کارکرد و ضرورت نمایشگاه کتاب و محصولات فرهنگی در ایران
نمایشگاه کتاب
به سبک ایرانی
سپیده ایران منش
یک- نمایشگاه‌ به طور تحت‌الفظی محل و زمانی برای عرضه‌ی کالا تلقی‌ می‌شود و این عـرضه بـیش‌تر از آن‌که هم‌چون بازار مکانی برای خرید و فـروش‌ بـاشد، هدف‌ تـبلیغ و معرفی‌ کالاها را به عهده دارد. یعنی در نمایشگاه که معمولاً زمان خاصی از سال‌ را‌ به‌ خود اختصاص می‌دهد، رقیبان‌ تولیدکننده یک محصول حضور می‌یابند تا به مـخاطبان و سـایر‌ رقـیبان، آخرین‌ محصولات خود را معرفی کنند و معمولاً نمایشگاه‌ها محلی مـی‌شوند بـرای تبلیغ کالا و احیاناً منعقد شدن‌ معامله‌های‌ کلان. در نمایشگاه کتاب نظر به ماهیت محصول عرضه شده، این موضوع تا حدودی متفاوت اسـت. یعنی در نمایشگاه کتاب ناشران آخرین‌ کتاب‌های‌ خود‌ را برای معرفی‌ به مخاطبان حـرفه‌ای (یعنی دانشگاهیان، اهل پژوهش، کتاب‌فروشی‌ها‌ و…)در‌ کنار سایر رقیبان (ناشران) با تخفیف ویژه ارائه می‌کنند. این البته هیچ‌ منافاتی با حضور مخاطبان غیرِحرفه‌ای‌ ندارد و اتفاقا زمان مناسبی برای تبلیغ مطالعه است. شنیده های ما حاکی از این مطلب است.
دو- ویژگی اصیل و منحصر‌ به‌ فرد نمایشگاه کتاب ایرانی نقش فـروشگاهی‌ آن است. یعنی‌ به دلیل رقابتی نبودن‌ بازار‌ نشر‌ ایران، بحث رقابت و تبلیغات‌ برای در دست گرفتن بازار خـود‌بـه‌خـود منتفی می‌شود. میزان‌ کتاب‌های‌ جدید به اندازه‌ای کم است‌ که‌ اگر‌ هر ناشری بخواهد فقط‌ مـحصولات‌ سـال اخـیر خود را به‌ نمایشگاه‌ بیاورد، احتمالاً نمایشگاه‌ حجمی بسیار کم‌تر از آن‌چه هر سال شاهد آن هستیم، می‌یابد. نظر به تـخفیف‌ ویـژه‌ی‌ نمایشگاه، اولین و اصلی‌ترین مخاطبان نمایشگاه خریداران غیر حرفه‌ای‌ هستند. با این اوصاف دانشگاهیان و سایر‌ مخاطبان‌ تخصصی کتاب‌ نـیاز کتابی خود را از مراکز فروش تأمین‌ می‌کنند. می‌ماند‌ مخاطبان غیر حرفه ای که آنها هم به خاطر زمان کم و محدود و مسافت زیاد (از 10 صبح تا 19-جاده باغین) اصلا به نمایشگاه نمیرسند که بخواهند همان زمان کم مطالعه، طبق آمار به طور متوسط 2 دقیقه در شبانه روز و به روایت بعضی دیگر 7 دقیقه را حفظ کنند. حضور طیف وسیع فروشندگان سایر محصولات فرهنگی و البته غیرِفرهنگی(اغذیه فروشی های رنگارنگ مستقر در محوطه نمایشگاه) دلیل دیگری‌ است کـه‌ نـشان‌گر مـاهیت بازاری نمایشگاه کتاب ایرانی است. در نمایشگاه به سبک ایرانی هم‌چنان ناشران تنها آخـرین‌ محصولات خـود را عرضه نمی‌کنند، بلکه تقریباً همه‌ی کتاب‌های خود را از انبار بیرون می‌کشند و به بهانه‌ی‌ تخفیفی‌ که‌ ناچیزی‌اش به زورِ به زحـمت تـا نمایشگاه رفتن و هزینه‌های ایاب‌وذهاب می‌رسد، آن‌ها را برای‌ فروش امیدوارانه عرضه می‌کنند.
سه- بن کارتهای تخفیفی که در این دوره متاسفانه با سطح بندی قشرهای مختلف جامعه از عامه تا نخبه‌ به شکل توهین آمیزی که سطح معمول مخاطبان تا سقف 30 تومان قادر به خرید اعتبار بن کارت هستند که کفاف هزینه بالای کتابها را نمیدهد و همه دست از پا درازتر روانه خانه می شوند.
من که با خود فکر میکردم چگونه از بین توده عظیم جمعیت بازدیدکننده خود را به غرفه مورد نظر برسانم ؛ با فضای خالی نمایشگاه رو برو شدم . با همه اینها نـمایشگاه ایـرانی با همین صورت‌ فروشگاهی‌اش، یک اتفاق میمون اسـت؛ رخدادی کـه هر سال گروه عظیم جوانان‌ را‌ به هر دلیلی (حتی گشتن‌ در محوطه‌ی‌ نمایشگاه و گرفتن ژست های روشنفکری) به میان محصولات جامعه‌ی فرهنگی ایـرانی‌ می‌کشاند؛ اتفاقی کـه از هر طرف حساب کنیم، وقوعش بـهتر از فـقدانش است.