بایگانی مطالب : آب
آخرین وضعیت ذخایر سدهای کشور
میزان ذخایر آبی سدها در روز پنجم اسفندماه ۱۴۰۱ بالغ بر ۲۳ میلیارد و ۳۳۰ میلیون مترمکعب بود، که مقایسه این رقم با حجم فعلی ذخایر آبی سدها، نشاندهنده کاهش ۴ درصدی در این بخش است.
لزوم بازاندیشی در علوم اجتماعی ایران
یکی از موضوعات مطرح شده در ششمین همایش ملی پژوهشهای اجتماعی فرهنگی در جامعهٔ ایران محیط زیست بود که با عنوان «بازاندیشی محیط زیستی در جامعهشناسی ایران» مطرح شد و پژوهشگرانی در این زمینه، تجربیات خود را با مخاطبان در میان گذاشتند. «نرگس آذری»، «نوید وزوایی»، «سپیده سالاروند»، «سروش طالبی اسکندری» و «امیر خراسانی»، پژوهشگرانی بودند که پنج مقاله مرتبط با علوم اجتماعی و محیط زیست ارائه دادند. ششمین همایش ملی پژوهشهای اجتماعی فرهنگی در جامعه ایران با موضوع بازاندیشی در علوم اجتماعی ایرانی، علوم اجتماعی در کشاکش زمینهمندی و زمینه زدودگی از ۳۰ بهمن تا ۴ اسفند در سراسر ایران و توسط انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد.
فرصت اندک برای اصلاح حکمرانی آب
زیاد دور نیست. کمتر از سی سال دیگر ایران این گونه است. صبح که از بلند شوید دیگر دغدغهٔ هوای آلوده و تورم و حتی آب را ندارید، دغدغهتان این است که سقف بالای سرتان در اثر فرونشست روی سرتان خراب نشود. تا افق ۱۴۲۵ بالغ بر ۱۱۸ آبخوان دیگر خشک میشوند؛ این یعنی تأمین آب شرب ۱۸.۵میلیون نفر با تهدید مواجه میشود، یعنی دو میلیون نفر بیکار میشوند؛ چون آبی در صنایع وجود ندارد. مطالعات مرکز ملی مطالعات آب کشاورزی نشان میدهد که ما تا ۱۴۲۰، ۶۵ تا ۷۵ میلیارد مترمکعب آب داریم و نیاز فعلی ما ۹۳ میلیارد مترمکعب است. همهٔ اینها از دید «حاجیکریم»، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران، یعنی ما دیگر فرصتی نداریم. با این روند تا سال ۲۰۵۰ خاورمیانه تشنهترین نقطهٔ جهان خواهد بود و ایران در مخاطرهٔ جدی است.
مذاکرهٔ ناکام کمیسار آب در زابل
نشست دوبارهٔ نمایندگان ایران و طالبان در زابل بهعنوان بیستوهفتمین نشست کمیساریای آب دو کشور، در زابل بدون هیچ نتیجهای به پایان رسید. طرف افغانستانی در این جلسه تلاش کرد تا عدم تأمین حقابهٔ ایران را به گردن تغییراقلیم و خشکسالی بیندازد. براساس گزارش منتشرشده از سوی هیئت کارشناسان ایرانی، مواضع طالبان را به چالش کشیده و ادعای کمبود آب را رد کرده است. بااینحال، این نشست نیز به نتیجهای عملی نرسید و هامون و سیستانوبلوچستان همچنان از آب هیرمند بیبهره هستند. شکست پیدرپی دستگاه دیپلماسی کشور در مذاکره با حاکمان غیررسمی افغانستان درحالیاست که تاکنون امتیازات زیادی از جمله سفارتخانه در تهران و تکمیل محور ترانزیتی به طالبان اعطا شده است.
برداشت آب از جیب نسلِ فردا
طرح پنجگانهٔ انتقال آب، منتقدان زیاد و البته حامیان جدی دارد. منتقدان میگویند چالشهای محیط زیستی اکثر طرحهای انتقال آب بسیار بیشتر از فواید آن است و جز محدودهٔ سیستان، انتقال آب دریا، برای هیچ منطقهای منطقی نیست. حامیان اما میگویند نمیشود دست روی دست گذاشت و با وجود همهٔ پیامدها باید برای تشنگی مردم کاری کرد. «محسن موسوی خوانساری»، کارشناس مخالف انتقال آب، با حضور در یک برنامهٔ تلویزیونی اعلام کرد فلات مرکزی ایران، مشکل زیربنایی دارد و مشکل آن با این طرحهای انتقال آب حل نمیشود. بهگفتهٔ او، در حال حاضر خراسانرضوی ۳۵ میلیارد مترمکعب از آبی که متعلق به نسلهای آینده است را مصرف کرده است. عددی که آن را به نسلهای آتی بدهکار است. خوانساری میزان آب بیشمصرفشده را در کرمان ۳۰ میلیارد مترمکعب و در کل فلات مرکزی، ۱۳۰ میلیارد مترمکعب اعلام کرد.
رهاسازی حقابهٔ بختگان نمایشی نبود
گروهی از انجمنهای محیط زیستی استان فارس، چندی پیش کارزاری در انتقاد به مدیریت محیط زیست این استان در شبکههای اجتماعی به راه انداختند و خواستار ورود سازمان حفاظت محیط زیست به این موضوع شدند. انتقاد انجمنها به آمار سرشماری در پارک ملی بمو، وضعیت دریاچهٔ بختگان، کاهش محدودهٔ مناطق چهارگانهٔ استان در جلسهٔ شورایعالی محیط زیست بدون ارائهٔ پیشنهادی برای ارتقای درجهٔ حفاظتی برخی مناطق آزاد و بیتوجهی به حفاظت مشارکتی برمیگشت. در گفتوگو با «عطا پورشیرزاد» از او خواستیم به این انتقادها که «پیام ما» روز گذشته در گزارشی مفصل به آنها پرداخته بود، پاسخ دهد.
ایلام در سیل
|پیام ما| در پی وقوع بارشهای روزهای آخر هفتهٔ گذشته، شهرها و روستاهای استان ایلام بهویژه در شهرستانهای ایلام و درهشهر، متأثر از سیلاب شدند و براساس آخرین اعلام رسمی استانداری این استان علاوهبر خسارت به برخی منازل مسکونی، گندمزارها و اراضی کشاورزی ایلام خسارت دیدند. همچنین، سازمان هواشناسی برای دو روز نخست هفته نیز هشدار وقوع سیلاب در ۲۳ استان صادر کرده است که شرق مازندران و استان لرستان با احتمال بالای سیلاب مواجه هستند.
خشکسالیِ برفی
|پیام ما| رئیس مؤسسهٔ تحقیقات آب کشور میگوید کشور با مشکل خشکسالی برفی جدیای روبهروست که بارشهای دوماههٔ زمستان و حتی برفهای بهمن امسال هم گرهگشای آن نبود. براساس آنچه این مرکز منتشر کرده است، افزایش دمای هوا در کره زمین بهویژه محدودهٔ آسیا موجب پایین آمدن سطح پوشش برفی حتی در کوهستانها شده است؛ وضعیتی که کشور ایران نیز از آن بهشدت متاثر شده است و ارزیابیهای اخیر مؤسسهٔ تحقیقات آب کشور میگوید سطح پوشش برفی در کشور روند منفی و نزولی دارد. این اتفاق پیشتر نیز پیشبینی شده بود و براساس آنچه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور اعلام کرده بود بارش برف بهشدت زیر حد نرمال و دما بالاتر از حد نرمال بوده است. افزایش دما که در سراسر کشور محسوس است، باعث میشود که هم برف کمتری ببارد و هم برف باریدهشده زودتر از موعد ذوب شود. درنتیجه ذخیرهٔ برفی نسبت به شرایط نرمال بسیار بسیار کمتر است. با توجه به کاهش بارش بهویژه خشکسالی برفی لازم است برای مدیریت مصرف آب تمهیداتی در زمینهٔ فعالیتهای کشاورزی و صنعتی اندیشیده شود و مردم نیز آب را بهینه مصرف کنند.
تعهدات آبی افغانستان هنوز محقق نشده است
قصهٔ چگونگی بهرهبرداری از آب رودخانهٔ هیرمند بین ایران و افغانستان به داستانی ۱۵۰ساله تبدیل شده است. متأسفانه تغییر و روی کار آمدن دولتهای مختلف در افغانستان نیز تأثیری بر خطمشی و رفتار افغانها در قبال حقابهٔ مردم ایران از این رودخانه نداشت. چه دولتهای پادشاهی در افغانستان و چه دولتهای برخاسته از رأی مردم و چه دولتهای رویکارآمده توسط جنگهای داخلی در این کشور همواره در قبال جاری شدن هیرمند بهسوی ایران موضعی نسبتاً یکسان داشتهاند. تقریباً اکثر این دولتها بر مشروعیت حقابهٔ ایران و عمل به معاهدهٔ سال ۱۳۵۱ تأکید کردهاند، اما در میدان عمل معمولاً دست به دامان بهانههای مختلف شده و از تمکین به اجرای این معاهده سر باز زدهاند. با وجود رجزخوانی اشرف غنی، رئیسجمهور وقت افغانستان، در سال ۱۳۹۹ و در زمان افتتاح بند کمالخان مبنیبر اهدای آب در برابر نفت و فرار ایشان از افغانستان در سال ۱۴۰۰ و روی کار آمدن دولت امارت اسلامی در این کشور، تفاوت چندانی در رویکرد بهانهجویانه و فرار از عمل به تعهدات آبی افغانستان در قبال ایران مشاهده نشد.
«کُر» خشک شد
انتشار فیلمی در شبکهٔ مجازی که ماهیان رودخانهٔ کر را در حال خفه شدن و جان دادن در گلولای نشان میداد یکبار دیگر توجهها را به وضعیت وخیم رودخانه «کُر» در استان فارس جلب کرد. براساس پیگیری و بررسی «پیام ما»، میزان خشکی رودخانهای که تا یک دههٔ گذشته بیش از ۹۰ درصد آب تالاب بختگان را تأمین میکرد، بهحدی است که پلهای تاریخی احداثشده بر این رودخانه به تمامی خارج از آب قرار دارند و همچنین بستر رودخانه در بسیاری نواحی پاییندست، سطحی سنگلاخی و خشک شده است. بهگفتهٔ کارشناسان، سدسازیهای مکرر و رها نشدن حقابهٔ رودخانه، برداشت بیش از حد از روانابها و آبهای سطحی مجاور رودخانه، همچنین کشت روزافزون برنج در حاشیهٔ رودخانه، مرگ تدریجی کر را رقم زده است.