بایگانی مطالب : حیات وحش
خطر هزاران چاه نفت رهاشده برای خزر
گرچه شاید روی کاغذ به‌نظر برسد «کنوانسیون تهران» پیشنهادهای ایده‌آلی برای مدیریت دریای خزر به کمک کشورهای عضو این کنوانسیون دارد و بخش قابل‌توجهی از مسائل این دریاچهٔ بزرگ در این کنوانسیون دیده شده است، اما هیچ‌گاه مفاد این معاهده از زمان تصویب به «برنامه‌ای عملی و اجرایی» نرسید. حالا خزر در حال پسروی و کوچک شدن است و بیم آن می‌رود که با تداوم اثرات تغییراقلیم، دریاچه هرگز به روزگار گذشته برنگردد. کشور آذربایجان فرصت میزبانی از کشورهای عضو و چهار سال مدیریت «اجرای کنوانسیون تهران» را از دست داد و با وجود اینکه نوبت استقرار دبیرخانه در تهران رسیده است، اقدامی برای دعوت از چهار عضو دیگر (روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان) و برگزاری اجلاس در ایران صورت نگرفته است. به‌نظر می‌رسد پنج کشور عضو این کنوانسیون دست روی دست گذاشته‌اند تا طبیعت چه سرنوشتی برای خزر و حاشیه‌نشینانش رقم بزند. براساس آخرین پیش‌نگری از وضعیت سواحل خزر، تمام محیط دریا در آستانهٔ بیابان شدن قرار دارند که البته «داغستان» بزرگترین بیابان احتمالیِ آینده در مجاورت خزر است. «پروین فرشچی»، متخصص علوم دریا، مدیریت ساحل و از معاونان اسبق دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، در گفت‌وگویش با «پیام ما» تأکید می‌کند که وقتش رسیده ایران اقدامی عملی انجام دهد و از کشورهای عضو برای تشکیل کنوانسیون دعوت کند؛ اما نه دعوتی برای جلسه‌های تکراری بلکه برای تدوین یک «برنامهٔ عمل»؛ وقتش رسیده ایران ابتکار عمل را به‌دست بگیرد. تعلیق در اجرای کنوانسیون تهران در شرایطی است که محیط زیست خزر با آلایندگی‌های زیادی تهدید می‌شود که بخش قابل توجهی از آن از چاه‌های نفت رهاشده‌ای ناشی می‌شود که کشورها حاضر به سرمایه‌گذاری برای نصب پوشش بر آنها نیستند. همچنین تنوع زیستی این دریاچه بزرگ به‌شدت کاهش پیدا کرده است.
«نقاط اوج» اقلیمی فاجعه می‌آفرینند
ارزیابی علمی که بیش از ۲۰۰ دانشمند انجام شده نشان می دهد که تغییراقلیم باعث شده تا خطر رویارویی با «نقاط اوج» پیش‌روی جهان قرار بگیرد. عبور از این نقاط می‌تواند آثاری غیرقابل برگشت بر اکوسیستم‌ها داشته باشد که برای زندگی و معیشت انسان بسیار مهم است. پژوهشگران این ارزیابی می‌نویسند که زمان مقابله با این خطرات، همین حالاست و سرعت بخشیدن به تلاش‌های برای مهار افزایش دمای زمین، از رسیدن به این نقاط اوج جلوگیری می‌کند.
سایهٔ سنگین حاشیه بر سر اجلاس اقلیمی
|پیام ما| اجلاس سالانه‌ٔ کنوانسیون تغییراقلیم در دوبی کاپ ۲۸ اگرچه شروعی توفانی داشت و در نخستین روز آن، صندوق جبران خسارات کشورهای درحال‌توسعه از تغییراقلیم را راه‌اندازی کرد، اما در روزهای بعد به‌غیر از اخبار حاشیه‌ای خروجی ویژه‌ای در رسانه‌ها نداشته است. این درحالی‌است هنوز نگرانی‌ها بر سر تأمین مالی صندوق جبران خسارت در درازمدت و پایداری این سازوکار مالی پابرجاست. اما داغ‌ترین حاشیه باز هم مربوط به «سلطان الجابر»، رئیس اماراتی این اجلاس است. او دیروز در جمع خبرنگاران گفت که از حرف‌هایش سوءبرداشت شده است. او در یک جلسهٔ خصوصی گفته بود برای حذف سوخت‌های فسیلی باید جهان به داخل غارها برگردد.
کمک به اقلیم با میکروب‌ها
خرس‌های قطبی لاغر، صخره‌های مرجانی سفیدشده، کوچک‌شدن لایه‌های یخ...؛ اقلیم‌شناسان و دیگر محققان، اغلب از تصاویر تأثیرگذار احساسی مانند اینها برای نشان‌دادن تأثیرات گرمایش جهانی استفاده می‌کنند. بااین‌حال، میکروبیولوژیست‌ها با چالش‌هایی مواجه هستند تا مردم به تأثیرات اقلیمی روی موجودات کوچکی که مطالعه می‌کنند اهمیت دهند. پروفسور «شادی امین» که در دانشگاه نیویورک ابوظبی بر روی میکروبیوم‌های دریایی (جوامع میکروبی دریایی) مطالعه می‌کند، می‌گوید: «هیچ‌کس به میکروب‌ها فکر نمی‌کند، زیرا شما نمی‌توانید آنها را ببینید.»
درگیری لفظی بر سر آشوراده
«برین گم‌شین! رئیس‌جمهور دستور داده جزیره باید گردشگری بشه، شما اینجا چه‌کارهٔ مملکتین. شما چه‌کاره‌ای که جلوی مسئولان ما را می‌گیرید! تو گوش تو هم می‌زنم! توهین می‌کنم؟» «محمدجواد ساوری» مدیرکل میراث‌فرهنگی و گردشگری گلستان همین دو روز پیش این کلمات را با صدای بلند خطاب به «محمود تقی‌پور»، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست پناهگاه حیات‌وحش میانکاله، گفت و بر سرش داد کشید! شاید اگر چند نفر دیگر حضور نداشتند، مشتی هم حوالهٔ محیطبان می‌شد! ماجرا از آنجا آغاز شده بود که مسئولان میراث فرهنگی استان گلستان برای کف‌سازی گذرگاه‌های دهکدهٔ آشوراده واقع در جزیرهٔ آشوراده به منطقه رفته بودند اما با ممانعت محیطبان منطقه روبرو شده بودند و کار به درگیری لفظی کشیده بود. با این‌حال عصر دیروز ساوری از تقی‌پور به‌دلیل این درگیری عذرخواهی کرد.
خروج ایران از اجلاس اقلیمی
بیست‌وهشتمین اجلاس متعاهدین کنوانسیون تغییراقلیم (کاپ ۲۸) روز پنج‌شنبه در شهر دوبی امارات متحده عربی در حالی آغاز شد که هنوز اخبار مربوط به رسوایی مقامات اماراتی بر سر برنامه‌ریزی قرارهای معاملاتی برای فروش نفت‌وگاز و اسناد منتشر شدهٔ آن بین فعالان محیط زیست جهان دست به دست می‌شود. چیزی که باعث شد «سلطان الجابر» در سخنرانی‌اش در آیین افتتاحیهٔ اجلاس به دفاع از خود بپردازد و با لحنی آشتی‌جویانه، مذاکرات خود با شرکت‌های نفتی را به‌عنوان دستاوردهای مهم اقلیمی بیان کند. در ساعات پایانی روز نخست، توافق برای راه‌اندازی صندوق جبران خسارت و آسیب کشورهای درحال توسعه نخستین خروجی کاپ ۲۸ بود. خروج هیئت ایرانی از محل اجلاس در پی اعلام حضور رئیس جمهوری رژیم صهیونیستی نیز دومین خبر روز پنج‌شنبه بود.
رسوایی شیخ‌نشین
اسناد جلسه‌ای که مرکز روزنامه‌نگاری اقلیمی (یک سازمان غیردولتی در زمینه روزنامه‌نگاری تحقیقی) با همکاری بی‌بی‌سی در روز دوشنبه منتشر کرد نشان می‌دهد که سلطان الجابر برنامه‌هایی را برای بحث در مورد معاملات سوخت فسیلی با بیش از ۱۲ کشور داشته است. ظاهراً این اسناد یادداشت‌هایی توجیهی تهیه‌شده برای الجابر هستند که ملاقات‌های او با مقامات تقریباً ۳۰ کشور خارجی را در ژوئن (خرداد) و اکتبر (مهر) نشان می‌دهند. در میان موارد پیشنهادی گفت‌وگوها، برنامه‌هایی برای گفت‌وگو در مورد معاملات سوخت فسیلی با 15 کشور از جمله با چین است که دراین اسناد آمده: « ADNOC(شرکت ملی نفت و گاز امارات) مایل به ارزیابی مشترک فرصت‌های بین‌المللی منطقهٔ LNG (موزامبیک، کانادا و استرالیا) است.» علاوه بر این، یادداشت‌های توجیهی آماده‌شده برای جلسات با کلمبیا، آلمان و مصر نشان می‌دهند که ADNOC برای «حمایت از توسعهٔ پروژه‌های سوخت فسیلی کشورها» اعلام آمادگی کرده است.
مقابلهٔ لاک‌پشتی با تغییراقلیم
|پیام ما| توافق اقلیمی که در اجلاس متعاهدین کنوانسیون تغییراقلیم (cop) پاریس در ۲۰۱۵ منعقد شد، تا حدی ناتوان بود. همانطور که در همان زمان هم بسیاری به آن اشاره کرده بودند، این توافق نمی‌توانست به کشورها بگوید برای تغییراقلیم چه کاری انجام دهند، نمی‌توانست به عصر سوخت‌های فسیلی پایان دهد، نمی‌توانست دریاها را به عقب بکشد، بادها را آرام کند یا آفتاب ظهر را کم‌رمق‌تر کند. اما دست‌کم می‌تواند زمینه و مقررات برای اجلاس بعدی را تنظیم کند و حکم دهد که اجلاس امسال باید به اولین «ذخیرهٔ جهانی» از بایدها و نبایدها برای نزدیک شدن به اهداف کلی توافق توجه کند.
نیاز اضطراری به رویکرد اکولوژیک در مدیریت جنگل
به نام حیوانات به کام باغ‌وحش‌داران
وضعیت باغ‌وحش‌ها، باغ‌های پرندگان و مراکز نگهداری حیوانات در کشور نامناسب و بعضاً بحرانی است. فعالان حقوق حیوانات و محیط زیست در سالیان گذشته بارها بر این موضوع تأکید کرده‌اند و چندی پیش «علی سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز گفت: «تعدادی از باغ‌وحش‌ها به حال خود رها شده است.» دستورالعمل قدیم ایجاد و مدیریت مراکز نگهداری حیات‌وحش سال ۱۳۹۱ نوشته شده بود و امسال وقتی بار دیگر قرار بر نوشتن و اصلاح دستورالعمل قدیم شد، انتظار می‌رفت با این اعتراف دست‌کم در بازنگری وضعیت باغ‌وحش‌ها و تهیه و تدوین دستورالعمل جدید نظارت و ارزیابی باغ‌وحش‌ها از تمام نظرات، به‌خصوص نظرات فعالان این حوزه استفاده شود؛ اما نه‌تنها اینگونه عمل نکردند بلکه دستورالعملی جدید در سکوت و بدون آنکه اسامی کارشناسان این طرح اعلام شود، تدوین و ابلاغ شده است.
