بایگانی مطالب : یادداشت
زمان توسعهٔ «گردشگری سبز» است
مشهد، در معرض سیلاب‌های شدید دوره‌ای
«در حال حاضر نحوهٔ گسترش شهر مشهد به‌شکلی است که بخش‌هایی از آن مستقیماً در معرض سیلاب‌های شدید دوره‌ای و بخش وسیعی از آن نیز با مشکل آبگرفتگی سطح معابر و آلودگی‌های ناشی از آن قرار دارد.» این هشداری است که پژوهشکدهٔ سوانح طبیعی کشور در گزارشی که از سیلاب غافلگیرکنندهٔ اخیر این کلانشهر ارائه داد، بیان کرده و ادامه می‌دهد: «گسترش شهر و تبدیل کاربری‌های اراضی، سیلاب‌های آینده را خطرناکتر می‌کند.» این گزارش همچنین می‌گوید کلانشهر مشهد با موقعیت و قرارگیری ویژهٔ آن بر سطح دشت تراکمی و مخروط‌افکنه‌های آبرفتی، «مدیریت خطرپذیری سیلاب بر مبنای تحلیل خطرپذیری، ارزیابی خطر و ارائهٔ برنامهٔ راهبردی مدیریت سیلاب دشت دارای مجموعه اقدامات قبل، حین و پس از وقوع سیلاب»، جامع‌ترین پیشنهادی است که می‌تواند علاوه‌بر خطرات سیلاب فعلی و آینده، خطر سیلاب پیوسته را نیز مدنظر قرار دهد و اقدامات جامعی را در مدیریت خطرپذیری سیلاب داشت.
شهر «انسان‌محور» نشد
|پیام ما| در بلوار کشاورز میانهٔ دو خیابان کارگر و قریب، مسیری برای دوچرخه‌سواری در نظر گرفته شده است. بااین‌حال، اگر این روزها گذرتان به این مسیر بخورد، آنچه می‌بینید شما را شگفت‌زده می‌کند و هر چقدر به خیابان قریب و بیمارستان نزدیک‌تر شوید، این شگفتی بیشتر می‌شود؛ مسیر دوچرخه‌سواری تبدیل به محل پارک ماشین‌ها شده و یک پارکینگ را شکل داده است. در این شرایط دوچرخه‌سواران از خیابان برای تردد استفاده می‌کنند. تداوم این وضعیت با وجود انتشار آن در رسانه‌ها نشان می‌دهد دوچرخه‌سواری دغدغهٔ مدیران شهری نیست! این تنها یک مثال کوچک بود. خبرهای جسته و گریخته حکایت از آن دارد که زمزمه‌هایی از برچیده شدن این مسیرها برای تعریض عرض خیابان‌ها وجود دارد! در روز جهانی دوچرخه‌سواری چند فعال دوچرخه‌سواری در این باره نوشتند: آیا تجربه‌های چندسال گذشته در توسعهٔ این شیوهٔ حمل‌ونقل شکست خوردند؟ چرا دوچرخه‌سواری؟ و آیا در تهران این شیوهٔ تردد امکانپذیر است؟
گربه‌های کوچک زیر سایهٔ پلنگ و یوز
ایران ۱۰ گربه‌سان داشت که با انقراض شیر و ببر تعدادشان به هشت گونه رسید. یوز و پلنگ از میان گونه‌های باقیمانده شناخته‌شده‌اند و سایهٔ سنگین‌شان به‌لحاظ بودجه و اطلاع‌رسانی بقیه را به محاق برده است. جمعی از کارشناسان حیات‌وحش چهارشنبه و پنجشنبه، نهم و دهم خرداد، در یزد دور هم جمع شدند تا دربارهٔ یکی از این گونه‌های کمترشناخته‌شده و راه‌های حفاظت از آن همفکری کنند؛ گربه پالاس!
تکرار مرگ در معادن زغال‌سنگ
در یک ماه گذشته بر اثر سه حادثه، سه کارگر در معادن زغال‌سنگ کرمان جان خود را از دست داده‌اند. هنوز ۱۵ روز از آخرین حادثه نگذشته که خبر جدید می‌آید. ظهر پنجشنبه، ۱۰ خرداد، معدن زغال‌سنگ «آبنیل جنوبی» ریزش می‌کند؛ «علی فروغی» کارگر این معدن جان خود را از دست می‌دهد و چند همکار او مصدوم می‌شوند. حادثهٔ قبل، ۲۷ اردیبهشت بود. «حسن صیاد» در معدن اصلی زغال‌سنگ منطقهٔ طغرالجرد جان خود را از دست داد. ۱۵ اردیبهشت حادثه دلخراش‌تر بود. «عبدالله اسماعیلی»، کارگر معدن زغال‌سنگ «هشونی»، در نوار نقاله گیر کرد و هیچ‌‌وقت به خانه برنگشت. حوادث سریالی در معادن زغال‌سنگ کرمان درحالی ادامه دارد که ایمنی همواره پاشنه‌آشیل این معادن بوده و جان کارگران در خطر است.
دعوا بر سر «برنج طلایی»
|پیام ما| دادگاهی در فیلیپین تأییدیهٔ کاشت رقمی از برنج تراریخته موسوم به «برنج طلایی» (Golden Rice) را در این کشور لغو کرد. فیلیپین در سال ۲۰۲۱ اولین کشوری بود که کشت تجاری برنج طلایی را با هدف مبارزه با کمبود ویتامین آ به‌عنوان عامل اصلی ناتوانی و مرگ در میان کودکان، توسعه داد. اما کارزارهای اعتراضی «صلح‌سبز» (Green Peace) و کشاورزان محلی در ماه گذشته، دادگاه استیناف فیلیپین را متقاعد کرد که این تأییدیه را لغو کند. این گروه‌ها استدلال کرده بودند برنج طلایی ایمن شناخته نشده است و این ادعا نیز مورد حمایت دادگاه قرار گرفت؛ تصمیمی که صلح‌سبز آن را «یک پیروزی بزرگ» خواند. اما در مقابل برخی دانشمندان هشدار داده‌اند تصمیم دادگاه برای جلوگیری از کشت برنج طلایی به‌عنوان محصولی تراریخته (اصلاح‌شدهٔ ژنتیکی) در فیلیپین می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد. آنها استدلال می‌کنند ممکن است ده‌ها هزار کودک در پی این حکم بمیرند. آنها می‌گویند نه‌تنها هیچ مدرکی مبنی‌بر خطرناک بودن برنج طلایی وجود ندارد بلکه این محصول یک نجات‌دهنده است.
ترک فعل محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان
چالش رودمرزها در عصر تغییراقلیم
بین مستندات فراوان و مبتنی‌بر آینده‌پژوهی‌ها موارد بسیاری وجود دارند که بر مبنای آنها می‌توان تغییراقلیم را تهدیدی اساسی برای امنیت محیط‌زیستی و به‌تبع آن امنیت بین‌الملل تلقی کرد. مواردی مانند مناقشات منطقه‌ای به‌واسطهٔ مهاجرت‌های اجباری و تلاش برای کسب منابع و منازعات گسترده پیرامون آب و غذا و انرژی در زمرهٔ مخاطرات اساسی آتی قرار می‌گیرند. برخی موارد نیز کمتر مورد توجه سیاستمداران و قانونگذاران قرار گرفته است. در این میان می‌توان به اثرپذیری مرزهای طبیعی از تغییراقلیم اشاره کرد.
فرونشست ۴۲ سانتی‌متری دشت بهرمان، فاجعه‌ای جهانی
رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور از نفوذ دامنه فرونشست زمین به ۱۶ کلانشهر ناشی از مشکل کم‌آبی خبر داد و یکی از مخاطرات آن را تهدید امنیت غذایی دانست.
افزایش ۳۰ درصدی تنوع گونه‌ای بانک ژن
تعدادی از اعضای سازمان حفاظت محیط‌زیست، طی جلسه‌ای به مواردی از دغدغه‌های فعالان محیط‌زیست در زمینه حیات وحش، از جمله بیمه ناشی از خسارت حیات وحش برای کشاورزان، افزایش تعداد نمونه‌های زیستی و احیای گونه‌های در معرض خطر پرداختند.
جمع آوری ۹ واحد آلاینده تفکیک ضایعات در شهریار
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار از پسماندسوزی و تفکیک ضایعات غیرمجاز در این شهرستان خبر داد.
خسارت 3 هزار میلیاردی پسماند پلاستیکی
|پیام ما| ایران سالانه حدود چهار میلیون تن پسماند پلاستیکی تولید می‌کند که حدود ۵۰۰ هزار تن از آن، پسماند کیسهٔ پلاستیکی است. فقط بخش کوچکی (کمتر از ۱۰ درصد) از پسماند پلاستیکی، جداسازی و بازیافت می‌شود و بقیه مدفون یا سوزانده می‌شوند. این میزان از پسماند پلاستیکی معادل سرانه‌ٔ تولید ۱۴۰ گرم در روز است. این آمار در نشست کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعهٔ پایدار و آب اتاق بازرگانی ایران ارائه شد. براساس اعداد ارائه‌شده در این نشست، ایران، هفدهمین کشور جهان از منظر حجم پسماند پلاستیکی تولیدی است و از منظر سرانه‌ٔ تولید در ردهٔ ۹۸ قرار دارد. در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۹۶ هزار تن پسماند پلاستیکی در ایران سوء‌مدیریت شدند که خسارت این عدم مدیریت صحیح پسماندهای پلاستیکی در ایران سالانه سه هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. همچنین، با فرض مدیریت اصولی پسماند میزان ارزش پسماندهای پلاستیکی دو میلیارد دلار خواهد بود. در شرایط کنونی، ارزش سه قلم پت و پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن، ۲۳ هزار میلیارد تومان است.
برنامهٔ ناممکن غلبه بر بیابان‌زایی
|پیام ما| برنامهٔ هفتم توسعه به‌گفتهٔ معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور بر کنترل و کاهش ۲۰ درصدی کانون‌های بحرانی فرسایش بادی به‌عنوان یک هدف بزرگ تأکید کرده است. افزایش کانون‌های بحرانی فرسایش بادی از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر به کشور خشک ما آسیب‌های بسیاری وارد کرده. کانون‌های فرسایش بادی در حال افزایش است و این درحالی‌است که به‌گفتهٔ «محمد درویش»، متخصص حوزهٔ بیابان، در برنامهٔ ششم توسعه نیز بر کاهش ۲۰ درصدی کانون‌های فرسایش بادی تأکید شده بود، اما عملاً شاهد اتفاقی نبودیم و برنامهٔ پنج‌سالهٔ ششم نتوانست این هدف را محقق کند. حالا همان عنوان به برنامهٔ هفتم ارجاع یافته است، آن‌هم در شرایطی که این کانون‌ها هرسال به نسبت سال قبل شکننده‌تر شده‌اند.
برای بوییدنِ عطرِ گل‌های شرقی*
دربارۀ «یوزف فون هامر-پورگشتال»، ایران‌شناس اتریشی
جای «پیرمحمد» همیشه خالی می‌ماند
