بایگانی مطالب : گزارش روز
کاوش در باقی‌ماندهٔ تمدن «هلیل‌رود»
اوایل دی‌ماه بود که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان اعلام کرد کاوش باستانی در تپه‌های «کُنارصندل» جیرفت پس از ۱۷ سال وقفه به سرپرستی باستان‌شناس برجسته، «سیدمنصور سیدسجادی» که به‌عنوان ناجی «شهرسوخته» در سیستان شناخته می‌شود، آغاز شد؛ این تپه‌های باستانی پیش از این، 2 بار در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۶ کاوش شده بود و تاکنون فرضیه‌هایی درباره وجود یک تمدن باستانی به نام «ارت» مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد، ارتباط با «آراتا» تمدن و سرزمینی که در منابع سومری به آن اشاره شده است و فرضیه‌ای مبنی بر اینکه با قدیمی‌ترین تمدن موجود در شرق جهان مواجه هستیم، مطرح شده است که برای اثبات یا رد هر یک از این فرضیه‌ها کاوش، مطالعات و زمان بسیار زیادی لازم است. حالا که ناجی «شهر سوخته» به «کُنارصندل» رفته، چشم امید همه به اطلاعات بیشتری از این تپه‌های اسرارآمیز است.
گلافی؛ غرق دریای فراموشی
هنر در خطهٔ جنوب منحصر‌‌به‌فرد است. از «جهله‌سازی» تا «خوس‌بافی»، هریک با توجه به تناسب اقلیم و سرزمین بین مردم راه باز کردند و سال‌های سال هنرهای یکتای جنوب کشور بودند. در میان این هنرهای کهن که حالا رمقی برایشان نمانده و چند موسپیدکرده به آن مشغولند، به سراغ لنج‌سازی رفته‌ایم که بین اهالی جنوب به هنر «گلافی» معروف است.
کهنه‌های میلیون دلاری
سن‌وسالی از همه‌شان گذشته و قدیمی شده‌اند، اما اصالت خودشان را حفظ کرده‌اند و زمان خودشان جزء فول‌آپشن‌ها بودند. برخی‌شان هدیه داده شده‌اند، برخی دیگر بعد از مدت کوتاهی دل صاحبانشان را زده و چند دست چرخیده‌اند و حالا همه‌شان موزه‌ای شده‌اند و دل ماشین‌بازها و غیرماشین‌بازها را می‌برند. قیمت تعداد کمی از آنها مشخص است و خیلی‌شان هم قیمت ندارند و اگر صاحبانشان اهل دربار نبودند، شاید فقط آهن‌پاره‌هایی از آنها باقی مانده بود و آنقدر ارزشمند نمی‌شدند؛ اما حالا برایشان یک موزهٔ اختصاصی ساخته شده است، موزهٔ خودروهای تاریخی ایران.
فرش ایرانی، در رؤیای بازگشت
وضعیت فرش دستباف ایران در بازار جهانی طی دو دههٔ گذشته هم تضعیف شده و هم نابسامان. تحریم‌های اقتصادی از یک‌سو و به وجود آمدن رقبای جدید تولیدکننده، تبلیغات و قیمت کمتر تولیدکنندگان خارجی به‌همراه تورم داخلی و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تأمین مواد اولیه موجب شده است یکی از کالاهای استراتژیک صادراتی ایران به حاشیه‌نشین‌ترین وضعیت مبتلا شود و صادرات یک میلیارد دلاری‌اش در دههٔ ۱۳۸۰ به ۵۰ میلیون دلار در پایان دههٔ ۱۳۹۰ برسد؛ اتفاقی که سرپرست مرکز ملی فرش و صنایع خلاق ایران هم آن را تأیید می‌کند، اما در توضیح بیشتر به «پیام ما» می‌گوید «اقدامات حمایتی دولت طی دو سال اخیر موجب شده است جمع تولید فرش دستباف ایران افزایش پیدا کند که نویدی برای بازگشت روزهای خوب فرش دستباف ایرانی در عرصهٔ جهانی است.»
گسست در حفاظت میراث فرهنگی
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در تازه‌ترین گزارش خود در یک مطالعه که به روش آینده‌پژوهی انجام شده به موضوع «گسست و انحطاط معنایی در روند حفاظت میراث فرهنگی» پرداخته است. «الناز ابیزاده»، عضو هیئت‌علمی دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای، و «سمیه قدیم‌زاده»، عضو هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه، این پژوهش را انجام داده‌اند. آن‌طورکه در این گزارش آمده است، بررسی اسناد بین‌المللی از جمله بیانیه‌ها، منشورها و قطعنامه‌های منتشرشده در دهه‌های اخیر در زمینهٔ حفاظت میراث فرهنگی نشان می‌دهد «حفاظت معناهای نهفته» باید مورد توجه قرار گیرد که این موضوع حاکی از نگرانی‌های جامعهٔ جهانی از تهدیدهای پیش رو است. برخی پژوهش‌های انجام‌شده در زمینهٔ حفاظت میراث فرهنگی نیز بر لزوم توجه به ابعاد معنایی و فراکالبدی در حفاظت تأکید داشته‌اند و همچنین بررسی لوایح و قوانین مربوطه اغلب بیانگر دیدگاه‌هایی کلی دربارهٔ موانع و چالش‌های حقوقی و اجرایی پیش رو در حفاظت میراث فرهنگی است که توجه صرف به این موارد بدون تفکر عمیق و بررسی‌های موشکافانه و فقدان جایگاه رویکرد معنایی در قوانین مرتبط با حفاظت آثار به تحقق اهداف مدنظر حفاظت جامع و پایدار منجر نخواهد شد.
دست‌بافتهٔ هزار رنگ سرزمین کوچ
زمزمه احیای صنایع دستی رو به فراموشی که شنیده می‌شود، نور امیدی در دل دوستداران هنر پیدا می‌شود. نگاهی به ساز و کار احیای هنرهای فراموش‌شده نشان می‌دهد گاهی هم آواز دهل شنیدن از دور خوش است و نباید به این وعده‌ها دل بست. حالا نوبت جاجیم‌بافی رسیده که قرار است در کرمانشاه احیا شود.
ضرغامی: درهای ایران به روی میلیون‌ها ایرانی باز می‌شود
وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: قرار است درها به روی ایرانیان باز شود تا میلیون‌ها ایرانی با امنیت و به راحتی وارد کشور شوند.
آسمان آلودهٔ گردشگری
براساس گزارش‌های «سازمان جهانی گردشگری»، صنعت گردشگری ۱۱ درصد از تولید ناخالص، ۱۰ درصد از اشتغال، پنج درصد از صادرات و پنج درصد از سرمایه‌گذاری جهانی را به خود اختصاص داده است. همچنین، گزارش شورای جهانی سفر نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۲ میلادی شاهد رشد ۲۲ درصدی سهم این صنعت در اقتصاد دنیا بوده‌ایم و ارزش این صنعت به ۷.۷ تریلیون دلار افزایش یافته است. در این سال، ۲۲ میلیون شغل جدید در صنعت گردشگری دنیا ایجاد شده که این رقم نسبت به سال قبل از آن رشد ۷.۹ درصدی داشته است. همهٔ این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد این صنعت در حال تبدیل شدن به بزرگترین و پردرآمدترین صنعت جهان است؛ هرچند ناآرامی‌های سیاسی، جنگ، فقر، تروریسم، کمبود زیرساخت، محدودیت و همچنین عوامل محیط زیستی بر این صنعت پردرآمد که حالا سومین صنعت پردرآمد شناخته می‌شود، تأثیر منفی گذاشته است.
همه به جز ایران از گردشگری خاورمیانه سود می‌برند
ترکیه‌ای‌ها برای جذب ۲۰ میلیون گردشگر در ۲۰۲۴ دورخیز کرده‌اند و می‌خواهند درآمد صد میلیارد دلاری برای خودشان رقم بزنند. عربستانی‌ها هم به‌دنبال تبدیل شدن به یکی از مقاصد گردشگری ترکیبی شامل جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی ۲۰۳۰ میلادی هستند. به این اسامی باید آذربایجان، عراق، امارات متحدهٔ عربی، عمان و قطر را هم اضافه کنید که درحال تکمیل زیرساخت‌های گردشگری خود هستند تا سهم بیشتری از گردشگری خاورمیانه را به خود اختصاص دهند.
میراث فرهنگی، رسانه است
سری جدید از سلسله‌نشست‌های تخصصی میراث فرهنگی روز یکشنبه، ۱۷ دی با نشستی دربارهٔ «میراث فرهنگی، هنر و رسانه» از سر گرفته شد. در این نشست، «علی دارابی»، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی، «حسن بلخاری»، رئیس کمیسیون هنر و معماری شورای‌عالی علوم، تحقیقات و فناوری کشور، «شهرام گیل‌آبادی»، استاد دانشگاه و کارگردان تئاتر و «مهدی مجابی»، پیشکسوت میراث فرهنگی و عضو بازنشستهٔ هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت ایران سخنرانی کردند. موضوع این نشست دربارهٔ نسبت میراث فرهنگی با دو مقولهٔ هنر و رسانه بود که بازبینی ارتباط آنها از منظر نظریه‌های فلسفی، جامعه‌شناسی، هنر و حتی اقتصاد سیاسی حائز اهمیت است.
