مریم سروش

۱۲ خرداد ۱۴۰۳

بستهٔ پیشنهادی میراث در دسترس نیست

قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نامه‌ای به دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کرده است دروس میراث فرهنگی و آشنایی با آن، به ساختار دروس آموزش و پرورش و وزارت علوم اضافه شود. پیشنهادی که البته جدید نیست و عمر آن حتی به دو دهه قبل برمی‌گردد. مسئولان پیشین در وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز بارها خواستار افزوده شدن این بخش به حوزهٔ آموزشی کشور بوده‌اند. حتی شهریور سال گذشته نیز وزیر آموزش‌وپرورش بر گنجانده شدن مسائل مرتبط با هویت فرهنگی و تاریخی در کتب دانش‌آموزان تأکید کرد، اما این موضوع تاکنون محقق نشده و البته به‌گفتهٔ «مهدی حجت»، رئیس مؤسسهٔ فرهنگی ایکوموس ایران و بنیانگذار سازمان میراث‌فرهنگی، دو دلیل مهم وجود دارد که پیشنهاد تدریس میراث در مدارس و دانشگاه‌ها روی زمین مانده است.

مریم سروش

۷ خرداد ۱۴۰۳

گردشگری عربستان، فرصت یا تحدید ایران

عربستان سعودی ۸۰۰ میلیارد دلار در زمینهٔ احداث پروژه‌ها و مقاصد گردشگری سرمایه‌گذاری کرده و این عدد بالاترین رقم در حوزهٔ گردشگری جهان است. «احمد بن عقیل الخطیب»، وزیر گردشگری عربستان سعودی، نیز گفته است «کشورش نقشهٔ گردشگری در جهان را تغییر خواهد داد.»‌ عربستانی‌ها بلندپروازی‌هایشان در حوزهٔ گردشگری را تا ۲۰۳۰ برنامه‌ریزی کرده‌اند تا به دور از وابستگی به نفت، مقصد برتر گردشگری جهان شوند. حالا این سؤال مطرح است که درصورت بدل شدن این کشور به قطب گردشگری در منطقه یا حتی جهان آیا نفع آن به کشورهای همسایه و منطقه از جمله ایران خواهد رسید یا به‌شکلی ورودی گردشگران به سایر مناطق را محدود خواهد کرد؟ وزیر گردشگری عربستان سعودی همچنین از ارائهٔ فرصت‌ها و تسهیلات ویژه به سرمایه‌گذاران خبر داده و گفته است: «این سیاست بخش گردشگری را جذابتر خواهد کرد و در نظر داریم سال‌های آینده بیش از ۲۵۰ هزار اتاق اضافه کنیم و این نشان‌دهندهٔ افزایش گردشگری در منطقه است.»

مریم سروش

۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳

حال‌وهوای هخامنشی موزهٔ ملی

بالاخره چشم علاقه‌مندان موزه به جنجالی‌ترین آثار تاریخی ایران باز شد. الواح هخامنشی که بازگشتشان از آمریکا به ایران مسیر پرفرازونشیبی را طی کرد، بالاخره در شهریور ۱۴۰۲ با هواپیمای رئیس‌‌جمهوری ایران بازگردانده‌ شدند و روز گذشته به مناسبت روز ملی موزه رونمایی و تا پایان تیر در موزهٔ ملی ایران در معرض نمایش خواهند بود.

مریم سروش

۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳

روزمرگی موزه‌ها

روزی که موزه‌ها شروع به‌کار کردند، یک کارکرد داشتند؛ نمایش هنر و تاریخ. اما حالا کارکرد آنها بسیار متفاوت از چیزی است که موزه‌های اولیه برای آن شکل گرفتند. شورای بین المللی موزه (ایکوم) تأکید می‌کند مهمترین هدف موزه‌های مدرن آموزش و پژوهش است و ایجاد تغییر در تفکر بازدیدکنندگان. اهمیت آن هم آنقدر زیاد بود که در ۱۹۷۷میلادی ایکوم جهانی ۱۸ ماه می میلادی (۲۹اردیبهشت) را روز جهانی موزه نامگذاری کرد. هرچند کشورهای معدودی در جهان هستند که به چنین سیاستگذاری دست پیدا کرده‌اند و ایران اما جزو کشورهایی است که موزه‌هایش به‌نوعی دچار روزمرگی شده‌اند و در بازگشت به شرایط اولیه، وظیفهٔ نمایشی خود را انجام می‌دهند.

مریم سروش

۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳

تهدید تغییر اقلیم برای میراث فرهنگی

نتایج یک مطالعهٔ جدید از سوی مجمع جهانی اقتصاد (WEF) نشان می‌دهد تغییراقلیم تا سال ۲۰۵۰ خسارت قابل‌توجهی بر جهان خواهد داشت. این مطالعه شش پیامد عمدهٔ تغییراقلیم را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده که عبارتند از سیل، خشکسالی، افزایش گرما، طوفان‌های استوایی، آتش‌سوزی‌های جنگلی و بالا آمدن سطح آب دریاها که به تأکید کارشناسان، آسیب جدی بر میراث تاریخی و فرهنگی جهان هم خواهد داشت. همین حالا هم بخشی از سایت‌های تاریخی در کشورهای مختلف در معرض این پیامدها قرار گرفته‌اند و به‌گفتهٔ «بهلول علیجانی»، اقلیم‌شناس، همین حالا هم کشور ما در شرایط بحرانی قرار دارد و پیامدهای آن میراث تاریخی را هم تهدید می‌کند.

مریم سروش

۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳

آغاز نجات بناهای تاریخی از فرونشست

فرونشست زمین یک موضوع گسترده در سطح جهانی و دغدغهٔ مهم در این باره، آسیبی است که برای بناهای تاریخی وجود دارد. ایران در میان پنج کشور اول جهان قرار دارد که هم بیشترین میانگین فرونشست و هم بیشترین وسعت مناطق تحت‌تأثیر این پدیده در آن رخ داده است. نکتهٔ مهم اینکه فرونشست تنها بحران زمین‌شناسی است که قابل برگشت نیست و اگر آبخوان از بین برود، بیابان تشکیل می‌شود. چیزی شبیه کویر لوت که بارندگی دارد، اما آب در آن نفوذ نمی‌کند یا رودخانهٔ شیراز که آب به کف آن نفوذ نمی‌کند و در برابر بارش‌ها سیلاب راه می‌افتد. به همین دلیل اقدامات مختلفی در سطح جهانی برای مقابله و جلوگیری از فرونشست زمین در حال انجام است، اما به تأکید متخصصان هنوز این سیاستگذاری‌های نوین در کشور ما جای خود را باز نکرده. البته به‌گفتهٔ «علی بیت‌اللهی»، رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کلید استفاده از فناوری نوین برای کاهش اثرات بحران‌های طبیعی از جمله فرونشست بر بناهای تاریخی در کشور زده شده است و این امیدواری وجود دارد که با تأمین بودجه بتوان براساس اولویت خطر فرونشست در سایت‌ها و بناهای تاریخی، کاهش آسیب‌ها را رقم زد.

مریم سروش

۷ اردیبهشت ۱۴۰۳

سیل، بلای جان تاریخ

بناها و بافت تاریخی ایران با یک چالش مداوم مواجهند؛ سیل که هم روند تخریب‌شان را تسریع کرده و هم منجر به تضعیفشان در مقابل دیگر فاکتورهای خطرساز از جمله زلزله و فرونشست شده است. طی همین چندروز اخیر نیز به‌دلیل بارندگی‌ها سیل‌آسا کرمان، یزد، اصفهان و سیستان‌وبلوچستان در آستانهٔ ویرانی دوبارهٔ بناها و آثار تاریخی‌شان قرار گرفته‌اند. متولیان میراث‌فرهنگی سیستان‌و‌بلوچستان از خسارت‌های حدود ۲۰ میلیارد تومانی خبر می‌دهند و اینکه برخی بناها ۱۵ تا ۹۰ درصد آسیب دیده‌اند. در برخی شهرهای اصفهان نیز شماری از خانه‌های قدیمی تحریب شده‌اند و بافت تاریخی یزد و کرمان نیز همین وضعیت را دارند. البته دیگر کشورهای آسیایی هم با این وضعیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند و بناهای تاریخی‌شان را به‌دلیل همین سیلاب‌ها از دست داده‌اند؛ اما سوی دیگر ماجرا هم سیلی است که چندروز پیش در امارات رخ داد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که هیچ آسیبی برای بناهای تاریخی این منطقه نداشته است.

مریم سروش

۲۸ فروردین ۱۴۰۳

راهکار خروج فعالان صنایع دستی از انزوا

هنرمندان صنایع دستی این روزها بیش از هر زمان دیگری به حاشیه رفته‌اند و بدون حضور در آمارهای رسمی فعالیت‌هایشان ادامه دارد. کارشناسان مهم‌ترین دلیل این کنج‌نشینی هنرمندان را نبود حمایت‌های خدماتی و تبعات متعددی می‌دانند که در صورت خوداظهاری آن‌ها می‌تواند رقم بخورد. این در حالی است که از سال گذشته و همین روزهای ابتدایی سال ابلاغیه‌هایی صادر و برنامه‌های متعددی در حوزه صنایع دستی اجرا شد که می‌تواند به تقویت صادرات محصولات این بخش یاری رساند. البته بدون وجود آمار و اطلاعات دقیق درباره جامعه فعالان صنایع دستی، نمی‌توان انتظار چندان بالایی از تحقق این برنامه‌ها به نفع هنرمندان داشت. «خاطره استاد رضایی»، مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع‌دستی تهران و عضو میز تخصصی صنایع‌دستی در گفت‌وگو با «پیام ما» دربارهٔ مصوباتی که اخیرا در حوزهٔ صنایع دستی و راهکارهایی که بتواند فعالان صنایع دستی را از انزوا خارج کند، به نکات مهمی اشاره می‌کند.