بایگانی مطالب : تغییر اقلیم
دست از سر هورالعظیم بردارید!
درباب اهمیت همهجانبهٔ «تالاب بزرگ» یا «هورالعظیم» بسیار سخن گفته شده است. از بدبیاری این تالاب است، و ادبار ساکنان و حاشیهنشینانش که هور هم در مرز دو کشور با نظم سیاسی خاص است و هم بر بالای میادین نفتی عمیق و پر ارزش. دو کشور به خطاهای استراتژیک، هر یک بهدلایلی، راه آب بر تالاب بستهاند و بر تن نحیف هور مدام ضرباتی هر دم شدیدتر را وارد میکنند. میادین نفتی و ارزش اقتصادی آن چشم حکمرانان و صاحبمنصبان را گرفته یا بگوییم کور کرده است. اکوسیستم و آب و اقلیم و زیستمندان متنوع و حیات اجتماعی-اقتصادی-بومشناختی مردمان این ناحیه فدای مناسبات مخرب اقتصادی طبقهٔ حاکم شده است. در این سو، ایران، ساختار اقتصاد سیاسی مبتنی بر مناسبات سرمایهدارانۀ انحصاری کشور را به سمت بیشبرداشتِ ویرانگر از منابع آبهای سطحی و زیرسطحی کشانده و صنعت و کشاورزی ایدئولوژیک وابسته به بیشمصرفیِ آب را بهشدت توسعه داده است. آبی که باید به تالابها و دریاچهها بریزد و در آبخوانها ذخیره شود، در نوعی کشاورزی سنتیِ کمبهرۀ آببر راه به ساقههای گندم و پوستهٔ هندوانه میبرد و در فولادسازی هدر میشود. این بماند.
ایران در جایگاه سوم فرونشست جهان
مطالعهٔ جدیدی که با بهرهگیری از «یادگیری عمیق» و تجزیه و تحلیل هزاران داده در سراسر جهان انجام شده، نشان میدهد ایران از نظر مساحت درگیر با فرونشست، سومین رتبه را در جهان دارد. این مطالعه که توسط «تسیمور داویدزنکا» (Tsimur Davydzenka) و «پژمان طهماسبی» از مدرسهٔ معدن کلرادو آمریکا و «نیما شکری» از مؤسسۀ ژئو-هیدروانفورماتیک دانشگاه فناوری هامبورگ آلمان انجام شده است، روز اول اسفندماه با عنوان «پردهبرداری از میزان جهانی فرونشست زمین: بحران غرقشدن» در مجلهٔ «ژئوفیزیکال ریسرچ لترز» (Geophysical Research Letters) منتشر شد. این مطالعه، ابعاد جدیدی از آثار فرونشست زمین در جهان را بیان میکند و نشان میدهد از هر چهار نفر انسان روی زمین، بیش از یک نفر در جایی زندگی میکند که با خطر فرونشست زمین روبهرو است.
ششمین نشست جهانی «مجمع محیط زیست سازمان ملل» آغاز به کار کرد
«ششمین نشست مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد» (UNEA-۶) در نایروبی، پایتخت کنیا آغاز به کار کرد.
ناترازی بلندمدت گاز
|پیام ما| دی امسال بود که مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی قابلتوجه نسبت به افزایش معنادار ناترازی تولید و مصرف گاز هشدار داد. براساس این گزارش در سال ۱۴۰۱، میزان ناترازی بهصورت متوسط در سه ماه سرد سال و در سردترین ماه سال بهترتیب ۲۲۷ و ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز بوده است. این گزارش هشدار داده بود که ادامهٔ روند کنونی تأمین انرژی کشور را با چالش بسیار جدیتری روبهرو خواهد کرد. حالا «آرش نجفی»، رئیس کمیسیون اتاق ایران، میگوید این عدد طی چند سال آینده به عدد ۵۰۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید. در حال حاضر، کارشناسان دو پاسخ عمده برای مسئلهٔ ناترازی گاز ارائه میدهند: نخست، اختصاص دادن منابع به وزارت نفت جهت افزایش تولید و دوم، اصلاح قیمت انرژی در کشور. اگرچه این دو پاسخ را نباید کنار گذاشت، کارشناسان اتاق ایران اما معتقدند که یک راهحل ساده برای حل ناترازی گاز طبیعی وجود ندارد و باید با بستهای از راهکارهای ترکیبی که هرکدام بخشی از مسئله را حل میکنند، به مسئلهٔ ناترازی پاسخ داد.
مرور نقشهٔ راه آب
مذاکرهٔ ناکام کمیسار آب در زابل
نشست دوبارهٔ نمایندگان ایران و طالبان در زابل بهعنوان بیستوهفتمین نشست کمیساریای آب دو کشور، در زابل بدون هیچ نتیجهای به پایان رسید. طرف افغانستانی در این جلسه تلاش کرد تا عدم تأمین حقابهٔ ایران را به گردن تغییراقلیم و خشکسالی بیندازد. براساس گزارش منتشرشده از سوی هیئت کارشناسان ایرانی، مواضع طالبان را به چالش کشیده و ادعای کمبود آب را رد کرده است. بااینحال، این نشست نیز به نتیجهای عملی نرسید و هامون و سیستانوبلوچستان همچنان از آب هیرمند بیبهره هستند. شکست پیدرپی دستگاه دیپلماسی کشور در مذاکره با حاکمان غیررسمی افغانستان درحالیاست که تاکنون امتیازات زیادی از جمله سفارتخانه در تهران و تکمیل محور ترانزیتی به طالبان اعطا شده است.
تغییراقلیم اهرم افزایش سرطان
سرطان، دومین عامل مرگومیر بعد از بیماریهای قلبی و عروقی در جهان است و آخرین پژوهش «سازمان جهانی بهداشت» از ابتلای سالانه حدود ۲۰ میلیون نفر به این بیماری میگوید. این آمار در سطح کشور به گفتهٔ «محمدرضا سهرابی»، معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برابر ابتلای سالانه بیش از ۱۳۵ هزار نفر است و تا سال ۱۴۲۰ با افزایش ۱۰۰ درصدی تعداد مبتلایان به این بیماری، آمار مبتلایان به بیش از ۲۹۰ هزار نفر در سال خواهد رسید. آنطورکه در پژوهشها آمده، این وضعیت همزمان ناشی از شیوهٔ زندگی و عوامل محیطی چون افزایش مصرف سوختهای فسیلی و آلایندهها است. «انجمن آنکولوژی بالینی آمریکا» و «آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان» دراینباره میگویند تغییراقلیم و رویدادهای شدید آبوهوایی همزمان با افزایش ناامنی غذایی و استفاده از سوختهای فسیلی نهفقط ریسک ابتلا به سرطان را بالا برده است، بلکه تبدیل به چرخهٔ معیوبی شده که بدون مداخلهٔ دولتها اثر ویرانگری بر آینده جهان خواهد گذاشت.
نقد شیوهٔ مدیریت محیطزیست
حفاظت مشارکتی الگویی جدید برای حفظ تنوع زیستی است که سازمان حفاظت محیط زیست و اداره حفاظت محیط فارس بارها بر آن تأکید کردهاند با این حال فعالان مدنی این حوزه در استان فارس میگویند این موضوع در یکی دو سال اخیر در این استان به فراموشی سپرده شده است. آنها همچنین به آمار و ارقام اعلام شده دربارهٔ سرشماریهای اخیر در پارک ملی «بمو» انتقاد دارند. در این گزارش مجموعهای از گلهمندی و دغدغههای فعالان محیط زیست استان فارس پوشش داده شده است. تلاش برای انعکاس پاسخهای ادارهکل حفاظت محیط زیست استان فارس به این انتقادات در این گزارش ناکام ماند. «پیام ما» با استقبال از پاسخ مسئولان استان فارس، آمادهٔ انتشار این پاسخها در شمارههای آتی است.
ورود «تغییراقلیم » به ادبیات طالبان
|پیام ما| نزدیک به دو سال از استقرار طالبان بهعنوان زمامداران افغانستان میگذرد و طی این مدت، برنامههای آبی حاکمان جدید افغانستان، کشورهای همسایه بهویژه ایران را بهشدت متأثر کرده است. اثراتی که حتی از تبعات منفی تغییراقلیم هم پیشی گرفته است و شرق کشور را در بحران شدید آبی و گردوغبار و محیط زیستی قرار داده است. بهانهٔ طالبان در مورد همهٔ پروژههای آبی و عدم تأمین حقابهٔ ایران بهویژه در سدسازی بر رودخانهٔ مرزی هیرمند، هریرود و رودخانه فراه، همواره خشکسالی و کاهش بارندگی بود. حالا بهنظر میرسد طالبان پا را از مرز همسایگان هم فراتر گذاشته است و بهدنبال دریافت کمک جهانی برای آن چیزی است که تغییراقلیم عنوان میکند.
خشکسالیِ برفی
|پیام ما| رئیس مؤسسهٔ تحقیقات آب کشور میگوید کشور با مشکل خشکسالی برفی جدیای روبهروست که بارشهای دوماههٔ زمستان و حتی برفهای بهمن امسال هم گرهگشای آن نبود. براساس آنچه این مرکز منتشر کرده است، افزایش دمای هوا در کره زمین بهویژه محدودهٔ آسیا موجب پایین آمدن سطح پوشش برفی حتی در کوهستانها شده است؛ وضعیتی که کشور ایران نیز از آن بهشدت متاثر شده است و ارزیابیهای اخیر مؤسسهٔ تحقیقات آب کشور میگوید سطح پوشش برفی در کشور روند منفی و نزولی دارد. این اتفاق پیشتر نیز پیشبینی شده بود و براساس آنچه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور اعلام کرده بود بارش برف بهشدت زیر حد نرمال و دما بالاتر از حد نرمال بوده است. افزایش دما که در سراسر کشور محسوس است، باعث میشود که هم برف کمتری ببارد و هم برف باریدهشده زودتر از موعد ذوب شود. درنتیجه ذخیرهٔ برفی نسبت به شرایط نرمال بسیار بسیار کمتر است. با توجه به کاهش بارش بهویژه خشکسالی برفی لازم است برای مدیریت مصرف آب تمهیداتی در زمینهٔ فعالیتهای کشاورزی و صنعتی اندیشیده شود و مردم نیز آب را بهینه مصرف کنند.