بایگانی مطالب : میراث
ملحفه‌بافی؛ هنر یکتای شوشتر
تنوع صنایع‌دستی در خطهٔ خوزستان با تعدد اقوام و فرهنگ‌هایی که در این سرزمین کنار هم زندگی می‌کنند، نسبت مستقیم دارد. تنوعی که مختص امروز و دیروز نیست و به پیشینهٔ تاریخی خوزستان برمی‌گردد. برخی از صنایع‌دستی که در خوزستان رشد و شکوفایی خوبی داشته‌اند، در دیگر شهرهای کشور هم دیده می‌شوند، مثل گلیم‌بافی یا ورشوسازی؛ اما هنر «ملحفه‌بافی» سند شش دانگش به‌نام خوزستان است.
موزه‌ها، گمشده‌ٔ سیاستگذاری
|پیام ما| «بایدها و نبایدهای موزه‌داری ایران» عنوان سلسله‌نشست‌های علمی است که توسط گروه موزه‌های دفینه برگزار می‌شود. «جبرئیل نوکنده» رئیس موزهٔ ملی ایران روز دوشنبه (۴ دی) در این قالب دربارهٔ موزه‌های دولتی و نقش و کارکرد آنها صحبت کرد. از نگاه او، موزه‌داری و نقش‌آفرینی موزه‌ها در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌های ایران جایی ندارند و دیده نشده‌اند. این در‌حالی است که موزه‌ها می‌توانند در حوزهٔ مسئولیت‌های اجتماعی و آگاهی‌بخشی به جامعه نقش پررنگی ایفا کنند. دانش و مؤسسه‌های بومی در حوزهٔ موزه در ایران وجود دارد و فقط باید به گفتمان و توجه به این حوزه نیاز است.
سد «چهچهه» خراسان رضوی خشک شد
مدیر اداره منابع آب شهرستان کلات در خراسان رضوی گفت: سد چهچهه این شهرستان در نخستین روزهای زمستان خشکید و هم اکنون تنها یک درصد از حجم مخزن ۱۹ میلیون متر مکعبی این سد آب دارد.
نسخهٔ نجات بناهای تاریخی
|پیام ما| آمار دقیقی از آتش‌سوزی و خسارت‌های آن در بناهای تاریخی و میراثی در دسترس نیست، اما مرور اخبار نشان می‌دهد وقوع آتش‌سوزی حادثه‌ای تکرارشونده در حوزهٔ میراث‌فرهنگی است. فقط در یک ماه گذشته، دو بار خبر آتش‌سوزی در بناهای تاریخی منتشر شد؛ هتل تاریخی انزلی و بازار تاریخی زنجان. اتفاقاتی که نه در روزهای اخیر که در طول تاریخ تکرار شده‌اند و هر بار گوشه‌ای از تاریخ را برای همیشه از بین برده‌اند. این نکتهٔ کلیدی که تخریب و آسیب به بناهای تاریخی غیر قابل جبران است، اهمیت حفاظت از آنها را در برابر حوادث طبیعی و غیرطبیعی از جمله آتش‌سوزی دوچندان می‌کند، به‌ویژه اینکه آتش‌سوزی حادثه‌ای است که در کنار بلایای دیگر از جمله سیل و زلزله هم احتمال وقوع دارد.
پیکر مثله شدهٔ کشاورزی
هفده سال از تصویب قانون یکپارچه‌سازی اراضی در کشور می‌گذرد، اما آمار می‌گوید این قانون نه‌تنها اجرا نشده است که در این بازهٔ زمانی اراضی کشاورزی ایران کوچک و کوچک‌تر نیز شده است. همچنین بالارفتن ارزش زمین و تمایل به تبدیل زمین کشاورزی از محل تولید به سرمایه موجب شده است علاوه‌بر خردی و پراکندگی این زمین‌ها، بخش وسیعی از اراضی کشاورزی در معرض تغییر کاربری‌های مجاز و غیرمجاز قرار بگیرند. آمارنامهٔ سازمان امور اراضی در سال ۱۴۰۰ عنوان کرد که طی سال‌های ۱۳۷۴ الی ۱۴۰۰ و با یک روند تصاعدی بالغ بر ۴۱۲ هزار و ۷۸۴ مورد مشتمل بر حدود ۷۳ هزار ۷۸۰ هکتار از اراضی دچار تغییر کاربری غیرمجاز شدند. کارشناسان اقتصاد کشاورزی اما معتقدند که در شرایط فعلی اقتصادی امکان تجمیع اراضی را از دولت سلب کرده است و حالا اگر هم بخواهد این قانون را اجرا کند، گویی باید از هفت‌خان رستم عبور کند؛ چراکه یک هکتار زمین کشاورزی اگر تبدیل به ویلا شود، آورد مالی‌اش چندین برابر کشت و زراعت خواهد بود. همچنین، در نبود نظام تعاونی کارا، تجمیع اراضی بی‌دلیل به‌نظر می‌رسد.
۴ نکتهٔ از یاد رفته دربارهٔ بازارچه صنایع‌دستی شمال
|پیام ما| هم‌زمان با سفر رئیس‌جمهوری به گلستان، خبر رسید که بزرگترین بازارچهٔ صنایع‌دستی شمال کشور در شهرستان آق‌قلای این استان با حضور «سید عزت‌الله ضرغامی»، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به بهره‌برداری رسیده است؛ بازارچه‌ای که سه هزار و ۷۰۰ مترمربع وسعت و یک‌هزار و ۹۰۰ مترمربع زیربنا دارد و در دو طبقه طراحی شده است تا هنرمندان صنایع‌دستی آثار خود را در آن عرضه کنند.
یلدا؛ فرصت احیای فرهنگ گفت‌وگو
پرونده‌ای به مناسبت شب چله
آیین‌های یلدایی
شب «یلدا»، یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانیان با قدمتی که برآورد می‌شود به حدود هشت هزار سال برسد، سال گذشته با همکاری ایران و افغانستان به‌عنوان پروندهٔ چندملیتی در کمیتهٔ میراث ناملموس یونسکو ثبت شد. ایران، پروندهٔ یلدا را از سال ۱۳۹۳ در یونسکو به اشتراک گذاشته بود تا به‌عنوان میراث ناملموس چندملیتی ثبت شود، اما تا حدود شش سال بعد از آن، هیچ کشوری مشارکت در این پرونده را نپذیرفت. ایران سرانجام این پرونده را به‌طور مشترک با افغانستان به یونسکو ارائه کرد. در گذشته که مردم ایران کشاورزی می‌کردند، همواره به‌دنبال رصد حرکات ستارگان و خورشید بوده‌اند. مردم درک کرده بودند که وجود نور خورشید به نفع و سود کارهایشان از جمله کاشت و رشد محصولات بوده است و با رسیدن فصل پاییز که روزها کوتاه‌تر و شب‌ها بلندتر می‌شود، به‌خاطر کمبود نور خورشید محصولات به‌خوبی رشد نمی‌کرد و با رسیدن آخرین روز پاییز (۳۰ آذر) به‌خاطر پایان شب‌های طولانی جشنی برپا و تلاش می‌کردند تا به‌نحوی شکرگزاری خود را برای نور بیشتر به‌جای آورند.
یلدا، آغازی برای ترمیم ارتباطات اجتماعی
اواخر آذر امسال بود که یک خبر در فضای مجازی با واکنش‌های زیادی مواجه شد؛ اینکه نام شب یلدا به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» تغییر کرده است. بسیاری نسبت به این تغییر شب آیینی ایرانیان واکنش تندی داشتند، اما در نهایت شورای فرهنگ عمومی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد قرار نیست این شب تغییر نام داشته باشد یا از تقویم حذف شود، بلکه این عنوان جدید با یک سیاست خاص در نظر گرفته شده و ترکیب مناسبی برای شب یلدا خواهد بود. این نکته را «محمدعلی الستی»، پژوهشگر علوم ارتباطات و استاد دانشگاه هم تایید می‌کند و به «پیام ما» می‌گوید: «گفت‌وگو در خانواده‌ها به دلایل مختلف کم شده و اتفاقا یک عنوان جدید برای ترویج فرهنگ مهمانی و ارتباط بیشتر با خویشاوندان و اعضای خانواده در مناسبت‌های آیینی ایران می‌تواند تا حدودی این آسیب را ترمیم کند، از جمله شب یلدا که نماد دورهمی و شب‌نشینی خانواده‌هاست و می‌تواند حتی به میزان خیلی کم به تقویت روابط و گفت‌وگوی خانوادگی منجر شود. البته که یک اقدام کوچک است و نیازمند تدابیر بیشتر.»
آیین‌های ایرانی مبتنی بر اخلاق محیط زیستی بوده‌اند
پژوهشگران رویکردهای متفاوتی به خاستگاه شب یلدا (چله) و آداب و آیین‌های آن در ایران دارند. دو گرایش غالب در تبارشناسی این شب می‌توان مشاهده کرد. برخی آیین و آداب این شب را یکی از جشن‌های زرتشتی و گاه در پیوند با بزرگداشت یکی از ایزدان همان کیش می‌دانند که به دلیل محاسبه‌نکردن کبیسه در دوران گوناگون، در روزهای دیگر سال برگزار می‌شود. گروه دیگر آداب و آیین این شب را به مهر و آیین‌های مهری نسبت می‌دهند. هر دو گروه مستندات محکمی برای تأیید نظر خود ندارند و تصویری کلی از دیدگاه‌های خود ارائه می‌کنند که نکات مبهم فراوانی دارد. این، موضوعی است که «مریم نعمت طاووسی» در مقاله «روایت فراموش‌شده شب چله» در نشریه پژوهشکده مردم‌شناسی اجتماعی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مطرح کرده است. «علیرضا حسن‌زاده» رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی،در گفت‌وگو با «پیام ما» نکات متفاوتی را درباره این آیین مطرح می‌کند. او از ضرورت دیدگاه مردم‌شناسی در پژوهش‌های یلدا و چگونگی ایجاد یک پیوند میان این آیین و بحران‌های امروز جامعه ایرانی و داشتن یک نگاه با محوریت توسعه پایدار سخن گفته است.
