بایگانی مطالب : محیط زیست انسانی
خشکیدن ریشهٔ زندگی در اردکان
مرد کفن پوشیده است و روی کفن سفیدش نوشته «اردکان هوا ندارد.» هفتهٔ گذشته این شهر صنعتی مرکز ایران شاهد سه روز تجمع و اعتراض مردمی به آلودگی هوا بود؛ تجمعی بیسابقه. آنهم در روزهایی که بسیاری دیگر از شهرهای ایران غرق در سیاهی بودند و شاخص آلودگی در بسیاری از آنها مرز خطرناک را رد کرده بود. نفس اردکانیها اما بند آمد و خبر جدی شدن ساخت فازهای جدید کارخانجات فولاد، کاشی و شیشه عرصه را بیشازپیش بر آنها تنگ کرد. آنها سه روز صبح و عصر در خیابان حاضر شدند تا صدایشان به گوش همه برسد، صدای آنها که نفس تنگ و بیماری امانشان را بریده. بااینحال، فعالان محیط زیست منطقه میگویند گوش شنوایی نیست و با اینکه آنها درخواست کردهاند تا در عرصهای جدید و در فاصلهٔ ۵۰ کیلومتری از شهر صنایع جدید بارگذاری شود، اما همهٔ اینها در حد حرف باقی مانده است و مسئولان به مردان و زنانی که سه روز را در خیابان گذراندهاند، توجهی نمیکنند.
طرحهای مخرب شهرداریها علیه اراضی ملی
درحالیکه بهدلیل برخی طرحهای مخرب شهرداریها در سالهای اخیر از میزان فضاهای سبز شهری در کشور به شدت کاسته شده است، هنوز هم بهنظر میرسد برخی مدیران شهری و پیمانکاران علاقهای به تغییر نگرش خود ندارند و دست به اجرای طرحهایی میزنند که با تخریب فضای سبز شهری همراه است. صدور مجوز ساختوساز در اندک باغهای باقی مانده شهر تهران یا برجسازی در جوار باغ گیاهشناسی ملی، قطع درختان مجموعهٔ تاریخی سعدآباد و... از مواردی هستند که کنشگران محیط زیست را نگران کرده است؛ آنهم در سالی که کشور با خشکسالی و آلودگی هوا دستوپنجه نرم میکند. تکرار این دست اتفاقات در تهران و سایر شهرهای کشور باعث شد تا ۲۰۰ تشکل مستقل زیرمجموعهٔ «شبکهٔ سازمانهای مردمنهاد و اجتماعمحور محیط زیست و منابع طبیعی کشور» در نامهای به مسئولان کشور، ضمن اعلام نگرانی از آثار سوء این اقدامات، خواستار جلوگیری از تبدیل فضاهای سبز عمومی به بناها و متصرفات خصوصی شوند. یکی از فعالان محیط زیست امضاکنندهٔ این نامه میگوید که هدف نهایی بخشی از همین طرحها که به تخریب اندک فضای سبز باقیمانده در شهرها منجر میشود، «زمینخواری به نفع یک گروه خاص» است.
مرغ یکپای مخابرات
بیش از ۷۰ نامه میان دستگاههای مختلف دولت و سایر ارکان، از جمله سازمان حفاظت محیط زیست کشور، ادارهٔ تابعهاش در استان آذربایجانغربی، وزارت آموزشوپرورش، شهرداری و شورای شهر ارومیه، دادستانی آذربایجانغربی رفت و آمد تا بتوانند جلوی نصب یک «دکل مخابرات همراه اول» در مجاورت دبیرستان دخترانهای در روستای اقماری الواج ارومیه را بگیرند. حکم قاطع دادگاه بر ضرورت جلوگیری از نصب این دکل را هم به این اوراق اضافه کنید. مجموعهٔ قوانین کشوری و آییننامههای اجرایی از قانون هوای پاک تا قانون جوانی جمعیت نیز نصب دکل مخابرات و هر دکل پرتوزا یا ساطعکنندهٔ امواج را در حریم ۱۶متری یک مدرسه غیرمجاز میدانند. بااینحال، ادارهٔ مخابرات در ارومیه بدون مجوزهای لازم و با وجود این استعلامهای ناهی و حکم قانونی منعکننده، کارگاهش را تجهیز و زمینی درست در فاصله ۱۶متری مدرسهٔ دخترانهٔ «متانت» را گودبرداری کرده است. اهالی نگران آثار احتمالی نصب این دکل بر سلامتشان هستند. مخابرات هم میگوید میخواهیم منطقه را توسعه دهیم وآنتندهی را تقویت کنیم. اما مهمترین موضوع این دعوا در این است سازمان حفاظت محیط زیست کشور آلودگی امواج ساطعشده از دکلهای مخابراتی را مصداق بارز آلودگی محیط زیست میداند.
پیشبینی هوش مصنوعی از سرنوشت میراث ایران
چتجیپیتی (Chat-GPT) آثار تاریخی ایران را میشناسد، برخی از این آثار را هم بهخوبی معرفی میکند. او معتقد است ایران جزو کشورهایی است که هم با تخریب آثار تاریخیاش مواجه است و هم تلاشهایی دارد که منجر به حفظ آنها شود، اما تأکید میکند که بیثباتی سیاسی موجب افزایش مخاطرات محیط زیستی، بلایای طبیعی، غارت و قاچاق، تهدید سازهها و آثار تاریخی شده است. هوش مصنوعی چتجیپیتی در پاسخ به چند سؤال خبرنگار «پیام ما» از مناطقی میگوید که میراث تاریخیشان با بیشترین آسیبها مواجه هستند و البته مهمترین بخش میراث تاریخی ایران را که در معرض تجاوز و تخریب قرار گرفته است، اعلام میکند. چتجیپیتی به اقدامات موفق برخی کشورها در حفظ این آثار اشاره میکند و معتقد است ترکیبی از آنها میتواند تضمین بقای میراث تاریخی ایران باشد. او هشدار میدهد که نبود این تدابیر قطعاً طی چند دههٔ آینده منجر به حذف این میراث ارزشمند خواهد شد که آثار منفی قابلتوجهی خواهد داشت.
تکرار ادعای غلط
وزیر آموزشوپرورش همچون همتای پیشین خود ادعا کرده که «در هیچ جای دنیا مدارس در زمان آلودگی هوا تعطیل نمیشوند». در زمانی که دولت در مدیریت آلودگی ناتوان است، او این ادعای نادرست را مطرح کرده در حالیکه «پیام ما» پیش از این در گزارشی از دستورالعملهای بینالمللی آلودگی هوا نوشته بود که براساس آنها تعطیلی مدارس و مکانهای عمومی در شرایط ناسالم بودن هوای شهرها پیشبینی شده است. استانداردهای جهانی میگویند «فقط در مواردی که هوا پاک است، کودکان بدون نظارت میتوانند از خانه بیرون بروند.» به این معنی که حتی در هوای «قابل قبول» هم توصیه میشود کودکان بهدلیل شدت حساسیت آنها و آثار زیانبار آلودگی هوا، در منزل بمانند. با این حال وزیر آموزشوپرورش ادعا کرده که در روزهای اوج آلودگی هوا، سیاست دولت و این وزارتخانه نهتنها تعطیلی مدارس نیست بلکه باید به جای آن «راهنمای فعالیت در زمان آلودگی هوا داشته باشیم.»
باید برقیسازی را زودتر آغاز میکردیم
در روزهایی که آلودگی هوا در اکثر کلانشهرهای کشور و بهویژه پایتخت به اوج خود رسیده است، وزیر کشور در همایش روز ملی حملونقل بر استفاده از مدهای مختلف حملونقل تأکید کرد. احمد وحیدی همچنین راه مقابله با آلودگی هوا و آثار مخرب سوختهای فسیلی را برقیسازی ناوگان حملونقل میداند. در همین راستا، روز گذشته جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر تهران نیز از وضعیت بحرانی هوای تهران انتقاد کرد و گفت که شهرداری در اجرای سیاستهای کاهش آلودگی هوا عملکرد مناسبی ندارد. همچنین او همسو با وزیر کشور به فرسودگی ناوگان حملونقل در نطق خود در جلسهٔ شورای شهر اشاره کرده و گفته است: «از بودجهٔ هزار و ۲۶۵ میلیارد تومانی برای بازسازی اتوبوسها فقط ۱۰ درصد از بودجه برای نوسازی بهکار گرفته شده و این بهمعنای آن است که عقبماندگی جدی در این حوزه وجود دارد و هنوز ناوگان فرسوده در حال کار است.»
غفلت از استانداردهای مناسب برای سوختهای فسیلی
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران گفت: استانداردهای مناسب برای سوختهای فسیلی که صریحاً در ماده ۱۸ قانون هوای پاک مصوب سال ۱۳۹۶ مصرح شده، سالهاست به عناوین مختلف مغفول مانده است.
شکست طرح جامع تهران از هفت خطای مدیریتی
اوایل آذرماه رئیس نهاد راهبری و پایش طرحهای توسعهٔ شهر تهران از عملیاتی شدن نزدیک به ۳۰ درصدی طرح جامع شهر تهران گفته بود. پس از آن کمتر از ده روز پیش «خسرو دانشجو»، دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری از مطالعات اولیه برای تدوین و بازنگری طرح جامع تهران در معاونت معماری و شهرسازی خبر داد. خبری که بهانهٔ نشستی در پژوهشکدهٔ هنر، معماری و شهرسازی «نظر» شد تا «سیدامیر منصوری»، استاد دانشگاه تهران و «ناصر براتی»، عضو هیئتعلمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین، خطاهای مدیریتی اجرای این طرح را بررسی و مسیری را برای آیندهٔ آن ترسیم کنند. این کارشناسان نحوهٔ اجرا و مدیریت ناکارآمد طرح جامع تهران را عامل آشفتگی پایتخت میدانستند.
تولید و مصرف «زیست تخریبپذیرها» غرق در ابهام است
دو هفته قبل بود که علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، از نهایی شدن شیوهنامهٔ پلاستیکهای «زیستتخریبپذیر» در سازمان ملی استاندارد خبر داد. پلاستیکهایی که بر اساس این شیوهنامه باید با استانداردهایی تهیه شوند که به محیط زیست صدمه نزنند. این در حالی است که سالها از مصرف پلاستیکهایی با عنوان «زیستتخریبپذیر» در میادین میوه و ترهبار میگذرد و حالا بعد از سالها برای آنها استانداردی تعریف شده است. پلاستیکهایی که پیش از این تاییدیه سازمان ملی استاندارد را نداشتند و مشخص نبود بر چه اساسی تولید شدهاند. این در حالی است که بنا به گفتهٔ «زاهد احمدی»، عضو هیات علمی دانشکده صنعتی امیرکبیر که تحصیلات و پژوهشهایش در زمینهٔ «پلیمرهای زیستتخریبپذیر» بوده، در کشور آزمایشگاههایی که بتواند استاندارد این محصولات را تایید کند وجود ندارد و تعیین استاندارد بدون وجود آزمایشگاه کاری بیهوده است. از سویی مواد اولیه تولید پلاستیک زیستتخریبپذیر وارداتی و گران است و به همین دلیل از میزان تولید پلاستیکهای زیستتخریبپذیر در کشور اطلاعی در دست نیست. او همچنین تاکید میکند که در کنار مشکلات تولید این محصول، تا زمانیکه بازیافت این محصولات جدی گرفته نشود، نام بردن از آنها صرفا سبزشویی است. در ادامه گفتوگو با این استاد دانشگاه را میخوانید.
۱۲ فرصت برای اینکه دیگر بهانه نیاورید!
در حالی که زنجیره تأمین صنایع مسئول انتشار ۷۰ درصد رد پای کربن آنها است اما اغلب صاحبان کسبوکار در صنایع مختلف از این نقش پررنگ چشمپوشی میکنند و یا نمیدانند که چطور آن را در اهداف کاهش استراتژیهای کربنزدایی قرار دهند. مجمع جهانی اقتصاد با همکاری دانشگاه کمبریج، راهنمایی با پشتوانهٔ ۱۸ مطالعهٔ موردی منتشر کرده که نشان میدهد شرکتها و کارخانهها میتوانند در کربنزدایی و کاهش انتشار گازهای گلخانهای مسئولیت اجتماعی بیشتری را به عهده بگیرند. بر اساس این گزارش، شرکتها میتوانند با تقویت زنجیرهٔ تأمین، مدلهای تجاری خود را دوباره طراحی کنند و فناوریهای نوظهور را برای کربنزدایی هر چه سریعتر بهکار بگیرند. مطالعات موردی پشتیبان این گزارش میگویند که پذیرش تغییر فرهنگی به سمت پایداری میتواند انعطافپذیری کسبوکار را افزایش دهد و فرصتهای جدیدی را برای آنها فراهم کند و حمایت مصرفکنندگان، کارمندان و سهامداران را به خود جلب کند.