بادگیر چپقی سیرجان الگویی از دودکش کشتی ها
۳۰ آذر ۱۳۹۵، ۲۰:۵۲
بادگیر چپقی سیرجان الگویی از دودکش کشتی ها
بادگیر برجهایی هستند که برای تهویه بر بام خانهها ساخته میشود. بادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانه معدنها برای تهویه میسازند. در خانهها هوای خنک از بادگیر، که نوع ابتدایی تهویه مطبوع به شمار میرود، به اتاقهای طبقه همکف یا زیرزمینها فرستاده میشود. بادگیر از عناصر و سمبلهای معماری ایرانی هستند، ولی امروزه در بسیاری از کشورهای خاورمیانه استفاده میشوند. استفاده از بادگیر از سالهای بسیار قدیم در ایران متداول بوده است. بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هر کدام بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شدهاند. تا قبل از اختراع کولر برقی و گسترش آن در شهرهای مختلف، از بادگیر در ابنیه مختلف مسکونی، مذهبی و خدماتی استفاده میشده است و هنوز هم میتوان باقیمانده این بادگیرها را در اقلیم گرم و مرطوب جنوب در شهرهایی مانند بندر عباس، بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم خشک نواحی مرکزی مانند کرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان، سمنان، اصفهان و حتی نواحی جنوب شهر تهران مشاهده کرد.
بادگیرهای ایران به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند:
1) بادگیر اردکانی: این نوع بادگیر بیشتر در منطقه اردکان (یزد) دیده میشود و بنای آن نسبت به سایر انواع بادگیرها، تا حدی ساده و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است. به همین دلیل ممکن است برای هر اتاقی یک بادگیر بسازند.
2) بادگیر کرمانی: بادگیر کرمانی که ساده و نقریبا محقر است، به خانههای طبقه متوسط و پایین اختصاص دارد. ساختن این نوع بادگیر، از عهده هر بنایی بر میآید و مصالح عمده آن بیشتر خشت و گل است. کار این بادگیر تا حدودی نسبت به بادگیر اردکانی دقیقتر و ایدهآلتر است، زیرا فشار باد به یک جهت موجب تخلیه سریع هوای گرم و آلوده از طرف دیگر میشود. ضمنا بادگیر بیشتر آب انبارها را نیز بهصورت بادگیر کرمانی درست میکنند تا از یک سمت آن، هوای خوش و مطبوع به سطح آب برسد و از طرف دیگرش، هوای گرم به بیرون برود.
3) بادگیر یزدی: بادگیر یزدی که از سایر بادگیرها بزرگتر است، معمولا چهار یا هشت طرفه ساخته میشود و به همین لحاظ این نوع بادگیر را در برخی مناطق، «بادگیر چهار طرفه» یا «چهار سویه» هم مینامند. البته ساختمان آن از نظر معماری، از سایر بادگیرها، مشکلتر و پیچیدهتر بوده و ارتفاع آن معمولا زیاد است
بادگیر چپقی سیرجان یکی از منحصر به فردترین بادگیرهای ایران و جهان است که برای خانهی مرحوم دکتر سید علیاصغر رضوی (اولین پزشک شهرستان سیرجان) ساخته شده است. این بادگیر در زمان رضاشاه پهلوی و به تقلید از دودکشها و هواکشهای کشتیهای قدیمی ساخته شده است. بادگیر چپقی مانند برجک هایی هستند که روی بام خانه های کویری ساخته می شوند و در قسمتی از آن یک حوضچه قرار دارد. بادگیرها باد را به داخل هدایت می کنند و با برخورد باد به آب حوضچه، فضا خنک می شود. بادگیرهای چپقی اما به جای فضای مکعبی شکل خارجی، چند لوله خم زانویی دارند که با شبکه های هندسی منظمی به هم مرتبطند و باد را از جهت های مختلف به خانه هدایت می کنند. البته زیبایی این بادگیرهای چپقی فقط به خاطر فرم خاص آنها نیست. بدنه خارجی لوله های بادگیر با قطعات کوچک آجرهای هندسی شش ضلعی تزئین شده و جلوه زیبایی به بنا داده است..
معمار بادگیرهای چپقی سید محمد شجاعی است که آن را با الهام از هواکشهای کشتی ساخته و تلفیقی از معماری و صنعت است. گفته میشود سیدمحمد شجاعی اهل سیرجان در راه بازگشت از سفری که با کشتی میپیموده، توجه وی به خنک بودن استراحتگاه کشی جلب میشود که علت آن را در معماری خاص دودکش های کشتی مییابد. او با تلفیق از این ایده به فکر ساختن بادگیری به شکل دودکشهای کشتی در شهر خود افتاد که جهت خنک نگه داشتن داروهای منزل طبیبی مورد استفاده قرار گرفت.
این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۴۶۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پیشنهاد سردبیر
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
«شهناز نوحی» روانشناس، در گفتوگو با «پیام ما»:
ارزیابی روانی کادر درمان ضمانت اجرا ندارد
تنورسازی شاخهای هنر سفالگری است که با ورود صنعت نان ماشینی از تب و تاب افتاد
تنور خاموش تنورسازان
آموزش هنر اکولوژیک میتواند به ایجاد فرهنگ محیطزیستی در مدارس و جوامع کمک کند
«اکوآرت»، جنبشی هنری برای نجات زمین
گفتوگوی «پیام ما» با دو فعال صنعت گردشگری دربارهٔ ویژگیهای وزیر آیندۀ میراث فرهنگی
وزیر باید الفبای گردشگری را بداند
بهزیستیِ کودکان کجاست؟
«برای اینکه فراموش نشوم»؛ آلبومی قدیمی در مرکز شهر
«با انرژی» از مهندسان نیروگاه رامین اهواز قدردانی میکند
فرهاد مشیری، نقاش ایرانی، درگذشت
دبیر کمیتۀ ملی طبیعتگردی و گردشگری سبز به «پیام ما» خبر داد:
ارتقاء فعالیت هتلها در مسیر گردشگری سبز
وزیر ارشاد:
هیچ انتصاب جدیدی در وزارت ارشاد نداشتهایم
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید