آژیر مهاجرتهای ناشی از تغییرات آبوهوایی در جهان به صدا درآمده، مسئولان ایران اما هنوز این صدا را نشنیدهاند
تغییرات اقلیمی هزاران نفر را از خانه راند
مهتا بذرافکن، دکترای جامعه شناسی تغییرات اجتماعی: سدسازی و انتقال آب را به عنوان راه سازگاری با تغییرات اقلیمی در نظر گرفتند، در صورتی که راه اصلی آموزش مردم است. جامعه محلی باید یاد بگیرد که با همان امکاناتی که در دست دارد، در مکان خود بماند
![تغییرات اقلیمی هزاران نفر را از خانه راند](https://payamema.ir/pubfiles/2021/01/Screenshot-556.jpg)
۷ بهمن ۱۳۹۹، ۱۰:۴۹
چند درصد از مهاجرتها در ایران ناشی از تغییرات آبوهوایی است؟ هنوز هیچ پژوهشی در این رابطه در ایران انجام نشده است اما آثارش در خوزستان و سیستانوبلوچستان هویداست. در جهان موج شدید مهاجرت از آفریقای جنوبی به اروپا آغاز شده که علت آن خشکسالیهای ناشی از تغییرات اقلیمی و نبود امنیت غذایی است. به جز کشورهای توسعهیافته کشورهای در حال توسعه مثل هند، کنیا و بنگلادش هم سیاستهای مقابله با تغییر اقلیم را پیش گرفتهاند. اهمیت تغییرات اقلیمی برای اغلب کشورها حادث شده و در حال تغییر قوانین برای بهبود الگوی کشت و الزام کردن مردم به پیروی از رویه جدیدند؛ این میان اما ایران راه خود را میرود؛ مثل لغو قانون ممنوعیت کشت برنج در نقاط مختلف کشور در سالی کمبارش.
به مردم کنیا آموزش دادند که چگونه به اندازه دخلشان، خرج کنند. بعد هم راه آشتی با طبیعت و منابع طبیعی را پیش گرفتند. یکی از راهکارها تغییر شغل بود. ابتدا ناممکن به نظر میرسید اما با همکاری سازمانهای مردمنهاد و جوامع محلی، اشتغال سازگار با طبیعت را به مردم آموزش دادند و الگوهای کشت جدید را تعریف کردند. راهکاری که در بنگلادش، هند و کشورهای آفریقایی حتی با تغییر قوانین هم همراه شد. در کشورهای آفریقایی قوانین محدود کننده در حوزه زنان را تغییر دادند و مسیر سازگاری را در پیش گرفتند.
مهتا بذرافکن، دکترای جامعهشناسی تغییرات اجتماعی معتقد است که بهترین دفاع در مقابله با تغییرات آبوهوایی، تغییرات اجتماعی است. این جامعهشناس در نخستین نشست با موضوع «تغییرات اجتماعی در مقابله با تغییرات اقلیمی» به آیتمهای دفاعی در مقابله با تغییرات اقلیمی پرداخت. کلید ماجرا از دیدگاه او، تغییرات اجتماعی به همراه تغییر قوانین و آموزش است.
این نشست مجازی را شبکه تشکلهای محیط زیستی و منابع طبیعی اردبیل برگزار کرد. آنها سعی دارند با جمعآوری افراد موثر سمنها (سازمانهای مردمنهاد) گامهای اولیه آموزش را شروع کنند؛ گام اول آموزش به دبیران سمنها و گام دوم انتقال آموزشها به جوامع محلی. حلقه واسط ماجرا درک بیشتر جوامع محلی و انجام پژوهشهایی برای چگونگی همگام کردن مردم است.
نشست «تغییرات اجتماعی در مقابله با تغییرات اقلیمی» به نوعی به حرفهای رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس هم پاسخ داد. سنگدوینی که خود پیشنهاد دهنده لغو ممنوعیت کاشت برنج بوده، دیروز به «پیامما» گفته بود: «با اعلام ممنوعیت کشت برنج، هزاران نفر از مردم این مناطق شغل خود را از دست دادهاند و پیشنهاد لغو این ممنوعیت به این دلیل بود که بسیاری از شالیکاران با مشکل روبهرو شده بودند.» در کمیسیون تلفیق مجلس گفته شده بود که این ممنوعیت سه ساله عملا تاثیری در کشت برنج در استانها نداشته است. شواهد آن هم کشت برنج در 17 استان کشور بدون توجه به قانونی است که در سال 97 تصویب شد. همین توجیهات بود که باعث شد پیشنهاد سنگدوینی با 6 رای موافق در مقابل 5 رای مخالف به تصویب درآید.
سازگاری با تغییرات اقلیمی با سلاح قانون
نشست با صحبت از تجربیات کنیا و بنگلادش آغاز شد. بذرافکن، جامعهشناس تغییرات اجتماعی گفت: «در کنیا و بنگلادش و هند با صندوقهای خرد اعتباری و تغییر در کسبوکارها راه سازگاری را در پیش گرفتند. آموزش سهم قابل توجهی در این تغییر داشت چرا که باید کسبوکارهای قدیم را کنار میگذاشتند و سراغ راه دیگری برای کسب درآمد میرفتند، راهی که کمترین تخریب را برای طبیعت داشت. این تغییرات البته زمانبر بودند و سالها برای پیشبردن یک گام وقت گذاشتند و برنامهریزی کردند.» او معتقد است که برای نجات زمین باید جوامع مدرن شوند، راه مدرن شدن ارتباط بیشتر تشکلها با مردم برای آموزش است و برنامهریزی دقیق سیاستگذاران.
از نگاه بذرافکن آموزش بدون تغییر قوانین ناممکن است: «مهمترین گامهایی که باید برداشته شود آموزش و تغییر قوانین است تا جوامع راه سازگاری با طبیعت را در پیش گیرند.»
تغییرات اقلیمی هنوز به ادبیات سیاسی و اقتصادی وارد نشده
اینکه مردم تا چه حد پذیرای این تغییر و تحول است، مشخص است. هر تغییری در ابتدا با مقاومت و برخورد مواجه است. پروسهای که از دیدگاه این جامعهشناس ممکن است در ابتدای راه یک تغییر را ناممکن جلوه دهد. بذرافکن معتقد است آنچه مردم را به سمت تغییر پیش میبرد، تمرین و تکرار یا حتی اجبار است: «مردم در اثر تمرین و مهارت یا اجبار به این موضوعات تن میدهند. در این پروسه کشورهایی موفق بودهاند که بعد از پذیرش تغییرات اقلیمی، به فکر سازگاری با آن افتادند. از همان زمان هم تغییر قوانین اتفاق افتاد.» در این ماجرا نقطه آغازین، پذیرش تغییرات اقلیمی است. موضوعی که هنوز در ادبیات سیاستمداران جایی ندارد. هر چند که تبعاتش با خشکسالیها و سیلهای نیمه تابستان در غرب کشور نشان داده است.
بذرافکن گفت: «چالش مهمی که ما با آن مواجه هستیم نپذیرفتن مشکل است. تا وقتی مشکل تغییر اقلیم از طرف سیاستگذاران و برنامهریزیان پذیرفته نشود، ایجاد تغییرات سخت است. از پایین، ما کنشگران مدنی میتوانیم تا حدی پیش برویم اما تغییرات نیاز به قدرت دارد.» او صحبتهایش را اینگونه ادامه داد: «همراهی مردم و دست کشیدن از عادات سخت است و نیاز است راههای گفتوگو با مردم را کشف کنیم و این موضوع نیاز به پژوهشهای بیشتر دارد تا این سوال به درستی پاسخ داده شود که درک مردم از مسئله تغییر اقلیم چیست؟ آیا فکر میکنند که هر نوع بهرهبرداری از طبیعت حقشان است یا به واسطه فقر و سایر عوامل به آن روی آوردهاند.»
قبل از بحرانی شدن اوضاع، سازگاری را پیش بگیریم
این جامعهشناس معتقد است که قبل از بحرانی شدن اوضاع باید این راههای سازگاری پیش گرفته شود. نه اینکه وقتی دیگر آبی در هلیلرود باقی نماند، مردم حاشیه دست از برنجکاری بردارند. یا وقتی که همه چاهها به خشکی افتاد دست از کشتهای پرآببر مثل هندوانه بردارند و شهرنشین شوند. قبل از اینکه دیر شود باید این آموزشها ارائه شود و کسبو کارهای جایگزین به مردم آموزش داده شود. کسبوکارهایی که گاها به سادگی تغییر کاشت از هندوانه آببر به گیاهان دارویی است. آن هم در مناطق حاشیه تالاب جازموریان که با کمآبی دست به گریباناند.
مهاجرت آفریقاییان به اروپا به دلیل تغییرات اقلیم
هنوز نمیدانیم که چه حجم از مهاجرتهایی که از روستاها به شهرها اتفاق افتاده ناشی از تغییرات اقلیم است اما بذرافکن میگوید که این موج از آفریقا شروع شده و به کشورهای توسعه یافته هم رسیده است. او از حجم بالای مسافرانی خبر میدهد که به دلیل از بین رفتن محل زندگیشان برای ادامه حیات به قارههای دیگر همچون اروپا رفتهاند. این جامعهشناس البته مهاجرت را راهکار نمیداند و معتقد است که حتی در این شرایط هم باید سازگاری به مردم محلی آموزش داده شود. او راهکار را در یادگاری شیوههای زندگی مبتنی بر کمآبی میداند. راهکاری که خلاف رویکرد سدسازیهای گسترده در مناطق مختلف کشور است. این استراتژی نه تنها در راستای سازگاری نیست بلکه یک گام دیگر برای تخریب بیشتر طبیعت است. این دکترای جامعهشناسی و تغییرات اجتماعی در این باره گفت: «بیشتر اصول سازگاری بر تغییر اقلیم را مبتنی بر سازهها گذاشتند و مدام سدسازی میکنند و پروژه انتقال آب را به عنوان راه اشتغالزایی در مناطق کمآب به بهرهبرداری میرسانند. در حالی که این موضوع موجب بهم خوردن تعادل زیستی در مبدا و مقصد شده است. سدسازی و انتقال آب را به عنوان راه سازگاری با تغییرات اقلیمی در نظر گرفتند، در صورتی که راه اصلی آموزش مردم است. جامعه محلی باید یاد بگیرد که با همان امکاناتی که در دست دارد، در مکان خود بماند.»
به گفته او اگرچه بهرهبرداران از منابعطبیعی بیشتر سرمایهداراناند، تبعات این بهرهبرداری گریبانگیر فقرا و جوامع ضعیفتر است. «پیامد بلایای طبیعی هم بیشتر اجتماعی است، مثل نابرابری، حاشیهنشینی، خشونتهای جنسیتی و بردگی جنسی.»
در حالی که پژوهشی انجام نشده که چند درصد از مهاجرتهای صورت گرفته به خاطر تغییر اقلیم بوده است یا تغییر اقلیم دقیقا چند میلیارد خسارت وارد کرده است اما کسی نمیتواند که تبعات اقتصادی و اجتماعی این پدیده را رد کند. با این همه هنوز هم تغییرات اقلیمی در برنامهریزیهای کلان کشور جایی ندارد. بذرافکن این موضوع را اینگونه شرح داد: «با وجود این که کشور ما از تغییرات اقلیمی و خشکسالی آسیب دیده است، اما هنوز هم در برنامهریزیها و سیاستگذاریها خبری از جامعه شناسی نیست و سازمانهای محیط زیست، وزارت نیرو و سایر تصمیمگیرندگان بدون توجه به این موضوعات تصمیم میگیرند.»
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![مرگهای تکراری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-2.jpg)
ظرف دو ماه گذشته ۴ کارگر در ۴ حادثه در معادن زغال سنگ کرمان جانباختهاند
مرگهای تکراری
![افزایش سهم صنعت از آب](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/ایران-اکونومیست.jpg)
سخنگوی صنعت آب کشور، نقشۀ راه آب را تشریح کرد
افزایش سهم صنعت از آب
![نگاههای منتظر به معدن فروریخته](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-شازند.jpg)
گفتوگوی «پیام ما» با بستگان کارگران مفقودشدۀ معدن شازند اراک
نگاههای منتظر به معدن فروریخته
![صدای جمهور آمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-15.jpg)
چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری با مشارکت ۴۰ درصدی برگزار شد
صدای جمهور آمد
![جدال نابرابر ویلاسازی با صنعت چای](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-13.jpg)
نمایندۀ استادان «چای جهان» در ایران در گفتوگو با «پیام ما» از وضعیت چای میگوید
جدال نابرابر ویلاسازی با صنعت چای
![نترسید، واگذار کنید!](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/برق-آبی.jpg)
به بهانۀ سومین نشست گفتوگوهای آبی
نترسید، واگذار کنید!
![زنگ تنش آبی به صدا درآمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/روستای-حاجی-اباد-تایباد.jpg)
برخی روستاهای خراسان رضوی و شرق استان گلستان با شروع فصل گرم با مشکل تأمین آب مواجه شدهاند
زنگ تنش آبی به صدا درآمد
![بحران آب برای ۲۸ میلیون ایرانی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/09/تنشآب-بحرانآبدرایران-768x440-1-jpg.webp)
بحران آب برای ۲۸ میلیون ایرانی
![توسعه انرژیهای تجدیدپذیر بازوی مهم در امنیت انرژی است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/وزیر-نیرو.jpg)
وزیر نیرو در اجلاس وزرای انرژی شانگهای:
توسعه انرژیهای تجدیدپذیر بازوی مهم در امنیت انرژی است
![واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/باشگاه-اندیشمندان.jpg)
در نشست علمی «خودکشی درمانگران: نگاهی بینرشتهای» صورت گرفت
واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما
- حضور خوشبخت در نمایشگاه آگروفود ۱۴۰۳ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید