مروری بر تبعات استفاده بیرویه از سموم و کودهای شیمیایی در سلامت تولیدات و صادرات محصولات کشاورزی
آفتکشها، آفت کشاورزی پایدار
مروری بر تبعات استفاده بیرویه از سموم و کودهای شیمیایی در سلامت تولیدات و صادرات محصولات کشاورزی عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب: قرار بود تا پایان برنامه پنجم توسعه ۳۵ درصد از کودهای مورد استفاده کشاورزان از نوع کودهای ارگانیک و طبیعی باشد
۲۰ آذر ۱۴۰۰، ۰:۰۰
برآوردهای سازمان ملل از افزایش جمعیت تا 9.8 میلیارد نفر تا سال 2050 خبر میدهد. این تنها یک آمار مربوط به زاد و ولد و افزایش جمعیت نیست. بلکه مسائلی از قبیل تامین امنیت غذایی، آب و بسیاری موارد دیگر که این جمعیت به آن نیاز خواهد داشت، یکی از چالشهای جدی پیش روی جهان است. نیاز به تولید مواد غذایی بیشتر الزاماتی را ایجاد میکند که استفاده از سموم و کودهای کشاورزی برای بالا بردن تولید یکی از آنها و استفاده بیشتر از منابع آب مورد دیگری است که حائز اهمیت است. امروز در کنار دغدغههای مربوط به تامین مواد غذایی، مسئله سلامت این مواد نیز بسیار مورد توجه قرار دارد. تولید مواد غذایی سالم که از بقایای مواد شیمیایی در آن اثری نباشد -یا دست کم اثر کمتری وجود داشته باشد- و همچنین حفظ محیط زیست و غنای خاک یکی از دغدغههای جدی کشورهاست. سیاستهای کشورهای مختلف برای تامین امنیت غذایی در کنار حفظ سلامت آن باعث شده تا آزمایشهایی روی مواد غذایی وارداتی انجام دهند. هفته گذشته خبری در مورد مرجوع شدن کامیونهای فلفل از روسیه باعث شد تا توجه به استفاده از کودهای ارگانیک به جای کود شیمیایی باز هم مورد تاکید کارشناسان قرار گیرد.
رشد سریع جمعیت دنیا، تقاضا برای مواد غذایی را افزایش داده و در نتیجه کودها و سموم شیمیایی برای تامین این تقاضا وارد بخش کشاورزی شده و به مرور تبدیل به یکی از معضلات محیط زیستی زمین شدند. از مهمترین آثار استفاده از سموم کشاورزی بر محیط زیست میتوان انواع آلودگیهای زیستی، فرسایش خاک، مقاومت آفات به سموم، شوری آب و خاک و در نتیجه تولید مواد غذایی که زمینهساز شیوع بیماریهایی از قبیل سرطان هستند، را نام برد. مطالعات نشان دادهاند که استفاده از کودها و سموم شیمیایی تنها بر سلامت زمین اثر نمیگذارد، بلکه سلامت انسان را هم تهدید میکند. در حالی که کودهای بیولوژیک با افزایش باکتیریهای مفید و افزایش تحرک مواد مغذی خاک به افزایش بهرهوری محصولات کمک میکند. این کودها امروزه در کشاورزی پایدار در دنیا، به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند، تا هم هزینه تامین کودهای شیمیایی را کاهش دهند و هم باعث کاهش آلودگیهای محیط زیستی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی شوند. پژوهشها نشان میدهد با توجه به افزایش تقاضای مواد غذایی در دنیا، در کنار پیامدهای تغییر اقلیم و خشکی و شوری زمینهای کشاورزی و در نتیجه کاهش حاصلخیزی خاک، کودهای بیولوژیک میتوانند با افزایش بهرهوری خاک همسو با سیاستهای کشاورزی پایدار منجر به تولید مواد غذایی سالم و با کیفیت شوند. توجه به سلامت عمومی در جامعه، باعث شده کشورهای پیشرفته حساسیتهای بالایی برای بررسی میزان سلامت مواد غذایی دارند و به ویژه برای مواد غذایی وارداتی پروتکلها و دستورالعملهای ویژهای وضع کنند. این در حالی است که این بررسیها در ایران حتی درباره محصولات تولیدی داخلی هم صورت نمیگیرد و به گفته مسئولان بعد از مرجوع شدن محصولات تازه متوجه میشویم که مواد غذایی تولیدی که بر اساس استانداردها قابلیت صادرات داشته، از سلامت کافی برخوردار نیست. حال باید دید محصولاتی که در بازارهای داخلی عرضه میشوند از نظر سلامت چه وضعیتی دارند.
ایران در سالهای اخیر بارها شاهد مرجوع شدن محصولات کشاورزی صادراتی از مقاصد بینالمللی بوده که به گفته مسئولان و کارشناسان یکی از دلایل عمده این مرجوع شدن، استفاده بیش از حد از آفت کشها بوده است. آخرین محموله مرجوعی ایران، محموله فلفل از روسیه بود. بازگشت این محصولات علاوه بر زیانهای مالی به صادرکنندگان و کشاورزان باعث میشود ایران به مرور خریداران محصولات کشاورزی خود را از دست بدهد. چرا که بر اساس پروتکلهای تعیین شده در برخی کشورها – از جمله روسیه- بعد از مرجوع شدن یک محصول از یک کشور، محصولات دیگری آن کشور به مدت معینی اجازه ورود به کشور مقصد را ندارند. کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران در واکنش به این اتفاق در هفته گذشته، گفت: «کشاورزان در انجام فرآیند کشت باید به نحوه استفاده از سموم و آفتکشها توجه کنند. اما این نکته حائز اهمیت است که موضوع باقی ماندن سموم در محصولات کشاورزی تنها به فلفلهای صادراتی محدود نمیشود. این مسئله به تازگی در مورد سیبزمینی صادراتی ایران به ازبکستان و محموله هندوانه و کشمش که به دیگر بازارها فرستاده شده بود، هم تکرار شده است.» چندی پیش ذبیحالله اعظمی ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس به «پیامما» گفته بود: «در حال حاضر در زمینه صادرات مواد غذایی موضوع امنیت و سلامت غذایی مطرح است. کافی است در کشور هدف محصول صادر شده یک بار آفت داشته و یا سلامت آن تایید نشود، این محصول به طور کلی بازار خود را از دست خواهد داد. در حال حاضر روسیه در زمینه آفات محصولات وارداتی تاکید ویژه دارد. بهطور مثال اگر مگس مدیترانهای همراه با مرکبات صادراتی ایران باشد، ورود مرکبات ایران برای همیشه به این کشور ممنوع میشود.» زرگران نیز با تاکید بر این نکته، میگوید: «در کشور ما محصولات کشاورزی بدون آنکه از نظر میزان آلایندگی مورد آزمایش قرار گیرند به بازار عرضه میشود. بنابراین، زمانی که محصولی مرجوع میشود، در مییابیم که در مورد استفاده از کود یا آفتکشها زیادهروی شده و همین مسئله سبب میشود که این کالاها از مقاصد صادراتی عودت داده شود. البته محصولات صادراتی به روسیه از اقصینقاط جهان با این مسئله مواجه هستند؛ به این دلیل که این محصولات به شدت کنترل شده و قوانین سختگیرانهای بر آن اعمال میشود.»
سید مهدی حسینی رئیس انجمن واردکنندگان سم و کود در خصوص استفاده از سموم پرخطر در بخش کشاورزی میگوید: « در تولید محصولات کشاورزی در داخل کشور، عمدتا از روی ناآگاهی کشاورزان، از سموم پرخطر استفاده میشود. بخش بزرگی از کشاورزان، نسبت به دوره کارنس سموم مصرفی، اطلاعات و آگاهی کافی ندارند، حال آنکه استفاده از سموم پرخطر نیز در تولید محصولات کشاورزی و باغی در داخل ایران، به معضل بزرگی تبدیل شده است که نتیجه آن در بازگشت محمولههای صادراتی دیده میشود.»
علیاکبر زارع عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب معتقد است میزان استفاده از کودهای شیمیایی در مزارع بسیار زیاد است. این کار موجب آلودگی خاک، آب و در نهایت انتقال آن به بدن انسان میشود. او که در نشستی تخصصی در خصوص غنیسازی زیستی؛ راهحلی پایدار برای بهبود سلامت انسان سخنرانی میکرد به قوانین مصوب در برنامه پنجم توسعه اشاره کرده و گفت: «در قانون برنامه پنجم توسعه آمده است که تا پایان این برنامه باید ۳۵ درصد از کودهای مورد استفاده کشاورزان از نوع کودهای ارگانیک و طبیعی باشد. در حال حاضر استفاده از سموم و کود شیمیایی برخلاف برنامه پنجم توسعه است زیرا به محیط زیست آسیب جدی میرساند.» او هشدار میدهد که: «کودهای ازته بیش از حد که در بخش کشاورزی استفاده میشود تبدیل به کادمیم سرطانزا میشود، نیترات در مواد غذایی جمع میشود و سلامتی را تهدید میکند. براساس تحقیقات انجام شده که تاثیر اقلیم بر میزان کربن آلی خاک را مشخص میکند، بین میزان بارندگی و متوسط کربن آلی در هر منطقه همبستگی معناداری وجود دارد. براساس نتایج آزمایشها در استان خوزستان، غلظت فسفر بر مبنای حد بحرانی ۱۵ میلی گرم در کیلوگرم خاک مشخص شده، این میزان در شهرستان دزفول در ۲۲ نمونه ۶۰، در شوش با ۲۰نمونه ۸۰، در رامشیر با انجام ۲۵ نمونه ۱۰۰ بوده است»
تحقیقات صورت گرفته در این زمینه نشان میدهد کاربرد کودهای شیمیایی بهواسطه مصرف نادرست و غیراصولی و جا ماندن آثار آن در طبیعت، باعث آلوده شدن آب و خاک شده و زمینه بروز بیماریهایی نظیر سرطان را در انسان فراهم میکند. استفاده از کودهای شیمیایی در بخش کشاورزی کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، در حالی افزایش یافته و بدون نظارت از سوی سازمانهای متولی توسط کشاورزان مورد استفاده قرار میگیرد، که آمارهای بینالمللی نشان میدهد تقاضای جهانی برای محصولات ارگانیک سالانه 20 درصد افزایش پیدا میکند. در کنار موضوع سلامت مواد غذایی، کشاورزی پایدار هم تبدیل به یکی از سیاستهای جدی کشورهای دنیا شده است. مفهومی که استفاده از تکنولوژی برای تولید بیشتر محصول در عین توجه به حفاظت محیط زیست و همچنین سلامت ماده غذایی تولید شده را مد نظر قرار میدهد.
کشاورزی در کشورهای پیشرفته سالهاست که از شیوههای سنتی فاصله گرفته و به دنبال افزایش بهرهوری در عین حفاظت از منابع موجود و سلامت انسان است. توجه به کشاورزی پایدار باعث افزایش بهرهوری خاک و در نتیجه امکان بهرهبرداری بلندمدت از زمینهای کشاورزی و تولید مواد غذایی سالم میشود. اما تمام موارد فوق نیاز به نگاه مدیریتی بلند مدت در بخش کشاورزی دارد.
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
تاکنون ۴۳۰ پروژۀ تغذیۀ مصنوعی در کشور انجام شده، اما وضعیت آبخوانها همچنان بحرانی است
تشدید بحران در آبخوانهای خراسان رضوی
بهگفتۀ کارشناسان، پیروزی حزب کارگر بریتانیا میتواند شروعی برای اقتصاد کمکربن باشد
دولت سبز برای بریتانیا
محسنی اژهای به پزشکیان تبریک گفت
سخنگوی هیات رئیسه مجلس خبر داد:
نیمه اول مرداد؛ مراسم تحلیف رئیسجمهور منتخب
رهبر انقلاب در پیامی به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم:
رفتارهای رقابتی دوران انتخابات به هنجارهای رفاقتی تبدیل شود
راه طلاق صوری برای معافیت سربازی مسدود شد
وعده کاشت ۵۰ هزار درخت در بوستان چیتگر
نشست خبری پزشکیان امروز برگزار میشود
هوای ۲ شهر خوزستان در وضعیت خطرناک
باد و باران در برخی استانها طی امروز و فردا
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید