هفتهٔ پژوهش از ۹ تا ۱۵ آذر برگزار می‌شود و پژوهشگاه میراث فرهنگی هم به همین مناسبت برنامه‌هایی را تدارک دیده است که شامل نشست‌های علمی، ارائهٔ یافته‌های پژوهشگاه و نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری در استان‌ها می‌شود. «مصطفی ده‌پهلوان»، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، به همین بهانه در یک نشست خبری با رسانه‌ها دربارهٔ برنامه‌های هفته‌ٔ پژوهش صحبت کرد؛ کمبود اعتبار، غارت میراث فرهنگی، نقشهٔ باستان‌‌شناسی کشور‌، رونمایی از کتاب‌های پژوهشی و نرم‌افزارهای موضوعی و مسائلی ازاین‌دست مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در این نشست خبری بود.

|پیام ما| نزدیک به یک ماه پیش بود که «علی دارابی» معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با صدور احکامی برای مدیران چهار پرونده ایران برای ثبت جهانی در یونسکو، به‌نوعی از پیگیری‌ها برای تهیه پروندهٔ «مسجد ایرانی»، «آسبادهای ایرانی»، «خانه‌های ایرانی و منظر فرهنگی ماسوله» و «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» خبر داد. در این احکام، «عبدالرسول وطن‌دوست» مدیر پروندهٔ ثبت جهانی «مسجد ایرانی»، «محمدحسن طالبیان» مدیر پروندهٔ ثبت جهانی «آسبادهای ایرانی»، «مصطفی پورعلی» مدیر پرونده‌ٔ «خانه‌های ایرانی و منظر فرهنگی ماسوله» و «عطا حسن‌پور» مدیر پروندهٔ «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» شدند. حالا «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» به چند اعتبار مهم نیاز دارد تا خللی در روند ثبت جهانی آن پیش نیاید.

زندگی زنان ایران در هزار سال پیش چگونه بوده است؟ ابهامات بسیاری در این زمینه وجود دارد. هنوز هم نظریات مختلفی از شخصیت این زنان ارائه می‌شود که ضد و نقیض است. از آزادی تا اسارت، از ضعف تا قدرت این زنان در چنبره‌ٔ دوران پدرسالاری با فاصلهٔ معناداری مطرح می‌شود. نوع پوششان هم هر‌بار به‌نوعی بر سر زبان‌ها می‌افتد و رنگ می‌بازد. مطالعات باستان‌شناسان اما پرده از راز یکی از زنان قدرتمند دورهٔ ساسانی برداشته است، شاهپور دختک. او را یکی از قدرتمندترین زنان دوران ساسانی می‌خوانند. آخرین بررسی‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهد که نقش‌برجستهٔ زن محوطه‌ٔ نقش‌‌رجب مرودشت، از آن اوست و مردی که پشت سر او در این قاب قرار گرفته، پسرش بهرام سوم است، ولیعهد بهرام دوم. این نقش‌برجسته کنار نقش اردشیر پاپکان، پادشاه بزرگ و بنیانگذار سلسلهٔ ساسانی جای دارد. به احتمال زیاد خود شاهپور بختک دستور داده این نقش کنده شود. این زن والامقام را به‌صورت تمام‌قد و به‌حالت تقریباً نیم‌رخ درحالی‌که انگشت سبابه را به بالا گرفته، نقش زده‌اند. او کلاهی بر سر دارد که دنباله‌ٔ آن گردن و گوش سمت راستش را پوشانده‌اند. موهای بلند و گیسه‌شده‌ٔ او که قسمتی از آن از زیر کلاه بیرون آمده و صورت صاف و اندام ظریفش به‌طور حتم مسلّم می‌دارد که او زنی قدرتمند و از خاندان سلطنتی است، اما همواره ابهاماتی دربارهٔ هویت این زن وجود داشته و کارشناسان او را به نام‌های مختلف خوانده‌اند. در این میان نگارکندی دیگری هم در «برم‌دلک» فارس وجود دارد که نقاشی آن را شاید دیده باشید. در این نگارکند شاهزاده‌ای ساسانی در حال اعطای گل انار به بانوی سلطنتی است و اغلب پژوهشگران آن را متعلق به بهرام دوم می‌دانند. در کتیبهٔ این نگارکند نام ملکه اردشیر-آناهید معرفی شده است. همهٔ این نشانه‌ها و اختلافات باعث شد تا دوباره تحقیقی دربارهٔ نگارکندهای نقش‌رجب انجام شود. از همین رو با «حسین فیضی»، دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه مازندران که همراه با «سید رسول موسوی حاجی»، استاد باستان‌شناسی دانشگاه مازندران، این فرضیهٔ جدید را مطرح کرده‌اند، گفت‌وگویی کرده‌ایم.

سالانه نزدیک به نیم میلیون مهاجر از کشورهای آمریکای مرکزی مخفیانه سوار قطارهای باربری در حال حرکت می‌شوند تا به رغم تمامی خطرهای ممکن خود را برای زندگی بهتر به ایالات متحده آمریکا برسانند. گروهی از زنان مکزیک که داوطلبانه جان خود را برای رساندن آب و غذا به این کارگران به خطر می‌انداختند، حالا گردانندگان یکی از نهادهای مدنی الگوبخش هستند که موضوع فیلم‌های مستند و برنده جوایز زیادی شده است.

آسمان اهواز بازهم «دودی» شده است. این‌بار اما دود غلیظ از خودسوزی‌های هورالعظیم نیست که بر برخی شهرهای خوزستان سایه انداخته، حالا سوزاندن مزارع نیشکر است که آسمان را تیره و تار کرده است. آلودگی هوای خوزستان، از اوایل آبان‌ماه شروع شده و در روزهای اخیر شدت یافته است. بیشترین آلودگی در اهواز، مرکز این استان، گزارش شده است. شرایط «ناسالم» هوا که از هفتۀ گذشته در اهواز تداوم داشته، در روزهای جمعه و شنبه افزایشی بوده و به شرایط «بسیار ناسالم» رسیده است. از سوی دیگر تعطیل نشدن مدارس توسط کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوای خوزستان، نارضایتی بسیاری از شهروندان را به‌دنبال داشته است.

بحران کمبود شیرخشک در داروخانه‌های کشور ادامه دارد. بنا به اعلام مسئولان قرار بود این مشکل تا پایان آبان‌ماه رفع شود اما کمتر از دو هفته مانده به پایان فرصت اعلام شده، نشانه‌ای از رفع مشکل دیده نمی‌شود. در همین حال برخی فعالان صنعت دارو مدعی هستند که بخشنامه‌های سازمان غذا و دارو دو شرکت تولیدکننده شیرخشک را به مرز تعطیلی کشانده است. کشمکش‌ها و اظهارات ضد و نقیض مسئولان دولتی و فعالان صنعت دارو در حالی مطرح می‌شود که خانواده‌ها همچنان برای پیدا کردن شیرخشک در داروخانه‌های در رفت و آمدند.

|پیام ما| وزیر نیرو می‌گوید «حقابه ایران از هیرمند طبق معاهده در سال جاری رهاسازی شود» اما سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده که مقرر شده است تا رهاسازی آب به تالاب هامون «در صورت بارش» انجام شود. اینها خروجی‌های دیدار دو مقام بلندپایهٔ ایران با معاون رییس‌الوزرای طالبان در تهران است. دیدارهایی که اگرچه خبرگزاری دولت از این دیدار با عنوان «دیپلماسی محیط زیست، پیشتاز سیاست‌های دولت سیزدهم» یاد کرده است اما در عمل، دو دو موضع کاملاً متفاوت از قول مسئولان ارشد سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو منتشر شده است.

هنر شیشه‌گری سنتی از جمله فعالیت‌هایی است که با رشد صنعت، مانند بسیاری از هنرهای دستی از رونق افتاد. چنان‌که کارگاه‌های شیشه‌گری یکی پس از دیگری تعطیل شدند. هر چند در گوشه و کنار برخی شهرها هنرمندانی هستند که دمی در کوزه می‌دمند، ولی چراغ شیشه‌گری دیگر جانی ندارد و هنر صنعت شیشه‌گری که در مسیر فراموشی است به ایده‌هایی برای احیا نیاز دارد.

هرچند درگیری‌های فعلی میان فلسطین و اسرائیل از ۱۵ مهر امسال آغاز شد، اما این درگیری‌ها در تاریخ اتفاق جدیدی نیست؛ درگیری‌هایی که از نیمه‌های قرن گذشته (بیستم) آغاز شد و تا کنون ادامه دارد و در همهٔ این دهه‌ها، علاوه‌بر فاجعه‌های انسانی، منجر به تخریب میراث فرهنگی بسیاری در نوار غزه و فلسطین شده است. در همین روزهای اخیر هم خبر می‌رسد درگیری‌های حال حاضر، تخریب کلیسای تاریخی غزه را به‌دنبال داشته است و از سوی دیگر، شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) نیز دربارهٔ بی‌توجهی به حفاظت از اموال فرهنگی و افزایش احتمالی قاچاق و تخریب اشیای فرهنگی و تاریخی در این منطقه هشدار داده است.

|پیام ما| نیمهٔ آبان که از راه می‌رسد، کوچه‌‌باغ‌های «تفت» پر می‌شود از صدای «الله»؛ این، یعنی زمان برداشت انار در این شهر کویری شروع شده است. فردی که بالای درخت انار را می‌چیند، با نوای «الله» به فردی که پایین درخت ایستاده، ندا می‌دهد که انار را با دستانش بگیرد. حالا چهارسالی است که در همین روزها، تفت با تجربهٔ جدیدی دربارهٔ انار آشنا شده، جشنوارهٔ «انارچینی» که ثبت ملی شده و پروندهٔ آن برای ثبت جهانی هم آماده شده است. این رویداد، با محوریت شهرستان تفت به عنوان یکی از رویدادهای گردشگری سال ۱۳۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.