«قاتلان» مشغول کارند. عصر یک روز پاییزی؛ اهواز؛ قلب کارون. قایق دراز و باریک از دورترها هم مشخص است؛ حتی از روی پل‌های روی رودخانه. لب کارون این روزها شلوغ‌تر است. جابه‌جای شط، ماهیگیرها قلاب انداخته‌اند و قایق‌ران‌ها منتظر مسافر. بساط چای و قهوه ساحلی هم به راه است. هیچ‌کس اما جرئت اعتراض به قاتلان رودخانه را ندارد؛ در این سال‌ها همه فهمیده‌اند که اگر صدای مخالفی بلند شود، جوابش اسلحهٔ کلاشینکف است.

اوایل آذرماه رئیس نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعهٔ شهر تهران از عملیاتی شدن نزدیک به ۳۰ درصدی طرح جامع شهر تهران گفته بود. پس از آن کمتر از ده روز پیش «خسرو دانشجو»، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری از مطالعات اولیه برای تدوین و بازنگری طرح جامع تهران در معاونت معماری و شهرسازی خبر داد. خبری که بهانهٔ نشستی در پژوهشکدهٔ هنر، معماری و شهرسازی «نظر» شد تا «سیدامیر منصوری»، استاد دانشگاه تهران و «ناصر براتی»، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، خطاهای مدیریتی اجرای این طرح را بررسی و مسیری را برای آیندهٔ آن ترسیم کنند. این کارشناسان نحوهٔ اجرا و مدیریت ناکارآمد طرح جامع تهران را عامل آشفتگی پایتخت می‌دانستند.

چندی پیش خبر تدوین نقشهٔ راه آب کشور توسط وزارت نیرو منتشر شد. خبری که اطلاعات چندانی از چندوچون این سند جدید و تهیه‌کنندگان آن نداشت. رفته‌رفته اطلاعاتی از این سند توسط وزارت نیرو برای اظهارنظر متخصصان منتشر شد. برخی از این سند استقبال کردند و برخی نیز آن را غیرعملی و غیراجرایی دانستند. «پیام ما» پیش‌ازاین نقدهای برخی کارشناسان آب به این سند را منتشر کرده است. تشریح ابعاد این سند و تغییراتی که قرار است در مدیریت حوزهٔ آب کشور رقم بزند، سؤالی است که از «عیسی بزرگ‌زاده»، سخنگوی صنعت آب کشور، پرسیده‌ایم. او معتقد است این سند فقط نقشهٔ راه آب نیست، بلکه سندی برای اصلاح توسعهٔ کشور است.

گرچه شاید روی کاغذ به‌نظر برسد «کنوانسیون تهران» پیشنهادهای ایده‌آلی برای مدیریت دریای خزر به کمک کشورهای عضو این کنوانسیون دارد و بخش قابل‌توجهی از مسائل این دریاچهٔ بزرگ در این کنوانسیون دیده شده است، اما هیچ‌گاه مفاد این معاهده از زمان تصویب به «برنامه‌ای عملی و اجرایی» نرسید. حالا خزر در حال پسروی و کوچک شدن است و بیم آن می‌رود که با تداوم اثرات تغییراقلیم، دریاچه هرگز به روزگار گذشته برنگردد. کشور آذربایجان فرصت میزبانی از کشورهای عضو و چهار سال مدیریت «اجرای کنوانسیون تهران» را از دست داد و با وجود اینکه نوبت استقرار دبیرخانه در تهران رسیده است، اقدامی برای دعوت از چهار عضو دیگر (روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان) و برگزاری اجلاس در ایران صورت نگرفته است. به‌نظر می‌رسد پنج کشور عضو این کنوانسیون دست روی دست گذاشته‌اند تا طبیعت چه سرنوشتی برای خزر و حاشیه‌نشینانش رقم بزند. براساس آخرین پیش‌نگری از وضعیت سواحل خزر، تمام محیط دریا در آستانهٔ بیابان شدن قرار دارند که البته «داغستان» بزرگترین بیابان احتمالیِ آینده در مجاورت خزر است. «پروین فرشچی»، متخصص علوم دریا، مدیریت ساحل و از معاونان اسبق دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، در گفت‌وگویش با «پیام ما» تأکید می‌کند که وقتش رسیده ایران اقدامی عملی انجام دهد و از کشورهای عضو برای تشکیل کنوانسیون دعوت کند؛ اما نه دعوتی برای جلسه‌های تکراری بلکه برای تدوین یک «برنامهٔ عمل»؛ وقتش رسیده ایران ابتکار عمل را به‌دست بگیرد. تعلیق در اجرای کنوانسیون تهران در شرایطی است که محیط زیست خزر با آلایندگی‌های زیادی تهدید می‌شود که بخش قابل ‌توجهی از آن از چاه‌های نفت رهاشده‌ای ناشی می‌شود که کشورها حاضر به سرمایه‌گذاری برای نصب پوشش بر آنها نیستند. همچنین تنوع زیستی این دریاچه بزرگ به‌شدت کاهش پیدا کرده است.