌های مختلف اقتصاد داشته است. در همین شرایط دو کشور مهم اقتصادی جهان آتش جنگ را روشن کرده‌اند. آتشی که نه تنها شهرهای اوکراین و شهروندان آن‌ را تحت تاثیر قرار می‌دهد که به انحا مختلف بر اقتصاد و زندگی بخش بزرگی از جهان اثر خواهد داشت. در روزهای اخیر خبرها از شروع مذاکرات صلح گفتند اما همچنان گوش اوکراین پر از صدای انفجار است و مرزهای کشور ملتهب‌اند. روسیه از سوی قدرت‌های بزرگ دنیا به اشکال مختلف تحریم شده است. نقش روسیه در تامین انرژی و تولید محصولات کشاورزی بخش عمده‌ای از کشورهای دنیا در اوکراین باعث شده جنگ ابعاد پیچیده‌تری پیدا کند. ابعادی که به زعم کارشناسان اقتصادی، با تداوم جنگ وضعت بغرنج‌تری هم پیدا می‌کند.

بورس، ارزهای دیجیتال، قیمت نفت، نرخ ارز، قیمت گندم و ذرت و سایر محصولات کشاورزی و…. همگی در روزهای اخیر به شکل قابل توجهی متاثر از جنگی هستند که بین روسیه و اوکراین در گرفته است. جنگی که تنها سویه سیاسی ندارد و آثار و تبعات اقتصادی آن زندگی گستره وسیعی از مردم در نقاط مختلف دنیا را تحت تاثیر قرار خواهد داد. طیف وسیع و متنوعی از تحریم‌ها علیه روسیه از سوی کشورهای مختلف می‌تواند آثار بلند مدت بسیاری در ابعاد مختلف اقتصاد دنیا به جا بگذارد. بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند آتش این جنگ منجر به کاهش رشد اقتصادی، افزایش تورم و بی‌‌‌ثباتی بیشتر در بازارهای مالی می‌شود. دیروز مرکز پژوهش‌های اتاق ایران آخرین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را منتشر کرده و به مرور آثار جنگ اوکراین و روسیه پرداخته است. این گزارش به مرور تحریم‌هایی که کشورهای مختلف علیه روسیه اعمال کرده‌اند پرداخته و نگاهی به شرایط اقتصادی متاثر و موثر بر این تحریم‌ها داشته است. در این گزارش در خصوص تحریم‌های آمریکا آمده است: «ایالات متحد مدعی است که هسته زیرساخت مالی اقتصاد روسیه را مورد تحریم قرار داده است. در این قالب دو بانک بزرگ این کشور که دولتی هستند و طیف دیگری از بانک‌ها و نهادهای مالی این کشور نیز تحریم شده‌اند. بانک‌های ایالات متحده ۳۰ روز فرصت دارند تا تمامی مبادلات خود با بانک‌های تحریم شده روسیه را قطع کنند. تحریم‌های ایالات متحده صادرات فناوری‌های پیشرفته به روسیه و تحریم بخش نظامی این کشور را نیز در بر می‌گیرد. دولت بایدن مدعی است با ممنوعیت صادرات فناوری‌های پیشرفته به روسیه توان نظامی و اقتصادی این کشور به شدت محدود می‌شود. در قالب این تحریم‌ها ۱۳ بانک و شرکت بزرگ دولتی روسیه از جمله گازپروم از داد و ستد با ایالات متحده منع شده‌اند» در بخش مربوط به تحریم‌های اروپا نکته قابل تامل موضوع انرژی است که اروپا را تا حدودی در مورد تحریم علیه روسیه محتاط کرده است. تامین انرژی یکی از مواردی است که در جنگ بین روسیه و اوکراین تبدیل به عامل اصلی نگرانی‌های اروپا شده است. همانطور که در گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران آمده است: «اتحادیه اروپاتحریم‌هایی را بر بخش مالی، انرژی و حمل و نقل روسیه و همچنین ممنوعیتهای صادراتی بر برخی اقلام صادراتی در حوزه فناوری به این کشور اعمال کرده است و تعداد بسیار زیادی از مقامات روسیه را در لیست تحریم قرار داده است. اتحادیه اروپا همچنین در نظر دارد دارایی‌های ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و سرگی لاوروف وزیر خارجه این کشور را به دلیل دست داشتن در حمله به اقرار مسدود کند. مهم‌ترین تحریم مالی احتمالی علیه روسیه حذف این کشور از دسترسی به سیستم سوئیفت است که به دلیل مشکلات جدی که در روسیه و اروپا در حوزه انرژی ایجاد می‌کند مورد اعتراض آلمان و ایتالیا قرار گرفته و فعلا در دستور کار اتحادیه اروپا قرار ندارد. بریتانیا نیز از بزرگترین بسته تحریمی خود علیه روسیه رونمایی کرده است. در قالب این بسته تحریمی شبکه اطرافیان پوتین و میلیاردرهای روسی هدف قرار گرفتند، دارایی‌های بانک‌های روسیه در بریتانیا مسدود شده‌اند و همکاری نهادهای مالی روسیه با نهادهای مالی بریتانیا ممنوع شده است. بریتانیا همکاری با ایرلاین ملی روسیه «ایرفلوت» را ممنوع کرده است و مجوزهای صادرات فناوری‌های با کاربرد دوگانه به روسیه لغو شده است» در سالی که اروپا به دلایل مختلف با مشکلات جدی در تامین انرژی روبه‌رو بود و زمستان سختی را پشت سر گذاشت، جنگ روسیه و اوکراین به تمام مشکلات موجود در قاره سبز برای تامین انرژی دامن می‌زند. در این میان برخی کارشناسان معتقدند ایران می‌توانست از این شرایط بهره برده و برای تامین گاز اروپا وارد میدان شود، اما به دلایلی این امر مقدور نیست.
دیروز میرقاسم مومنی کارشناس حوزه انرژی در خصوص وضعیت تامین انرژی در اروپا در روزهایی که روسیه درگیر حمله نظامی به اوکراین است، به ایلنا گفته: «حدود 60 درصد گاز و 20 درصد نفت اروپا را روسیه تامین می‌کند و درواقع می‌توان گفت که این ارقام نقش مهم گاز برای صنایع اروپا را نشان می‌دهد، در چنین شرایطی با توجه به تحریم اروپا و امریکا علیه پوتین و دولت روسیه این امر متصور است که روس‌ها بخواهند از اهرم گاز علیه اروپا استفاده کنند و این یک جنگ انرژی است» مومنی بر این باور است که: «اروپا همواره به دنبال جایگزینی واردات گاز از روسیه بوده‌، اما روس‌ها همیشه پیش‌دستی کرده و مانع این کار شده‌اند. یکی از مهم‌ترین کشورهای تولیدکننده گاز در جهان ایران است، هم از نظر موقعیت سوق‌الجیشی و هم به لحاظ قیمت و میزان گاز موقعیت خوبی داریم، اگر دیپلماسی خوبی داشته و از این بحران استفاده کنیم، می‌توانیم اروپا را راضی به احداث خط لوله و خرید گاز از ایران کنیم که البته این امر نیازمند مذاکرات بوده و آن هم منوط به برجام است. هرچند فعلا هر گونه قرارداد بالای 20 میلیون دلار و یا واردات انرژی از ایران ممنوع است، اما اکنون فرصت خوبی است که مسئولان ما دیپلماسی انرژی را استارت بزنند و در بازارهای جهانی نقش‌آفرینی کنند. در شرایطی که روسیه با غرب درگیر است فرصتی برای ایران است که در راستای مذاکرات برجامی و رفع تحریم‌ها نسبت به عقد قراردادهای بلندمدت نفتی و گازی با اروپا اقدام کند، به خصوص باید روی پروژه‌های صادرات گاز تمرکز کنیم، صادرات گاز نیاز به بستر سازی دارد و از نظر سیاسی و منابع مالی و هم مسیر انتقال باید بررسی شود، باید از دیپلماسی برای پیدا کردن مشتریان اروپایی استفاده کرده و از این طریق وارد مذاکرات جانبی شویم» اما در این میان به نظر می‌رسد رویکرد دولت نسبت به حمله روسیه به اوکراین در کنار نهایی نشدن احیای برجام و بلاتکلیفی FATF موجب شده ایران نتواند از چنین فرصتی بهره ببرد.

اثرات گرم‌تر شدن جهان خیلی زودتر از آنچه انتظار می‌رفت، ظاهر شده‌اند. مشکل این است که سازگار شدن با آن نیز سخت‌تر می‌شود. نتایج یک تحقیق جامع علمی نشان می‌دهد که تغییر اقلیم به سرعت خطرناک‌تر می‌شود و توانایی طبیعت و بشر را برای مقابله با آن از کار می‌اندازد؛ آینده‌ای به وجود می‌آید که در آن سیل، آتش‌سوزی و گرسنگی باعث مهاجرت میلیون‌ها نفر، ناپدید شدن جانداران و آسیب شدید جبران‌ناپذیر به کره زمین می‌شود.

سازمان ملل متحد گروهی از کارشناسان را در هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم جمع کرده است. آنها در گزارش خود نگاه دقیق‌تری به تهدیدات گرمایش جهانی انداخته‌اند. دانشمندان در این تحقیق نتیجه می‌گیرند دولت‌ها به اندازه کافی برای حفاظت از شهر، زمین‌ کشاورزی و خط ساحلی در برابر خطرات کنونی ناشی از تغییر اقلیم اقدام نمی‌کنند، چه برسد به بحران‌های بزرگتری که با گرم‌تر شدن زمین در آینده رخ می‌دهند. رکورد خشکسالی و افزایش سطح آب دریاها نمونه‌ای از خطراتی هستند که هم‌اکنون رخ می‌دهند.
ویرانی‌های اجتناب‌ناپذیر بالاتر رفتن دمای جهان
۲۷۹ محقق از ۶۷ کشور در این گزارش دست داشته‌اند. آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل آن را گزارش جامعی از رنج انسان و شکست قطعی مدیریت اقلیم خواند. گوترش می‌گوید این گزارش شامل مستندانی است که نشان می‌دهد تغییر اقلیم چگونه به مردم و کره زمین ضربه می‌زند.
در دهه‌های آینده، دمای جهان بالاتر می‌رود. صدها میلیون نفر درگیر سیل، موج گرمای مرگبار و کمبود آب ناشی از خشکسالی می‌شوند. در این گزارش آمده پشه‌های ناقل بیماری تب دنگی و مالاریا به قسمت‌های دیگر جهان سرایت می‌کنند. از بین رفتن محصولات کشاورزی گسترده‌تر می‌شود و در نتیجه گرسنگی و سوءتغذیه، خانواده‌های آفریقایی و آسیایی را تهدید می‌کند. عده‌ای که نمی‌توانند با تغییر شدید محیط زیست سازگار شوند،‌ آسیب‌های غیر قابل اجتنابی به آنها وارد می‌شود. آنها مجبور به ترک خانه‌هایشان می‌شوند و جابه‌جایی در سطح جهانی رخ می‌دهد.
توقف فوری انتشار گازهای گلخانه‌ای
همیشه این بحث وجود دارد که آیا کشورهای ثروتمند باید مسئولیت بحران‌هایی را که بر سر کشورهای کم‌درآمد آوار کرده‌اند، به گردن بگیرند یا نه. برای جلوگیری از وقوع اثرات فاجعه‌بار، کشورها باید سریعا و شدیدا انتشار دی‌اکسید کربن، ‌متان و گازهای گلخانه‌ای دیگر را که به طرز خطرناکی باعث گرمایش کره زمین می‌شوند، کاهش دهند. کشورهای کم‌درآمد با شوک‌های اقلیمی درگیر شده‌اند و احتمالا سالانه به صدها هزار میلیارد دلار کمک مالی نیاز دارند تا از خود محافظت کنند. حمایت کشورهای ثروتمند تاکنون بسیار کند بوده است.
از قرن ۱۹ و زمانی که بشر با سوزاندن زغال‌سنگ، نفت و گاز برای تولید انرژی و قطع جنگل‌ها، گازهایی را منتشر کرد که گرما را در خود جذب می‌کنند، دمای جهان به طور میانگین ۱.۱ درجه سانتی‌گراد یا ۲ درجه فارنهایت بالا رفته است.
بسیاری از رهبران جهان از جمله جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا وعده داده اند تا گرمایش جهان را به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیش از صنعتی‌شدن جهان محدود کنند. برای رسیدن به این هدف کشورهای جهان باید تا سال ۲۰۵۰، آلودگی سوخت‌های فسیلی خود را متوقف کنند. اما بیشتر کشورها خارج از خط حرکت می‌کنند. کارشناسان تخمین می‌زنند هم‌اکنون و در این قرن، دمای هوا به سمت ۲ تا ۳ درجه سلسیوس گرم‌تر شدن می‌رود.
ویرانی بعد از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد
این گزارش هشدار می‌دهد که اگر میانگین گرمایش از ۱.۵درجه سانتی‌گراد فراتر رود، حتی تمام زحماتی که برای سازگار شدن بشر کشیده شده، به باد می‌رود. هزینه محافظت از مناطق ساحلی در برابر افزایش سطح دریاها فراتر از میزانی خواهد بود و خیلی از کشورها از عهده آن برنمی‌آیند. در برخی مناطق مانند بخش‌هایی از آمریکای شمالی، دام و طیور و افرادی که در محیط باز کار می‌کنند دچار استرس گرما شوند که کشاورزی را بسیار دشوار کند.
آسیب‌های بیشتر در انتظار کشورهای کم‌درآمد
کشورهای کم‌درآمد بیشتر از کشورهای ثروتمند در معرض خطرات اقلیمی قرار دارند. بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، میزان مرگ و میر ناشی از خشکسالی و توفان در کشورهای کم‌درآمد مانند کشورهای آفریقایی و آسیایی ۱۵ برابر کشورهای ثروتمند است.
همزمان با انتشار این گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل با برگزاری پنجمین مجمع محیط زیست، نمایندگان ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل، کسب‌و‌کارها، جامعه مدنی و دیگر سهامداران را در نایروبی، پایتخت کنیا، گرد هم آورده تا درباره قانون‌گذاری برای مقابله با بزرگترین چالش‌های محیط زیست به توافق برسند. پنجمین مجمع محیط زیست با هدف «اقدامات قوی‌تر برای طبیعت به منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار» تشکیل شده است. این نشست بر نقش حیاتی طبیعت در زندگی بشر و در توسعه اقتصادی، اجتماعی و پایداری محیط زیست تاکید می‌کند. علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در پنجمین مجمع محیط زیست سخنرانی کرد. سلاجقه روز پنج‌شنبه در سخنرانی خود دهه کنونی را دهه احیای اکوسیستم‌ها به وسیله بازنگری، بازآفرینی و بازسازی و فرصتی برای سرعت گرفتن اجرای اهداف توسعه‌ پایدار نامید. به گزارش ایرنا، سلاجقه «بهره‌گیری از شواهد علمی، راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت، دانش بوم‌شناسی سنتی، اقدامات اقلیمی، توانمندی‌های جوانان و زنان و ظرفیت‌های جوامع بومی برای احیای اکوسیستم‌ها» را موضوعی ضروری و مهم برشمرد.
همکاری میان کشورها ضروری است
سلاجقه با تاکید بر اقدامات ایران برای حفظ تنوع زیستی غنی آن گفت: «به رغم تنش‌های آبی و اقلیمی که ایران و منطقه غرب آسیا با آن روبه‌رو است و اکوسیستم‌های تالابی را مورد هجوم خود قرار داده، حمایت از معیشت پایدار جوامع محلی حاشیه تالاب‌ها از طریق اقدامات الگوسازی و ایجاد صندوق‌های اعتباری خرد از دیگر تلاش‌های ایران برای حفظ این اکوسیستم‌های غنی است.»
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه ایران بیشترین مساحت مرز آبی با خلیج فارس و دریای عمان را دارد توضیح می‌دهد که همچنان گام‌های بلندی در بهبود وضعیت اکوسیستم و تنوع زیستی دریایی و کاهش فشار به منابع آبی برمی‌دارد. سلاجقه می‌گوید این اقدامات «با اضافه کردن سه هزار هکتار به زیستگاه‌های جنگل حرای کشور، تدوین برنامه عمل پایش، حفاظت و مدیریت فوک خزری، دلفین گوژپشت و لاک‌پشت دریایی، استقرار ۴۰ ایستگاه ثابت پایش مداوم زیست‌بوم‌های دریایی، پهنه‌بندی و تعیین محدوده استقرار قفس‌های پرورش ماهی در دریا، حفاظت گونه‌ای، حفاظت و احیای زیستگاه‌های حساس ساحلی، سازگاری با پدیده تغییر اقلیم در مناطق خشکی و ساحلی و مقابله با آلودگی های پلاستیکی و مکروپلاستیکی» صورت می‌گیرد.
سلاجقه در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد که ایران از هرگونه همکاری و ابتکار عمل در بهره‌گیری از راه‌حل‌های پایدار و مبتنی بر طبیعت برای کاهش اثرات گرد و غبار استقبال می‌کند و از جامعه جهانی با دعوت به همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک درخواست کرد که محیط زیست فدای منافع سیاسی نشود.

تا قبل از آنکه برادر ویکتوریا که افسر نظامی است، تماس بگیرد و بگوید پوتین دستور حمله داده، زندگی عادی بود. تلفن مهدی ساعت 5 صبح زنگ خورد و بعد از آن صدای آژیر در کی‌یف پیچید و آتش آسمان را روشن کرد. همه ترسیدند، کار تعطیل شد و «خانه» دیگر جای زندگی نبود.
در کی‌یف زندگی از شش روز پیش عادی نیست. در خارکف و چرنیهیف هم. شهر میدان جنگ شده. تانک‌های روس، دیوانه‌وار هر چیز و هر کس را از سر راه برمی‌دارند و گلوله‌ها در سینه ساختمان‌هایی می‌نشیند که تا چند روز پیش خانه بود. نشانی از آتش‌بس نیست. موشک‌باران خارکف ده‌ها غیرنظامی را کشته. آمارهای رسمی می‌گوید از روز پنج‌شنبه با شروع حمله روسیه به اوکراین، 136 غیرنظامی از جمله 13 کودک کشته و 400 نفر دیگر مجروح شده‌اند. ده‌ها هزار نفر به دنبال راهی برای گریختن از آتش جنگ آواره شده و میلیون‌ها نفر در پناهگاه‌ها پناه گرفته‌اند. مهدی امینی، ایرانی مقیم اوکراین، از خانه‌اش در کی‌یف دور شده و همسرش ویکتوریا را همراه دو فرزندش به شهر کوچک و امنی در غرب اوکراین رسانده و این مسیر را دوباره برمی‌گردد تا در «دفاع منطقه‌ای» ثبت نام کند.

از میان دوستان او چند نفر همراه خانواده در کی‌یف مانده و با هم کوکتل مولوتوف درست می‌کنند و تغذیه نیروهای منطقه‌ای را به عهده گرفته‌اند، چند تای دیگر که تا پیش از این برای ولادیمیر پوتین فریاد می‌کشید، بعد از دیدن موشک‌ها و چتربازهای روسی، در دفاع منطقه‌ای ثبت نام کرده‌اند، آنها که تحصیلات پزشکی دارند رسیدگی به مجروحان جنگ را به عهده گرفته‌اند و یکی، دو نفر در لوهانسک و دونتسک در خط مقدم می‌جنگند. زندگی همه آنها از صبح بیست و چهارم فوریه عوض شده.
مهدی 45 ساله است. در دانشگاه تبریز فیزیک می‌خواند و همزمان در کارگاه تولید نان بستنی قیفی پدرش کار می‌کرد تا اینکه سال 2002 برای خواندن فیزیک نظری در دانشگاه شفچنکو به اوکراین رفت و ماندگار شد. او که برای نوشتن پایان‌نامه‌اش باید دوره زبان روسی و اوکراینی را می‌گذراند، در دانشگاه با ویکتوریا آشنا شد، استاد ادبیات روسی و اوکراینی. «در کلاس‌های درس با ویکتوریا آشنا شدم. بعدش هم عشق و ازدواج و اینها.» مهدی امینی داستان زندگی‌اش را با جملات کوتاه و خلاصه می‌گوید، بدون فوت وقت، شبیه کسی که در حال اعزام به خط مقدم است و باید آخرین جملات را برای خداحافظی بگوید. «سال 2004 ازدواج کردیم. دو تا بچه داریم. پسرم آرین 14 ساله است و آنا دخترم چهار ساله.» برادرش در ترکیه و دو خواهر، خواهرزاده‌ها و پدر و مادرش در تبریزند، بی‌خبر از تصمیم او برای رفتن به جنگ با روسیه.
نیروهای روس، صبح پنج‌شنبه به روسیه حمله کردند و مهدی روز شنبه همسر و فرزندانش را به والینسکی رساند. «خیلی ترسیده بودند. چاره‌ای نبود. من آنها و خانواده برادر همسرم که او هم افسر نظامی و درگیر جنگ است را آوردم به شهری کوچک در 250 کیلومتری کی‌یف، پیش خانواده همسرم. اینجا امن و امان است، هدف استراتژیک نیست.»
جنگ را هرگز تا این حد جدی ندیده بودم
این اولین مواجهه‌اش با جنگ نیست. او پیش از این بارها شاهد آشفتگی اوکراین بوده است. ازدواج او با ویکتوریا در سال 2004 همزمان با انقلاب نارنجی بود؛ تجمع هواداران یوشچنکو در میدان استقلال کی‌یف، کشیده ‌شدن اعتراضات به سراسر کشور و دست آخر تغییر نظام جمهوری به نظام پارلمانی. هفت سال بعد، در سال 2013 انقلاب میدان یا شایستگی رقم خورد. «حکومت دست‌نشانده روسیه را بیرون کردند و انقلاب را بار دیگر در مرکز کی‌یف دیدیم.» یانوکوویچ، رئیس‌جمهور اوکراین سرنگون شد و سیاست‌مداران طرفدار اروپا در کی‌یف به قدرت رسیدند. مهدی معتقد است حمله امروز روسیه به اوکراین، «از درد انقلاب میدان» است. بعد بحران دیگری درگرفت. جدایی‌طلبان شرق و جنوب اوکراین علیه حکومت جدید اعتراض کردند، جدال میان مسکو و کی‌یف بالا گرفت و تا آنجا پیش رفت که پس از یک همه‌پرسی، شبه‌جزیره کریمه، به روسیه ضمیمه شد. مهدی می‌گوید: «روسیه به اسم جدایی‌طلب‌ها نیروهای خودش را وارد اوکراین کرد، وگرنه هیچ جدایی‌طلبی نمی‌تواند با قدرت مرکزی اوکراین بجنگد.» درگیری همچنان تا ماه‌ها بعد ادامه داشت. او که در کی‌یف تولیدی کفش دارد، در آن سال با فرستادن پوتین به خط حمله، به ارتش اوکراین کمک کرد. «روسیه ارتش را خلع سلاح کرده بود. بودجه نظامی اوکراین در حد صفر بود، نه خودروی زرهی، نه لباس و جلیقه و کلاه مخصوص ضدگلوله. جز کلاشینکف هیچ چیزی در دست نیروهای اوکراین نبود.» دیاسپورای اوکراینی، (اوکراینی‌های مقیم خارج از کشور) شروع به جمع‌آوری کمک کردند. مهدی و دوستانش هم کمک مالی جمع‌آوری کردند. او ماشینی باری خرید و با فلز ضخیم، زره‌پوشش کرد و به خط حمله فرستاد. بعد کارگاهش را به تولید پوتین جنگی اختصاص داد. «کفش مخصوص، طبق استاندارد ناتو، با زیره مقاوم که خمپاره‌هایی با حرارت 300،400 درجه آن را از بین نبرد.»
هشت سال از آن روزها گذشته و جنگ دیگری در گرفته است.‌ آژیرهای حمله هوایی در کی‌یف، خارکف، وینیتسیا، اومان و چرکاسی به صدا درآمده است. دیروز در حمله توپخانه روسیه، 70 سرباز اوکراینی کشته شدند و اکنون ارتش روسیه از هر طرف در حال پیشروی به سمت کی‌یف است.
مردم منتظر جنگ نبودند، حتی با اینکه «اعضای ناتو از ماه نوامبر به رئیس جمهور اوکراین هشدار می‌دادند» و روسیه نیروهای نظامی‌اش را افزایش داده بود، بیمارستان صحرایی برپا کرده و انبارهای مهمات را آورده بود نزدیک مرز. «تاکتیک روسیه خیلی وقت‌ها همین است؛ نیرو و تجهیزات می‌آورند و هزینه می‌کنند و بعد برمی‌گردند. اما این دفعه هشدار دادند که حمله می‌شود. این همه آمادگی فقط برای رزمایش نظامی نبود. متاسفانه رئیس جمهور ما که از بستری جز سیاست آمده، این هشدارها را نادیده گرفت و ما غافلگیر شدیم.» مهدی می‌گوید با تجربه این سال‌ها، جنگ را هرگز تا این حد جدی ندیده بود.
همه چیز تعطیل، جز جنگ
تولیدی کفشی که کارگران در آن پوتین‌های سربازان خط مقدم را آماده می‌کردند، صنعتی شده. کارهایی که با دست و تعداد نفرات بیشتر انجام می‌شد، با ماشین انجام می‌شود و تولید بالاتر رفته. اما از روزی که آتش جنگ شعله‌ور شده، کارگاه کفش تعطیل است. سه مغازه دیگر خرده‌فروشی کفش هم تعطیل شده‌اند. مهدی امینی یک ساعت بعد از تماس برادر ویکتوریا، به همه کارگران پیام فرستاد که به کارگاه نیایند و به یک جای امن بروند. بعد به فروشندگان و مدیران کفش‌فروشی‌ها هم گفت سر کار نروند. پیغامی هم به مستاجرانش داد که «تا اطلاع ثانوی همه‌چیز را منجمد می‌کنیم. هیچکس پولی به من مقروض و مدیون نیست تا زمانی که جنگ تمام شود». در عرض یک هفته همه فعالیت‌های اقتصادی تعطیل شده. او دیروز کارگاه را برای پناه دادن به نیروهای مسلح اوکراین به شهرداری منطقه در کی‌یف تحویل داد. نماینده شهر به او قول داده برایش مجوز عبور از block‌post بگیرد، برای عبور از پست‌های نظامی که در تمام شهرها برقرار شده. مهدی امیدوار است به زودی به کی‌یف برگردد و در دفاع منطقه‌ای ثبت نام کند. نیروهای داوطلب آنجا آموزش‌های پایه‌ای را می‌گذرانند و بعد در آماده‌باش قرار می‌گیرند تا صورت نیاز به کمک ارتش بروند و جلوی «دشمن» بایستند. «در روزهای گذشته در خرسون، خارکف و سومی همین گروه‌های غیرنظامی داوطلب جلوی بعضی حمله‌ها را گرفتند.»
جز جنگ همه کارها تعطیل است. مهدی در ایران قهرمان دوچرخه‌سواری بود. یک بار قهرمان مطلق دانشجویان در همه رشته‌ها شد، سال 77 یا 78، دقیق یادش نیست. در اوکراین که زمستان‌های بلند و بهار و پاییز بارانی داشت و دوچرخه‌سواری راحت نبود، رفت سراغ بدن‌سازی. آنجا هم در مسابقات در رده سنی 40،45 شرکت کرد و مدال آورد؛ قهرمانی مسابقات 20 کیلومتر دو و میدانی 2020 و مقام سوم همین رشته در 2021. «باید عادت کنیم که در شرایط جنگیم. بالاخره روزی این جنگ تمام می‌شود و تا آن زمان همه چیز جز دفاع متوقف شده است.»
شاید دیگر خانه را نبینم
ویکتوریا می‌گوید: «تو خارجی هستی، به تو اسلحه نمی‌دهند. تو را در نیروهای مردمی قبول نمی‌کنند.» این را می‌گوید که مانعش شود. مهدی می‌گوید این حرف‌ها بچگانه است. آرین می‌داند در کشور چه خبر است. تصمیم پدرش را فهمیده، گوشه‌ای کز کرده و غصه می‌خورد. آنا هنوز کوچک است، از بمب‌های خوشه‌ای و چتربازها و تیربارها چیزی نمی‌داند. پدر و مادرش در تبریز‌ هم بی‌خبرند. مهدی می‌گوید: «کدام آدم عاقلی این حرف را به پدر و مادرش می‌زند که من دارم می‌روم جنگ و احتمال کشته شدنم هست؟» بعد از 20 سال زندگی در اوکراین، آنجا کشور اوست. «اگر ما هم کنار بکشیم نه آمریکا، نه انگلیس، نه لهستان، کسی به کمکمان نمی‌آید. اگر واقعا می‌خواهیم اوکراین تحت تسلط روسیه برنگردد باید جلو بیاییم. من اینجا را دوست دارم و برایش می‌جنگم.»
برگشت به قبل برای او یعنی سال 2011، زمان رئیس‌جمهوری یاکوویچ، که یک روز شنبه در باشگاه تمرین می‌کرد و از کارگاه زنگ زدند که «6 نفر مسلح کارگاه را محاصره کرده‌اند». آنها مامور مالیات بودند، رشوه می‌خواستند. «ما نمی‌خواهیم این سیستم فاسد دوباره برگردد. اگر می‌خواهیم از وضع امروز مواظبت کنیم، وظیفه هر شهروندی است که از پیروزی سال 2014 در میدان دفاع کند.» مهدی با همان تن صدا در زمان صحبت از انقلاب میدان می‌گوید: «و شاید هرگز برنگردم. اگر هم برنگشتم، هیچ. دفاع وظیفه هر شهروند عاقلی است.»
پل‌های بین ساحل غربی رود دنیپرو و شهر کی‌یف را برای جلوگیری از هر نوع خطر از جانب روسیه تخریب کرده‌اند و رسیدن به کی‌یف خیلی سخت شده. بیشتر از نیم میلیون نفر اوکراین را ترک کرده‌اند؛ بیشترشان زن‌ها و کودکان. بسیاری‌شان مسیرهای طولانی را پیاده پیموده‌اند تا به مرز کشورهای همسایه برسند. مهدی اما می‌خواهد به خانه برگردد، با امید به اینکه دوستانش در خط مقدم نگذاشته‌اند روس‌ها یک قدم جلو بیایند و با آرزوی آزاد شدن نقاط تصرف شده. «نمی‌ترسم. امیدوارم سلاحی دستم بیاید و اگر تانکی دیدم که به طرفم می‌آید حقش را کف دستش بگذارم. اصلا برای همین دارم برمی‌گردم. برمی‌گردم که از کی‌یف محافظت کنم.»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای صبح دیروز (سه‌شنبه) در سخنانی به مناسبت خجسته عید مبعث، مهم‌ترین هدیه اسلام و بعثت به بشریت را دعوت به «تفکر و عقلانیت» و «تزکیه و مفاهیم اخلاقی» برای مقابله با جاهلیت دانستند و با اشاره به شکل گیری جاهلیت مدرن در غرب به‌صورت سازمان‌یافته و با ابعاد گسترده‌تر تاکید کردند: امروز مظهر واضح و کامل جاهلیت مدرن، رژیم مافیایی آمریکا است که اساساً یک رژیم بحران‌ساز و بحران‌زیست است.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به قضایای اوکراین و عبرت‌های آن، این موضوع را نمونه‌ای آشکار از سیاست بحران‌سازی امریکا خواندند و افزودند: برخلاف مواضع دوگانه غربی‌ها موضع ثابت جمهوری اسلامی ایران همواره مخالفت با جنگ و تخریب در همه مناطق دنیا است و علاج بحران اوکراین و قضاوت درباره آن را منوط به شناخت ریشه‌های واقعی آن می‌دانیم.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تبریک عید سعید مبعث به ملت ایران و همه مسلمانان جهان، «گسترش عقلانیت» و «پرورش و گسترش مفاهیم اخلاقی» را دو عنصر برجسته از سلسله ارزشهای اسلامی برشمردند و با اشاره به اینکه هر دو ارزش متعالی، بزرگ‌ترین هدیه بعثت و اسلام به بشریت است، گفتند: به‌واسطه بعثت پیامبر اسلام(ص)، مردم جزیره العرب در دوران جاهلیت و با خصوصیاتی همچون گمراهی، نادانی، فتنه‌های بزرگ، تعصب‌های کور، خشونت و لجاجت، تکبر و حق‌ناپذیری و رذائل اخلاقی و ناهنجاری‌های جنسی، تبدیل به ملتی متحد، فداکار، با فضیلت، و دارای نیکوترین خلقیات و با آوازه‌ای جهانی شدند.ایشان با تأکید بر اینکه بعثت و اسلام زمینه این کار به ظاهر نشدنی و محال را فراهم کرد، افزودند: مهم‌ترین درس بعثت این است که اگر اراده مردم در طول اراده الهی قرار گیرد، کارها و اهدافی که براساس محاسبات انسانی رسیدن به آنها غیرممکن به نظر می‌رسد، محقق می‌شود. رهبر انقلاب اسلامی، ریشه‌کنی سلطنت در ایران و شکل‌گیری نظام اسلامی را نمونه‌ای از تکرار تجربه نبوی دانستند و خاطرنشان کردند: رهبری مخلصانه امام بزرگوار و همت ملت ایران باعث شد کار به ظاهر ناممکن محقق شود و سلطنت جائرانه‌ای که همه قدرت‌های دنیا پشتیبان آن بودند، از بین برود و انقلاب اسلامی به ملت ایران عظمت ببخشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه نقطه اوج نهضت نبوی، تشکیل حکومت اسلامی است، خاطرنشان کردند: برخلاف نظر عده‌ای که دین را جدای از سیاست و حکومت معرفی می‌کنند، تشکیل حکومت، شورانگیزترین بخش نهضت نبوی است و پیامبر اسلام(ص) به تشکیل حکومت نیز اکتفا نکردند و بعد از آن به مقابله همه جانبه با دشمنان پرداختند.ایشان مهم‌ترین جهت گیری پیامبر اسلام(ص) در بعثت را مقابله با جاهلیت دانستند و با اشاره به ابعاد مختلف این جاهلیت، تأکید کردند: امروز همان ابعاد جاهلیت پیش از اسلام، به صورت سازمان یافته و به‌شدت گسترده در دنیای به‌اصطلاح متمدن غربی که بر پایه حرص و طمع بنا شده است، وجود دارد.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: حرص و طمع، پول، تبعیض، استفاده از علم و فناوری برای کشتار انسانها، غارت کشورهای ضعیف، و ابتذال شدید اخلاقی و هرج و مرج جنسی، شاخص‌ها و پایه‌های اصلی تمدن غربی است که در واقع شکل مدرن شده همان جاهلیت پیش از اسلام است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بهره‌گیری از درس‌های بعثت برای مقابله با جاهلیت مدرن را ضروی خواندند و گفتند: «تقویت ایمان دینی»، «توسعه گروه‌های مؤمن و مقاوم در سراسر جهان»، «قوت و استحکام نظام اسلامی»، «برنامه خردمندانه و حکمت‌آمیز» و «شناخت وسیع مختصات جاهلیت مدرن» عواملی هستند که زمینه مقابله با این جاهلیت را فراهم می‌آورند.
ایشان با تاکید بر اینکه نظام اسلامی یک نمونه برای مقابله با جاهلیت مدرن است، افزودند: با اینکه نظام اسلامی هنوز در نیمه راه است و هنور با هدف‌های بزرگ فاصله زیادی دارد اما برای مسلمانان و مردم دنیا یک الگوی جذاب است.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به ماجرای چندی پیشِ توهین پلیس در یک کشور به عکس سردار سلیمانی و ایستادگی مردم و مجبور شدن پلیس به عذرخواهی، خاطرنشان کردند: این نمونه نشان می‌دهد الگوی نیمه‌کاره انقلاب اسلامی جذاب است و اگر مسیر به خوبی ادامه پیدا کند و کارها با اتقان پیش برود، قطعاً یک الگوی بسیار جذاب به‌وجود خواهد آمد.حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نمونه واضح و کامل جاهلیت مدرن در دنیای امروز را رژیم آمریکا دانستند و با تأکید بر اینکه «بحران‌سازی» از ویژگی‌های اصلی آمریکا است، افزودند: رژیم آمریکا «بحران‌ساز و بحران‌زیست» و اساساً یک «رژیم مافیایی» است که شبکه‌های مافیای سیاسی، اقتصادی و اسلحه‌سازی در درون آن، از گسترش بحران‌ها در جهان، تغذیه و ارتزاق می‌کنند.ایشان با اشاره به نقش مؤثر شبکه‌های مافیایی در کنترل و هدایت سیاست‌های آمریکا، گفتند: این مافیاها که حتی روی کارآمدن و برکناری رؤسای جمهور آمریکا به دست آنها است، برای بقای خود به خلق بحران و ایجاد کانون‌های بحران در مناطق مختلف دنیا نیاز دارند.
رهبر انقلاب بحران‌های پدید آمده در سال‌های گذشته همچون ایجاد داعش را از جمله بحران‌آفرینی‌های رژیم مافیایی آمریکا برشمردند و افزودند: سگ دست‌آموز آنها یعنی داعش که خودشان به ایجاد آن اعتراف کردند، انسان‌های بی‌گناه را علناً سر می‌برید و زنده زنده می‌سوزاند و یا در آب غرق می‌کرد تا کارخانه‌های اسلحه‌سازی آمریکا از این بحران‌ها استفاده حداکثری کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بحران اوکراین را نیز نتیجه سیاست‌های آمریکا خواندند و تأکید کردند: امروز اوکراین قربانی سیاست بحران‌سازی آمریکا است زیرا آمریکا بود که با دخالت در مسائل داخلی اوکراین، راه انداختن اجتماعات و ایجاد کودتای مخملی و رنگی، حضور سناتورهای آمریکایی در اجتماعات معارضان و جابه‌جا کردن دولت‌ها، این کشور را به این نقطه کشاند.
ایشان با تأکید بر موضع ثابت جمهوری اسلامی ایران در مخالفت با جنگ، گفتند: ما با جنگ، کشته شدن مردم و تخریب زیرساخت‌های متعلق به ملت‌ها در هر جای دنیا مخالفیم. این حرف ثابت جمهوری اسلامی است و سیاست ما مانند غربی‌ها دوگانه نیست که بمب انداختن بر سر کاروان عروسی در افغانستان و کشتن مردم عراق، مبارزه با تروریسم نام بگیرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به نمونه‌هایی از بحران‌سازی‌های امریکا اشاره کردند و افزودند: آمریکا در شرق سوریه چه می‌کند؟ چرا نفت سوریه را می‌دزدند؟ چرا در افغانستان ثروت ملی مردم را می‌ربایند و غصب می‌کنند؟ چرا در غرب آسیا از جنایات شبانه‌روزی صهیونیست‌ها دفاع می‌کنند و همه این بحران‌سازی‌ها را به اسم دفاع از حقوق بشر انجام می‌دهند؟
ایشان، جنایت علیه مردم یمن را نمونه دیگری از رفتار متناقض غرب و آمریکا خواندند و گفتند: هشت سال است که مردم یمن زیر بمباران هستند اما غربی‌ها نه تنها محکوم نمی‌کنند بلکه از جنایت علیه مردم، پشتیبانی تبلیغاتی، رسانه‌ای، زبانی و حتی حمایت عملی می‌کنند.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه ما در اوکراین طرفدار توقف و خاتمه جنگ هستیم، گفتند: اما علاج بحران در صورتی ممکن است که ریشه‌های آن شناخته شود. ریشه بحران در اوکراین، سیاست‌های آمریکا و غرب است که باید آن را شناخت و بر اساس آن قضاوت و اقدام کرد.حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بیان عبرت‌های مهم از قضایای اوکراین، خاطرنشان کردند: عبرت اول برای همه دولتها این است که پشتیبانی قدرتهای غربی از کشورها و دولت‌های دست‌نشانده آنها یک سراب است و واقعیت ندارد.
ایشان، اوکراینِ امروز و افغانستانِ دیروز را دو شاهد زنده برای دولت‌های متکی به آمریکا و اروپا خواندند و افزودند: هم رئیس‌جمهور اوکراین و هم رئیس‌جمهور فراریِ افغانستان گفتند که ما به آمریکا و دولت‌های غربی اعتماد کردیم اما آنها ما را تنها گذاشتند. رهبر انقلاب، در بیان عبرت دوم، «مردم» را مهم‌ترین پشتوانه دولت‌ها خواندند و افزودند: اگر در اوکراین مردم وارد میدان می‌شدند، وضع دولت اینگونه نمی‌شد اما چون مردم دولت را قبول نداشتند وارد نشدند. همچنان‌که مردم در زمان حمله آمریکا به عراق در دوران صدام به میدان نیامدند اما همین مردم در مقابل حمله داعش به میدان آمدند و با سرکوب آن خطر بزرگ، داعش را به عقب راندند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مردم را عامل اصلی استقلال کشورها خواندند و با اشاره به تجربه شیرین ملت ایران در غلبه بر دشمن بعثی که متکی به حمایت همه قدرت‌ها بود، گفتند: باید با چشم باز و اندیشه و عمل درست، بتوان از عبرت‌های بزرگ بهره

از روز دوشنبه صدها تن از رهبران جهان در کنیا گرد هم آمدند تا درباره اولین معاهده بین‌المللی برای مقابله با پسماندهای پلاستیکی تصمیم بگیرند. معاهده‌ای که قرار است با ایجاد الزاماتی برای کشورهای عضو، مدیریت این پسماندها را از مبدا تولید تا منابع پذیرنده دربرگیرد. هدف پنجمین مجمع محیط زیست سازمان ملل که از 28 فوریه تا دوم مارس برگزار می‌شود، دستیابی به شرایط کلی یک توافق جهانی در مورد آلودگی پلاستیک‌ها برای دستیابی به توافقی نهایی است. شاید بتوان توافق جهانی مقابله با پسماندهای پلاستیکی را مهم‌ترین پیمان محیط زیستی از زمان توافقنامه پاریس در سال 2015 تا زمان حاضر برشمرد. به رغم اقداماتی که تاکنون با اجماع اکثر کشورهای جهان برای مقابله با تغییر اقلیم صورت گرفته است، به نظر می‌رسد فعالیت‌ها در مدیریت مصرف پلاستیک‌های یک‌بارمصرف در کشورهای مختلف عمدتا مبتنی بر «سیاست‌های ملی» این کشورها بوده است.

اقداماتی چون ممنوعیت مصرف کیسه‌های پلاستیکی یکبار مصرف، وضع مالیات بر مصرف، جایگزینی محصولات پایدار، استفاده از پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر و… که با هدف کاهش آلودگی پلاستیک‌ها صورت گرفته است متاسفانه نتوانسته است در کنترل و ورود فزاینده پسماندهای پلاستیکی به منابع آب و خاک موثر باشد. طبق آمارها سالانه 8 میلیون تن پلاستیک به اقیانوس‌ها تخلیه می‌شود. در هر دقیقه یک میلیون کیسه پلاستیکی یک‌بارمصرف در جهان استفاده می‌شود و می‌توان گفت که تقریبا هر قطعه‌ای از فرآورده‌های پلاستیکی که تاکنون توسط انسان تولید شده هنوز به شکل‌ها یا فرم‌های گوناگون در طبیعت وجود دارد. از یک سو روند رو به افزایش تولید جهانی محصولات پلاستیکی یک‌بارمصرف ادامه دارد، از سوی دیگر اقدامات سلبی برخی کشورها برای حذف این محصولات در مقیاس وسیع اثرگذار نبوده و شیوع بیماری کرونا نیز موجب کمرنگ شدن بسیاری از اقدامات صورت گرفته شده است. از این رو ضرورت دارد که به موازات اقدامات ملی، سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به منظور کاهش این حجم آلودگی که دریاها و اقیانوس‌ها و به تبع آن زندگی بشر را متاثر می‌سازد اتخاذ شود.در کشور ما مصرف بی‌رویه تولیدات پلاستیکی یک‌بارمصرف یکی از معضلات مهم محیط زیستی به شمار می‌آید. بر اساس اطلاعات در دسترس، هر خانواده ایرانی به طور متوسط روزانه 3 تا پنج کیسه پلاستیکی وارد چرخه مصرف می‌کند که نیمی از آنها فقط یک ‌بار مورد استفاده قرار گرفته و در خوش‌بینانه‌ترین حالت راهی مکان‌های دفن می‌شوند که به‌واسطه ماندگاری طولانی در طبیعت (بیش از 300 سال)، باری سنگین و غیرقابل هضم برای زمین هستند. از سوی دیگر آنالیز فیزیکی پسماندها در شهر تهران، از برتری سه ‌برابری وزن و درصد پسماندهای کیسه‌های پلاستیکی در مقایسه با پسماندهای فلزات، چوب و شیشه حکایت دارد. وجود مواد اولیه ارزان و در دسترس پلیمری، فقدان قوانین بازدارنده و محدود کننده برای تولید و مصرف بی‌رویه پلاستیک‌های یک‌بارمصرف و فقدان سیاست‌های تشویقی و بازدارنده برای کاهش مصرف یا استفاده از جایگزین‌های مناسب عملا موجب شده که تاکنون اقدام شاخصی در کشور درباره محصولات پلاستیکی یکبار مصرف چه در حوزه تقنین و چه اجرا صورت نپذیرد.درک این واقعیت که ما گام‌های نخستین را در این عرصه برمی‌داریم حرکتی قابل قبول و با سرعتی بالا را در حوزه قوانین و اسناد بالادستی کشور و دولت از یکسو و مشارکت فعالانه نهادهای مدنی برای آموزش و تغییر الگوی مصرف در جامعه از سوی دیگر می‌طلبد. لایحه «تغییر الگو و کاهش مصرف کیسه‌ها، ظروف و محصولات یکبار مصرف پلاستیکی و جایگزین کردن مواد قابل بازیافت غیرپلاستیکی در کلیه مراکز وابسته به شهرداری تهران» که اوایل سال جاری به تصویب رسید، می‌تواند با همکاری و مشارکت همه ذی‌نفعان امر برای اجرایی شدن آن مصوبه موثری برای اقدام در این حوزه در داخل مجموعه شهرداری تهران محسوب شود، ولی برای حرکت مطلوب در راستای کاهش تولید پسماندهای پلاستیکی در کشور ضروری است که قوانین و مصوبات لازم از جانب مجلس و دولت برای سیاست‌های هماهنگ و اجرایی در سطح ملی وضع شود.

روسیه با تجاوز به اوکراین – زیر لباس حفظ صلح – دو منطقه جدا شده لوهانسک و دونتسک را به رسمیت شناخته است.
آیا آلمانی‌ها خط لوله نورد استریم- 2 را برای همیشه متوقف می‌کند‌؟ اگر چنین است، چگونه برای تامین انرژی مورد نیاز خود برنامه‌ریزی می‌کنند؟ فراتر از آلمان، 27 کشور در اتحادیه اروپا 40 درصد گاز طبیعی خود را از منابع تحت کنترل روسیه تامین می‌کنند. اگر روسیه تصمیم بگیرد گاز خود را قطع کند، آنها چگونه نیازهای انرژی خود را مدیریت خواهند کرد‌؟ وابستگی انرژی اروپا به روسیه پیامدهای مهمی بر سیاست اقلیمی دارد. قیمت نفت از 100 دلار در هر بشکه فراتر رفت. برای ایالات متحده، این به معنای تورم در داخل است، که با توجه به انتخابات میان دوره‌ای قریب الوقوع نوامبر2022، بسیار مشکل‌ساز است. به نظر می‌رسد که رای‌دهندگان به دموکرات‌ها خشمگین شده‌اند. دموکرات‌های سنا می‌خواهند 18.4 سنت مالیات گاز فدرال را که بودجه برنامه‌های بزرگراه را تأمین می‌کند، به حالت تعلیق درآورند. اما زمانی که تغییرات نامطلوبی در محیط سیاست ایجاد می‌شود، دمکراتها عزم پایینی برای اعمال سیاست‌های اقلیمی نشان می‌دهند.
تعلیق مالیات گاز فدرال آمریکا همچنین نشان می‌دهد که قیمت‌گذاری کربن به پایان رسیده است. اگر جمهوری‌خواهان در نوامبر 2022 در انتخابات مجلس نمایندگان آمریکا پیروز شوند، قانونگذاری در آمریکا مورد سیاست اقلیمی عملا به پایان می‌رسد.
جنبش اقلیمی می‌خواهد سوخت‌های فسیلی را به تدریج حذف کند. اما گاز شیل شکسته مجددا مورد توجه است، زیرا در ایالات متحده به وفور وجود دارد، حدود 22 تانکر گاز آمریکایی به سمت اروپا حرکت می کنند و ممکن است 33 نفتکش دیگر نیز در راه باشند.

از نظر سیاستی، شیل به عنوان یک الزام امنیت ملی، ضامن امنیت انرژی ایالات متحده (و حتی اروپا) فرض می شود. . این مشکلی جدی برای جنبش اقلیمی خواهد بود زیرا دموکرات‌ها برای توجیه واگذاری سوخت‌های فسیلی بر سر امنیت ملی کار سخت‌تری خواهند داشت.
بحران اوکراین مشکلات بین‌المللی کردن منابع انرژی را آشکار می‌کند‌. به نظر می‌رسد کشورهای غربی درس‌های تحریم نفتی اعراب در سال 1973 را فراموش کرده اند. جنبش اقلیمی نیاز به انتخاب‌های سختی دارد. آیا باید از انرژی هسته‌ای حمایت کند یا حداقل مخالفت خود را با آن نرم‌تر کند؟ آیا آلمان، با حزب سبز ضد هسته‌ای در ائتلاف حاکم، همچنان بر تعطیلی نیروگاه‌های هسته‌ای پافشاری می‌کند یا تشخیص خواهد داد که انرژی هسته‌ای گزینه بهتری نسبت به وابستگی به گاز روسیه (یا احیای معادن زغال سنگ برای تولید برق) است.
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به معنای خودکفایی انرژی برای کشورهای مصرف کننده انرژی و فاقد منابع هیدروکربوری و انرژی هسته‌ای است. اما در حالی که خورشید و باد ممکن است نماد خودکفایی باشند؛ اقتصاد انرژی تجدیدپذیر به «مواد معدنی حیاتی» بستگی دارد، که عرضه آنها از سوی چین کنترل می‌شود. وابستگی ایالات متحده به «مواد معدنی حیاتی» وارداتی شگفت انگیز است: 100 درصد برای گرافیت طبیعی و منگنز، 76 درصد برای کبالت، 50 درصد برای لیتیوم و نیکل، و 37 درصد برای مس. چین بزرگترین تامین کننده بسیاری از این مواد معدنی است. ایالات متحده در تلاش است تا وابستگی خود به مواد معدنی حیاتی وارداتی را کاهش دهد، اما این روند چندین سال طول می کشد تا نتایج ملموس به‌دست آید.
بحران اوکراین نشان می‌دهد که کربن‌زدایی مؤثر باید به مسائل امنیت انرژی بپردازد. ایالات متحده و اتحادیه اروپا نیاز دارند تا با محدودیت چین در زنجیره تامین انرژی تجدیدپذیر مقابله کنند. این امر مستلزم ایجاد یک اجماع داخلی در مورد استخراج «مواد معدنی حیاتی» است. فعالان اقلیمی احتمالا باید در مخالفت خود با انرژی هسته‌ای تجدید نظر کنند و برای تامین بودجه عمومی برای فناوری‌های جدید از جمله شکافت و هیدروژن سبز لابی کنند. جنبش اقلیمی باید جذب کربن را جدی بگیرد زیرا بحران اوکراین ممکن است ثروت صنعت سوخت فسیلی را احیا کند.
رهبران جهان در مهر 1400 اجلاس اقلیمی گلاسکو تعهدات بلندپروازانه‌ای برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی دادند. خطرهای گرم شدن سیاره در حال حاضر بسیار فاجعه آمیز است، اما بحث در مورد حرکت به سوی انرژی های تجدیدپذیر به امنیت انرژی تبدیل شده است زیرا روسیه – بزرگترین تامین کننده انرژی اروپا – با تجاوز نظامی به اوکراین، چالش بزرگی با اروپا و آمریکا آغاز کرده است. در همان روز اول حمله روسیه قیمت نفت بالا رفت. در دو دهه گذشته در اروپا برای توجیه کاهش تولید و بهره‌برداری گاز، نفت و زغال‌سنگ، بر ایمنی و محیط‌زیست تاکید می‌کردند . حالا برعکس شده است. قیمت گاز بسیار بالا رفته و ناگهان امنیت عرضه و قیمت به موضوع اصلی بحث تبدیل شده است.
تاکید مجدد بر استقلال انرژی و امنیت ملی ممکن است سیاستگذاران را تشویق کند تا از تلاش‌ها برای کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی که گازهای گلخانه‌ای مرگبار را به جو پمپ می‌کنند، عقب‌نشینی کنند.
در حال حاضر، قیمت های سرسام‌آور باعث تولید و مصرف بیشتر سوخت‌هایی شده است که به گرم شدن کره زمین کمک می‌کند. واردات زغال سنگ به اتحادیه اروپا در ژانویه 2022 بیش از 56 درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت.
در بریتانیا، دولت در ماه ژانویه 2022 به معدن زغال سنگی در ولز اجازه داد تا تولید را تا 40 میلیون تن در دو دهه آینده افزایش دهد. در استرالیا، برنامه هایی برای افتتاح یا گسترش بیشتر معادن زغال سنگ کک وجود دارد. و چین که به طور سنتی امنیت انرژی را در اولویت قرار داده است، تولید زغال سنگ خود را افزایش داده و سه معدن جدید زغال سنگ با ارزش های میلیارد دلاری را اخیرا مصوب کرده است.
وزیر انرژی ایالات متحده در دسامبر 2021 از تولیدکنندگان نفت آمریکا خواست تا تولید خود را افزایش دهند. شرکت‌های شیل در اوکلاهاما، کلرادو و سایر ایالت‌ها به دنبال احیای حفاری‌هایی هستند که متوقف شده بودند، زیرا ناگهان پولی برای تولید فراهم شده است. قیمت‌ بالای انرژی می‌تواند به اکتشاف بیشتر سوخت‌های فسیلی سنتی منجر شود. در چنین شرایطی اولویت انرژی‌های تجدیدپذیر و پایدار بی‌معنی می‌شود.

سخنگوی وزارت خارجه به اظهارات سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که تهدید کرده بود در صورت سختگیری تهران، واشنگتن آماده کنار کشیدن از مذاکرات است، واکنش نشان داد. به گزارش ایسنا، سعید خطیب‌زاده در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «‌آمریکا سال‌هاست که از برجام “کنار کشیده” است. از این رو است که باید اطمینان یابیم که این اتفاق دیگر تکرار نمی‌شود.
همه کشورها برای خود «گزینه‌های جایگزین» دارند، هرچند که توخالی بودن گزینه جایگزین آمریکا پیش از این ثابت شده است. درشت‌گویی و بلوف‌زنی نتیجه نداشته و نخواهد داشت. این اتخاذ تصمیم است که نتیجه می‌دهد.‌
اگر کاخ سفید تصمیمش را بگیرد، توافق کاملا در دسترس است. ایران برای توافق آماده است، اما تا ابد منتظر نمی‌ماند.»

کارزاری با نام درخواست بازگشایی مجدد جمعه بازار پارکینگ پروانه در وب‌سایت کارزار در جریان است که با هشتگ #جمعه_بازار_پارکینگ_پروانه پیگیری می‌شود. در بخشی از متن این کارزار خطاب به شهردار تهران آمده است: «همان‌طور که در جریان هستید، جمعه بازار پارکینگ پروانه در اسفند ماه ۱۳۹۸، در زمان شروع کرونا تعطیل شد و به علت‌های نامعلوم تا به حال تعطیل مانده است. این جمعه بازار در خیابان جمهوری، بعد از تقاطع فردوسی، روبه‌روی ساختمان پلاسکو، در منطقه ۱۲ شهرداری، برگزار می‌شد. این جمعه بازار، بیش از دو‌هزار‌و‌پانصد کاسب کارآفرین و سرپرست خانوار و تولیدکننده صنایع دستی داشت که در این زمان تعطیلی به خاک سیاه نشسته‌اند. با این که حدود یک سال است که مکان جدیدی در اراضی عباس‌آباد، باغ هنر، به اسم جمعه بازار پروانه راه‌اندازی شده است، اما هیچ رونقی ندارد و هر روز بدتر می‌شود.»
امضاکنندگان این کارزار می‌خواهند از این راه پیگیر «بازگشایی جمعه‌بازار پروانه» شوند.
این کارزار از ۴ اسفند ۱۴۰۰ آغاز شده و تا ۴ اردی‌بهشت ۱۴۰۱ادامه دارد. همچنین این کارزار از کارزارهای اجتماعی بوده و از سوی بیش از۲ هزار و ۷۰۲ نفر امضا شده است.