بایگانی مطالب : حیات وحش
تأمین آب از بیرون مرزها امید واهی است
دیپلمات است و پیش از گفتوگو بهنظر میرسد باید مصرانه از حقوق بینالملل دفاع کند. تلاشها و مطالعاتش برای آب، اما او را بهسمت تلاشهای تکبُعدی برای محققکردن حقوق بینالمللی آب سوق نداد، بلکه نگاهش در این گفتوگو بیش از بسیاری کارشناسان آب به داخل و منابع آبهای داخلی است. «سید عباس عراقچی»، معاون سیاسی وزارت امور خارجه در دولت حسن روحانی است که بسیاری از ایرانیها نامش را گرهخورده به «برجام» میشناسند. او برای استیفای حقوق آبی ایران بهویژه در مرز شرقی تلاش کرده است. تلاشی که بهنظر میرسد تحولات تاریخی منطقه درنهایت آن را ناکام گذاشته است. بااینحال، آنچه در این گفتوگوی یکساعته بر آن تأکید میکند، علاوهبر لزوم پایبندی به معاهدات و تلاش برای احقاق حقوق بینالمللی آب کشور، خوداتکایی به منابع داخلی آب از طریق بهینهسازی مصرف است. او که جنبههای جدیدی از دیپلماسی آب را شرح میدهد، میگوید جهان پر از تجربه و درسآموخته برای ایرانِ بیآب است تا بتواند بدون اضطراب از قطع آبهایی که از کشورهای همسایه میآیند، روزگار خشکی و بیآبی را سپری کند. روشی که نهتنها قطعی و قابل اتکاست، بلکه نه تحریمبردار است و نه در گرو چندوچون روابط با همسایگان.
عکاسی به قیمت جان پرندگان
«پرندهها با شبکههای اجتماعی آشنا نیستند، آنها نمیدانند شما قرار است یک عکس از جوجه یا لانهشان بگیرید و بعد آن را با دیگران به اشتراک بگذارید. پرندهها با دیدن شما احساس ناامنی میکنند، آنها ممکن است برای همیشه آن لانه را ترک کنند. شما عکس خود را گرفتهاید، اما در عین حال آسیبی هم زدهاید که قابلجبران نیست.» اینها گفتههای «ایمان ابراهیمی»، کارشناس حیاتوحش، خطاب به کسانی است که این روزها دوربین بهدست، دنبال عکاسی از پرندگان هستند؛ آنهم در فصل بهار که زیستگاههای پرندگان بهواسطهٔ حضور جوجهها حساسیت بیشتری دارند.
حقابهٔ ایران به «شورهزار» رفت
تصاویر ماهوارهای طی روزهای گذشته نهفقط تأیید میکند که رودخانهٔ هیرمند یکبار دیگر پس از اسفند سال گذشته سیلابی شده، بلکه نشان میدهد حجم قابلتوجهی از این سیلاب از بند «کمالخان» بهسمت شورهزار «گودزره» روان شده است و طی یک تا دو روز آینده به این شورهزار میرسد. این درحالیاست که نمایندهٔ ویژهٔ رئیسجهموری در امور افغانستان پس از سفر وزیر نیرو به این کشور، اعلام کرد طالبان بند کمالخان را بهلحاظ فنی اصلاح کرده است. بااینحال، تصاویر ماهوارهای و بررسی کارشناسان گویای این موضوع است که خلاف گفتهٔ «حسن کاظمی قمی» و ادعای نمایندهٔ طالبان در سال گذشته که میگفت قرار نیست آب به ایران نرود، اما به شورهزار روانه شود، خبری نه از حقابهٔ ایران است و نه حتی از سیلابهایی که لااقل طی سالهای گذشته به ایران میرسید. حالا تصاویر ماهوارهای مؤید این حقیقت است که آب نه بهعنوان حقابهٔ ایران بلکه بهعنوان سیراب کردن «گودزره»، منطقهای بیابانی و شورهزار با سرعتی در حدود سه هزار مترمکعب برثانیه بهسمت این منطقه جریان دارد.
فصل تعارض پلنگ در هرمزگان
اینجا شکار غیرمجاز تبدیل به یک کار عادی شده، مهمان که از کیش و بندرعباس میآید برای خوشایندش به کوه میزنند و قوچ و میشی شکار میکنند. گرگ و پلنگ هم که غذایش کم شود، به دام ما حمله میکند. همین دو شب پیش معلوم نیست چه حیوانی به آغل من زد و سه دامم را تلف کرد. از بیمه هم که خبری نیست»! اینها گفتههای «حسن کمالی» دهیار «دهیچ» در استان هرمزگان و شهرستان میناب است.
یوزپلنگآسیایی؛ شکستی تمام عیار؟
گرد مرگ بر «باغ عدن»
بهگفتهٔ گذشتگان، باغ عدن زمانی بین دو رودخانهٔ دجله و فرات قرار داشت، اما اکنون تالابهای این منطقه در حال خشک شدن هستند و این درحالیاست که مبارزه برای نجات این مردابها توأم با خطر جانی برای فعالان محیطزیست است. «جاسم الاسدی»، یک فعال محیطزیست عراقی، مستقیم جلوی بلم (نوعی قایق چوبی) باریک ایستاده و به دوردست نگاه میکند. باد ملایم صورتش را نوازش میکند و قایق او در این روز زمستانی اما آفتابی، بهآرامی در مرداب نزدیک شهر «الجبایش» واقع در جنوب عراق پیش میرود. گاومیشهای اهلی آسیایی در کنار آلونکهای بافته از نی میچرند و حواصیلها بالای سرشان چرخ میزنند. بالهٔ رنگارنگ یک شاهماهی زیر نور آفتاب میدرخشد.
فرصت اندک بقای یوز
«روند ایمنسازی قلمرو یوزپلنگ آسیایی لاکپشتی نیست». این بخشی از گفتههای علی سلاجقه، معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در حاشیهٔ سفر به استان سمنان است. او همچنین تأکید کرده است در برخورد با طبیعت و موجود زنده باید همهٔ جوانب را بهدرستی سنجید. بااینحال منتقدان سازمان حفاظت محیطزیست معتقدند نهتنها این روند لاکپشتی هم نیست بلکه در قیاس با گونهای مانند «یوز» عملاً کاری انجام نمیشود.
سیلاب امارات و مسئلهٔ تغییراقلیم
دوبی، شهری در صحرا که به درخشندگی مدرن خود افتخار میکند، روز پنجشنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ با عملیات بزرگ پاکسازی جادههای گرفتار آب و خشک کردن خانههای سیلزده مواجه شد. روز سهشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ بیش از ۲۵۶ میلیمتر باران در امارات متحدهٔ عربی بارید که بیشترین میزان بارندگی در امارات از زمان شروع ثبت رکورد در ۷۵ سال پیش است. شهر صحرایی دوبی شدیدترین بارندگی تاریخ خود غرق آب شد.
حفاظت از یوزپلنگ و زیستگاهش امکانپذیر است
«از خواب و استراحت محیطبانان زدیم و به آنها فشار آوردیم. شبانهروز دویدیم. چند مجروح داشتیم و محیطبان باشقره شهید شد، درنهایت همهٔ شکارچیانی که ادعا داشتند را دستگیر کردیم. در عین اینکه مردم باور کردند میخواهیم واقعاً کار کنیم، اعتماد اجتماعی هم با این کارها شکل گرفت که بزرگترین کمک بود تا بتوانیم کارها را پیش ببریم.» این یکی از گفتههای کسی است که نامش در فهرست محیطبانان نمونهٔ کشور در سال ۱۳۸۷ آمده بود؛ «مهدی تیموری» رئیس سابق پارک ملی گلستان. او کارش را از شهرستان خاتم در سال ۱۳۷۷ شروع کرد و در دورهٔ ریاست ششسالهاش در پارک ملی گلستان به شهرتی قابلتوجه در جامعهٔ محیطزیست رسید. بهمنماه ۱۴۰۲ که شایعهٔ برکناری او شدت گرفت، گروه بزرگی از جامعهٔ محلی، اساتید دانشگاه، کارشناسان محیطزیست و حیاتوحش و... خواستار ابقای «مهدی تیموری» بهعنوان رئیس پارک شدند، آن زمان سازمان حفاظت محیطزیست عقب نشست. هرچند تنها چندروز پس از انتخابات مجلس شورای اسلامی در صبح چهاردهم اسفند ۱۴۰۲ برکناری او از این پارک بدون اطلاع قبلی به یکی از جنجالیترین خبرهای محیطزیست بدل شد. البته گروهی هم به رویهٔ «مهدی تیموری» انتقاد داشتند و میگفتند چرا جامعهٔ محیطزیست بهواسطهٔ عدم شکلگیری ساختار در این پارک ملی، باید نگران سرنوشتش پس از «مهدی تیموری» باشد! در گفتوگو با رئیس سابق پارک ملی گلستان از او پرسیدیم چطور قدم در وادی محیطزیست گذاشت و به ریاست پارک ملی گلستان رسید، آیا انتقادهایی را که به او دربارهٔ قائم به فرد بودن مدیریت میشود، قبول دارد و سرنوشت همیاران پس از او چه خواهد شد؟ او صحبتهایش را با این جمله شروع کرد: «به محیطزیست اعتقاد قلبی دارم و حفاظت از حیاتوحش، طبیعت و داشتههایش را از بزرگانی مثل هوشنگ ضیایی، سید حسام حسینی، هرمز اسدی و… آموختهام.»
آفت به گندمزار زد
آفت زنگ گندم در گندمزارهای کشور شایع شده است و براساس اعلام سازمان حفظ نباتات ۸۰۶ هزار هکتار مبارزه با بیماریهای گندم در سال جدید انجام شده که از این مقدار حدود ۲۵۰ هزار هکتار مربوط به زنگ زرد و مابقی مربوط به سایر بیماریهای لکهبرگی بوده است. عددی که افزایش بیسابقهای را نشان میدهد. طبق آمار این سازمان کل مبارزه با بیماری گندم سال گذشته ۲۸۰ هزار هکتار بود. بااینحال، سازمان حفظ نباتات و جهادکشاورزی در استانهای زیادی مانند، اردبیل، گلستان، خوزستان، کرمانشاه، بوشهر، کهگیلویهوبویراحمد، لرستان، ایلام و خراسانشمالی، به کشاورزان هشدار دادهاند که همهٔ مزارع گندم باید رصد و پایش شود. کارشناسان اما معتقدند تغییراقلیم، افزایش دما و تغییر الگوی کشت، دلیل گسترش این آفت و بروز زودهنگام آن است. گندم محصول کشاورزی استراتژیک کشور است و مبارزه و جلوگیری از شیوع بیماریهای آن هر سال از برنامههای مهم سازمان حفظ نباتات کشور است.