بی توجهی به طرح‌های بالادستی و آمایش سرزمین باعث تخصیص امکانات نامتوازن به شهرها شده است که نتیجه آن حاشیه‌نشینی و ساخت‌وسازهای غیراصولی در شهرها است. این بهم ریختگی موجب هدر رفت منابع مالی، انرژی و آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود. همچنین در چنین شرایطی هیچ یک از مولفه‌های مدنظر معماری پایدار در شهرهای امروزی ایران نمی‌تواند محقق شود. این امر موجب نگرانی بسیاری از متخصصان حوزه معماری و شهرسازی شده است. ترانه یلدا، معمار و شهرساز ایرانی از جمله کسانی است که در سال‌های اخیر نسبت به ساخت‌وسازهای غیراصولی و بی‌توجهی به طرح‌های موجود هشدار داده است. به اعتقاد او، اگر به طرح‌های منطقه‌ای و آمایش سرزمین توجه نشود به مرحله‌ای می‌رسیم که مردم مجبور به ترک خانه‌ها و شهرهای خود می‌شوند.

جنوب استان سیستان‌وبلوچستان یکی از تاریخی‌ترین نقاط استان سیستان‌وبلوچستان است و با وقوع سیل اخیر، بیم آن می‌رود که محوطه‌های باستانی و بناهای تاریخی و قلعه‌های بسیاری از دوره‌های پیش از تاریخ تا دوران ساسانی و اسلامی در این بخش از سیستان‌وبلوچستان دچار آسیب و خسارات زیادی شده باشند.

کلمه «استوایی» یا «گرمسیری» ذهن ما را به فضایی با گرما و رطوبت دائمی می‌برد. جایی با بارش‌های زیاد و پوشش گیاهی سبز. بعضی آن را به مانند یک بهشت می‌دانند اما بعضی دیگر از معایب زندگی در چنین آب‌وهوای صحبت می‌کنند. در مقابل انتقادها، پروژه‌های معماری متفاوتی برای سازگاری انسان در چنین شرایطی تعریف شده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

بسیاری از مردم، جزیرهٔ کیش را به مراکز خرید، هتل‌ها، رستوران‌ها و کافه‌ها می‌شناسند؛ در‌حالی‌که جزیرهٔ کیش مکان‌های دیدنی و پاتوق‌های کمتر شناخته‌‌شده‎ای در روستاهایی به اسم «باغو» و «سفین» دارد که در میان ساخت‌وسازهای انبوه و جریان‌های مخرب جزیره اتفاق‌های نو و خلاقانه‌ای را رقم زده است. یکی از این اتفاق‌های خوب در جزیرهٔ کیش تأسیس «خانه‌ٔ زنان بومی کیش»، احیا و بازسازی گاراژهای قدیمی و تبدیل آن به کافه‌ای برای فروش محصولات خوراکی جنوبی و دکانی برای فروش دست‌سازه‌های زنان است. کافه‌ای دلنشین و زیبا در محلهٔ سفین قدیم، روبه‌روی موزه‌ٔ مردم‌شناسی خانهٔ بومیان کیش که تا چند سال پیش گاراژهای قدیمی بودند که هرگز کسی به آنها توجه نمی‌کرد. تا اینکه «نغمه نقیلو» همراه با تیم ‌«انجمن طرح سرزمین» تصمیم ‌می‌گیرند این مکان را به محلی برای کارآفرینی اجتماعی زنان با هدف توسعهٔ گردشگری پایدار در روستای سفین تبدیل کنند. آنها با پشتکاری که داشتند موفق شدند این مکان را به یکی از جاذبه‌های گردشگری و پاتوق خوراکی، فرهنگی و هنری در بیاورند.

کاشی‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و آبی در بناهای باشکوه ایرانی از شوش و تخت‌جمشید تا مسجد کبود تبریز و مسجد جامع اصفهان هنر زبانزد ایرانیان است که بعد از ظهور اسلام در گوشه‌وکنار این مرزوبوم به غایت خود رسیده و درخشیده است. بااین‌حال، هنر کاشی‌کاری ایرانی یا همان کاشی هفت‌رنگ در مهد شکوفایی‌اش، حال خوشی ندارد و در ورطهٔ فراموشی افتاده‌ است.

احیای بافت تاریخی در مناطق شهری به رسمی تکراری در بسیاری از شهرهای جهان بدل شده است؛ از ایتالیا و اسپانیا در قارهٔ اروپا گرفته تا کیلومترها دورتر در آمریکای شمالی. بافت‌های تاریخی که غبار چندصدسالهٔ فرسودگی اصلی‌ترین ویژگی‌هایشان بوده است، پس از احیا و تقویت بافت اجتماعی به یک منطقهٔ شهری زنده و پویا بدل‌ شده‌اند که توسعهٔ اقتصادی را هم برای ساکنان بومی‌اش به ارمغان آورده‌اند. از جمله موفق‌ترین طرح‌های حفاظت و احیا بافت تاریخی در جزیرهٔ «گرنویل» کانادا رخ داده که با قدمت صد ساله و چهرهٔ صنعتی‌اش، اما حالا یکی از پربازدیدترین مکان‌های عمومی این کشور و قلب فرهنگی ونکوور است؛ ظرفیتی که در برخی شهرهای ایران از جمله اصفهان، شیراز، رشت و حتی تبریز هم وجود دارد و می‌توان الگوی احیای گرنویل را در این مناطق اجرا و آنها را به قطب فرهنگی در صنعت گردشگری بدل کرد.