حریم شکنی در چغازنبیل
۱۷ آبان ۱۳۹۹، ۷:۴۶
اقداماتی برای ساخت کارخانه قند، حوضچههای پرورش ماهی و … میراث جهانی خوزستان را تهدید می کند
حریم شکنی در چغازنبیل
حریم درجه یک و درجه دو، تنها زیگورات ایران به بهانههای مختلف تسطیح میشود.
روزنامهنگار: مجتبی گهستونی | مدتی بود که از ماشینهای سنگین در حریم اثر جهانی چغازنبیل خبری نبود. اما صدور قرار منع تعقیب مالک این کارخانه از سوی دادستانی شهر شاوور، این توقف را درهم شکست. حالا مالک کارخانه قند با در دست داشتن حکم منع تعقیب و بدون گرفتن مجوز از اداره کل میراثفرهنگی استان خوزستان و پایگاه جهانی چغازنبیل، دوباره ماشینهای سنگین را به محوطه باستانی چغازنبیل روانه کرده است.
این نخستین بار نیست که صدای «زیگورات» از قلب شهر «دورانتاش» بلند میشود. بهمن سال ۱۳۹۴ بود که در مصاحبهای خبر از طرح ۶۰۰ هکتاری جنگل کاری صنعتی یک شرکت در حریم درجه یک چغازنبیل و هفتتپه دادم. این طرح برخلاف طرح فعلی برای احداث کارخانه قند، مجوزهای لازم را داشت. اما صدور مجوز جنگلکاری و تاسیسات جانبی در حریم محور جهانی شوش- هفتتپه- چغازنبیل بدعت غلطی بود که میتوانست صدور مجوزها را برای سایر پروژهها هموارتر کند. این پیشبینی حالا به واقعیت میپیوندد. اگر زمانی میراثفرهنگی استان خوزستان با تعرض به حریم درجه یک چغازنبیل موافقت کرده و رای خود را پس گرفته بود، حالا به بازی راهش ندادهاند و به نظر میرسد استعلام و گرفتن مجوز از اداره این داستان، آخرین مرحلهای است که قرار است طی شود؛ آن هم با اعمال فشار.
برای در امان ماندن نگاه نامحرمان، تمام ضوابط رعایت حریم و عرصه چغازنبیل به همه ارگانهای شهرستان و استان ابلاغ شده است اما در سالیان گذشته، عملا از سوی برخی ذینفعان خواستههایی تحمیل میشود که با ضوابط جهانی نگهداری از آثار ثبت جهانی در تعارض است. گاهی در کنار این اصرارها، لابیها و چراغسبزهایی از سوی بعضی کارشناسان و مسئولان هم به چشم میخورد. نتیجه این سلسله قانونشکنیها، به این ختم میشود که میراثفرهنگی در عمل انجام شده قرار بگیرد و اگر موافقت نکند، تخریبها در روزهای تعطیل و با درنظر گرفتن این اصل صورت بگیرد که «تا میراث متوجه شود و اقدامی کند، ما کار خود را کردهایم.»
آمایش سرزمین چه میگوید؟
طرحی چون ساخت کارخانه قند در حریم درجه یک چغازنبیل، خلاف توسعه پایدار است، زیرا اگر توسعه بر مبنای سند آمایش سرزمین شکل بگیرد، این محوطه باستانی با دیگر محورهای پیرامونش بهترین مسیر برای شکلگیری گردشگری و تقویت جنبههای مختلف آن خواهد بود.
بیشک واحدهای صنعتی غیرفعال در شوش فراوان است. کارخانه قند میتواند به شهرکهای صنعتی اطراف منتقل شود. اولویت این منطقه گردشگری و حفظ آثار تاریخی آن است. ایجاد جنگل مصنوعی، کارخانه، پرورش ماهی با احداث حوضچه، سازههای صنعتی، هیچکدام از اینها اولویت این منطقه نیستند. آنچه که اهمیت دارد و آمایش سرزمینی هم تاکید میکند، این است که حفظ منظر رودخانه دز و زیگورات چغازنبیل، حفاظت از جنگل ملی دز، توسعه اقامتگاههای بومگردی، احیای صنایع دستی و به طور کلی توجه به گردشگری اجتماعمحور با تاکید بر الزامات میراث فرهنگی و محیط زیستی اولویت دارد.
زیگورات از کمبودهایش میگوید
یکی از عواملی که به تشدید دستدرازیها به عرصه حریم این اثر ثبت تاریخی کمک میکند، نبود یگان حفاظت است. میراث عظیم چغازنبیل صرفا با حضور چند نگهبان حراست میشود، درصورتیکه حفاظت از چنین اثر عظیم و گستردهای، نیازمند حضور یگان حفاظت است؛ یگانی که خود ضابط قضایی باشد و رده حفاظتی داشته باشد. متاسفانه میراث فرهنگی این اهرم بازدارنده را ندارد، افراد مختلفی فشار میآورند و پیروز میشوند، اما بخش بازرسی و حقوقی وزارت میراثفرهنگی در عمل توان مقابله با آنها را ندارد.
سرنوشت چغازنبیل حالا به احداث کارخانهای گره خورده است که از یک سو نوید اشتغالزایی و توسعه را میدهد و از سوی دیگر شرایط را برای تعرض به محوطهای فراهم میکند که بیش از سه هزار سال زیر خاک خفته و آسوده و از گزند زمان در امان بود. حالا که عملیات احداث کارخانه و تسطیح اراضی، بدون دریافت مجوز آغاز شده است، عظیمترین باقیمانده تمدن ایلامیها در ایران به دست «آشوربانیپال» دیگری به مرور تخریب میشود و از یاد خواهد رفت؛ خواب زیگورات ایلامیها حالا بیش از هر روزی آشفتهتر است.
در حالی که قسمتهایی از اراضی ملی واقع در حریم درجه یک و دو میراث جهانی چغازنبیل در سال 1397 بدون گرفتن استعلام از وزارت میراث واگذار و تسطیح شده، در صورت صدور مجوز ساخت «کارخانه قند فانی گستر» در مساحتی بالغ بر 320 هکتار، نهادهای مسئول و اصرارکننده برای انجام این پروژه در مکانی خاص باید پاسخگوی اقدام خود باشند.
بررسیهای «پیام ما» حکایت از آن دارد که ساخت کارخانه قند فانی گستر در حریم درجه یک و دو میراث جهانی چغازنبیل و بر روی طاقدیس سردارآباد موفق به دریافت مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت شده است. با اینکه گرفتن این مجوز به معنی آغاز فعالیت برای ساخت و ساز نخواهد بود، بهرهبردار به انواع مختلف سعی در بیتوجهی به تذکرهای بسیار پایگاه جهانی چغازنبیل دارد و بیم آن میرود که همچون گذشته در اقدامی جسورانه قسمتهایی از اراضی ملی واقع در حریم جهانی چغازنبیل را تسطیح کند.
اعمال فشار سیاسیون بر فرهنگیون
در حالی که پایگاه جهانی چغازنبیل، اداره کل میراث فرهنگی خوزستان و یگان حفاظت شوش وظیفه دارند مانع تعرض و تخریب حریم و عرصه محوطههای باستانی شوند، اما شنیدهها حکایت از آن دارد که فشارها و اعمال نظرها بر دستگاهای حافظ میراث فرهنگی برای ساخت این کارخانه همچنان پابرجاست. این فشارها نیز در حالی است که بر اساس قانون ساخت کارخانه در حریم درجه یک و دو محوطه های باستانی ممنوع است.
چگونه است که ارگان های دولتی برای حفاظت از بستر تاریخی طبیعی منطقه که در محدوده طاقدیس سردارآباد قرار دارد، واگذاری را به طور دائمی ممنوع کردهاند، اما زمین مورد نیاز برای ساخت یک واحد صنعتی واگذار میشود؟ آن هم در شرایطی که هرگونه فعالیت از جمله تسطیح، خاکبرداری، خاکریزی، احداث سازه، کانال کشی و… که موجب تغییر شکل در توپوگرافی تپههای تاریخی و عوارض طبیعی شود ممنوع است.
بر اساس بخشنامه هیات وزیران (مورخ 19/07/1382) برای حفاظت از میراث فرهنگی کشور و پرهیز از تاخیر در اجرای طرحهای عمرانی و بروز اختلاف و پیگرد قضایی، مقتضی است تمامی دستگاههای اجرایی قبل از آغاز انجام عملیات اجرایی طرحهای عمرانی، ضوابط حفاظتی آثار تاریخی و فرهنگی موجود و اجرای طرح را از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استعلام و بر اساس آن اقدام کنند.
همچنین تصویبنامه شماره 57840/ت 29690/ه مورخ 04/12/1382 هیات وزیران نیز تمامی وزارتخانهها، سازمان ها و موسسات دولتی را موظف کرده پیش از اجرای پروژههای بزرگ عمرانی و در مرحله امکانسنجی و مکانیابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی تاریخی در آن خصوص اقدام کنند و در طرح و مکانیابی چنین پروژههایی نتایج مطالعات انجام شده را رعایت کنند.
با توجه به اینکه پهنای تاریخی محوطههای باستانی بین هفت تپه، چغازنبیل، دهنو و چغامیش که در یک محور قرار دارند گسترده است شاهد تلاش ذینفعان، شرکتها و کشاورزان برای تعرض گاه و بیگاه به حریم محوطههای تاریخی هستیم و تاکنون پروندههای متعددی برای آنها تشکیل و منجر به صدور محکومیت قضایی شده است. حال که حرایم این دو محوطه باستانی، اراضی ملی محسوب میشود، بستر فرهنگی ایلام کهن باید تحت حفاظت قرار گیرد و مثل گوشت قربانی واگذار نشود.
ضوابط میراث جهانی چه میگوید؟
مسئولان ارشد استان و شهرستان در هنگامهای که برای اجرای یک طرح انواع واسطهها و اعمال نظرها را به کار میگیرند، باید توجه داشته باشند که بر اساس ضوابط پایگاههای جهانی، احداث هرگونه کارخانه و کارگاههای آلاینده محیط زیست ممنوع است. در این باره حتی توسعه هرگونه پوشش گیاهی و اجرای طرحهای جنگلکاری و تغییر کاربری اراضی کشاورزی از سنتی به صنعتی ممنوع اعلام شده است. بنابراین تنها راه حل برای ساخت این واحد صنعتی، اجرای آن در خارج از محدوده محوطههای درجه یک و درجه دو میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه است.
اما چرا برای تعرض به محوطه تاریخی قرار منع تعقیب صادر شد؟ در حکم دادستان شهر شاوور آمده است که مالک تعرضی به «عرصه» بنا نداشته است، یعنی مالک کلنگ به دست نگرفته و به جان زیگورات چغازنبیل نیفتاده است. طبق قوانین جاری کشور همه دستگاههای کشور موظفند قبل از اجرای طرحهای عمرانی، ضوابط حفاظتی آثار تاریخی و فرهنگی موجود و اجرای طرح را از وزارت میراث فرهنگی استعلام و بر اساس آن اقدام کنند.
تفاوت «عرصه» و «حریم» در ابلاغیههای صادرشده به دستگاههای دولتی مشخص و عیان است. پس از ثبت ملی یا جهانی هر اثر، میراثفرهنگی استان مربوط موظف است عرصه، حریم درجه یک و حریم درجه دو اثر را تعیین و به دستگاههای دیگر ابلاغ کند، کما اینکه بیش از ۵۰ سال از ثبت جهانی این اثر باستانی میگذرد و عرصه و حریمهای آن مشخص و ابلاغ شدهاند.
نکته قابلتوجه در مورد این اثر ارزشمند جهانی، این است که زمینهای حریم درجه یک و درجه دو میراث جهانی چغازنبیل، در تملک میراثفرهنگی استان خوزستان نیستند، بلکه این زمینها جزو اراضی ملی هستند؛ همین سبب شده که این اراضی قطعهقطعه و با کمک وامهای دریافتشده از صندوقذخیره ملی یا سایر صندوقها و به بهانه اشتغالزایی، به بستری برای تخریب هویت و تاریخ و سودجویی عدهای بدل شوند.
اراضی ملی در نزدیکی چغازنبیل به همه مردم تعلق دارند و قابل واگذاری به غیر نیستند. این مسیر، بستر تمدنی سرزمینی است و هر شکلی از تعرض به آن، ارزشهای این تمدن باستانی را تخریب میکند و آنچه باید به نسل بعد منتقل شود را ویران میکند و چیزی از آن باقی نخواهد گذاشت.
پیشنهاد سردبیر
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
صیاد متخلف ماهی در وارنگه رود البرز دستگیر شد
۱۰۰ هکتار از مراتع اسدآباد طعمه آتش شد
ملکی تشریح کرد؛
جزییات حادثه در شهربازی دریاچه شهدای خلیجفارس+ فیلم
آنچه ظریف در برنامه گفتوگوی ویژه خبری مطرح کرد
تشکیل بیش از ۷۰۰۰ کانون ارزیابی برای جذب ۲۵ هزار دبیر و هنرآموز
کیفیت هوای تهران برای گروههای حساس ناسالم است
با توجه به رگبار و رعد و برق در ارتفاعات البرز از کوهنوردی خودداری کنید
استفاده از باورهای مذهبی برای مقابله با کمآبی
تک رقمی شدن نرخ بیکاری در ۲۶ استان
زمان صدور احکام جدید متناسبسازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید