بایگانی مطالب : آثارباستانی
چاره‌جویی جهانی برای تاب‌آوری بناهای تاریخی در برابر تغییراقلیم
هجدهم آوریل، مقارن با سی‌ام فروردین امسال، مصادف است با روز جهانی محوطه‌ها و بناهای تاریخی. «ایکوموس»، شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها، هر ساله با انتخاب یک شعار، برنامه‌های خود را اعلام می‌کند و توصیه‌هایی را به اعضای خود ارائه می‌دهد. یکی از برنامه‌های امسال توجه به تاثیر تغییر اقلیم بر وضعیت بناهای تاریخی است.
آثار دوده‌ها را پاک کردیم
|پیام ما| روستای «سراب بهرام» در پنج کیلومتری جنوب شهر نورآباد ممسنی و در مسیر این شهر به کازرون قرار دارد. نام این روستا از سراب (چشمه) بزرگی که در کنار آن قرار دارد، گرفته شده است. سراب نیز نام خود را از نقش‌برجستهٔ زیبایی که بر دیوارهٔ مجاور آن حک شده است، به‌دست آورده. در این نقش‌برجسته که ۳.۸۵ متر عرض و ۲.۹۰ متر ارتفاع دارد، بهرام دوم، پنجمین شاه ساسانی (۲۷۶-۲۹۳ میلادی)، در میان چهار نفر از صاحب‌منصبان دولتی به تصویر کشیده شده است. بهرام دوم درحالی‌که دست‌ها را بر روی غلاف شمشیرش گذاشته است، در وسط و کمی جلوتر از سایرین بر روی تخت نشسته است. طرح اولیهٔ مرمت این اثر سال ۱۳۹۹ تهیه و سال ۱۴۰۱ نیز مرمت‌هایی روی این اثر صورت گرفت.
افزایش موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس
بندر باستانی سیراف یکی از کهن‌ترین بنادر خلیج‌فارس است که از گذشته تاکنون به حیات خود ادامه داده و در مبادلات تجاری و بازرگانی جنوب ایران نقشی پررنگ داشته و در مورد این بندر در متون تاریخی بسیار نوشته شده است. مرحله جدید کاوش‌های باستان‌شناختی سیراف پس از انجام فصل اول در سال ١٣٨٥ و فصل دوم به سال ١٣٨٨، از خردادماه ۱۴۰۱ در کمتر از دو ماه با مجوز پژوﻫشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد. این کاوش‌ها پس از حدود ۱۳ سال از سر گرفته شد و اعتبار آن را اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ﺑوشهر تأمین کرد. حالا باستان‌شناسانی که پس از وقفه‌ای ۱۳ ساله، بندر ساسانی سیراف در سواحل خلیج فارس را کاوش کردند، هشدار دادنده‌اند که کاوش‌های باستان‌شناختی کشورهای حاشیه خلیج فارس رشد و شتاب بسیار بیشتری در مقایسه با ایران دارد و این در حالیست که موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس سرعت بیشتری گرفته است.
فرونشست زیر پای آثار تاریخی
تصویر تلخ از بحران فرونشست‌ها بر کسی پوشیده نیست، اما کارشناسان می‌گویند هیچ اقدامی برای کاهش این آسیب‌ها به ویژه در مناطق دارای ظرفیت‌های تاریخی و باستانی انجام نمی‌شود. در نبود برنامه‌ریزی‌ها، فرونشست‌های محوطه تاریخی مرودشت در شیراز به 20 سانتی‌متر رسیده و حتی در استان مازندران به عنوان یکی از مناطق سبز و پربارش کشور سالانه 10 سانتی‌متر فرونشست رخ می‌دهد. واقعیت تلخ هم این است که حتی در برنامه توسعه هفتم یک کلمه درباره فرونشست‌ها بیان نشده و اگر همین حالا اقدام خاصی در این باره صورت نگیرد، طی 5 تا 10 سال آینده زوال تدریجی نمادهای فرهنگی کشور رقم خواهد خورد.
داستان یک احیای موفق در باکو
یک اقدام موفق در حفظ میراث تاریخی، شهری قدیمی در کشور آذربایجان را به‌عنوان نقطهٔ گردشگری مورد توجه جهان بدل کرده است. «ایچری شهر» طی یک‌دههٔ اخیر و از زمانی که به فهرست جهانی یونسکو به‌عنوان یک نمونهٔ تاریخی به‌خوبی حفظ‌شده از یک مجموعهٔ شهری اضافه شد، آذربایجان و به‌ویژه شهر باکو را به مقصدی ضروری برای مسافران سراسر جهان تبدیل کرد. شهری که تقریباً از اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی اقدامات حفاظتی برای میراث تاریخی‌اش را با معماران و صنعتگران بومی آغاز کرد و با نگاهی به گردشگری بین‌المللی در کمتر از یک‌دهه به ایستگاه فهرست جهانی هم رسید. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که تجربهٔ موفق این شهر در حفظ بافت و میراث تاریخی برای دو شهر بزرگ ایران هم قابل‌تکرار است و می‌توان با رویکردی چندوجهی یک ظرفیت ویژه در این حوزه فراهم کرد.
ارزیابی جهانی «فلک‌الافلاک»
|پیام ما| پروندهٔ «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» یکی از چهار پروندهٔ ایران برای ثبت جهانی در یونسکو در سال جدید میلادی (۲۰۲۴) است؛ قلعه‌ای که از حدود ۳۰ سال پیش تا کنون در مسیر جهانی شدن قرار گرفته است و جهانی شدن آن بالاخره پس از قطعی شدن آزادسازی حریم شکل جدی‌تری یافت. حالا معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از امضای پروندهٔ ثبت جهانی «درهٔ خرم‌آباد و قلعهٔ فلک‌الافلاک» و ارسال آن به یونسکو خبر می‌دهد. «علی دارابی» با بیان اینکه پروندهٔ خرم‌آباد، ۵۴ هزار سال قدمت و زندگی در غارهای این منطقه را اثبات می‌کند، ابراز امیدواری می‌کند که این پرونده در آینده نزدیک به ثبت جهانی برسد.
سیل هر روزهٔ شیرابه در شمال
جولان زباله‌ها در استان‌های شمالی بیش از سایر استان‌ها مشکل پسماند را در سال‌های اخیر به رخ کشیده است. بارها اعتراض و تجمع در گیلان و مازندران و پیاده‌سازی طرح‌هایی که همچنان بعد از چند دهه بی‌نتیجه بوده‌اند، مردم در شرایط دشواری قرار دارند و بارها از نبود استراتژی منسجم و مشخص در این حوزه صحبت شده است. «محمد حسینی»، دکتری مدیریت پسماند از مالزی که در سال‌های ۸۳ تا ۸۶ مدیر پسماند استان مازندران بود، در گفت‌وگو با «پیام ما» از فقدان استراتژی می‌گوید. او که در مقطعی مشاور پسماند استانداری مازندران بوده است، وضعیت بحرانی منطقه را متناسب با عملکرد مسئولان نمی‌داند و می‌گوید هرچند از دههٔ ۷۰ زنگ خطر در این زمینه به صدا درآمده، اما تاکنون طنین آن باعث تغییر در عملکرد مسئولان نشده است.
کشف باستانی در مسیر ریل قطار
|پیام ما| عملیات ساخت قطعهٔ چهارم راه‌آهن زاهدان-مشهد (حدفاصل زابل-زاهدان) سال ۱۳۹۷ و در ایام دههٔ فجر آغاز شد؛ طرحی که به‌عنوان بزرگترین محور ریلی كشور هزار و ٣٥٠ كیلومتر طول دارد و قرار است ارتباط با كشورهای شرقی پاكستان و افغانستان را از سه نقطه و اتصال به آسیای میانه را از طریق مرز سرخس فراهم کند. بخشی از این قطعه در نزدیکی محدوده و حریم شهرسوخته احداث می‌شود. محوطه‌ای که در سی‌وهشتمین اجلاس یونسکو در ژوئن ۲۰۱۴ به‌عنوان میراث جهانی ثبت شد تا با قدمت پنج‌هزارساله هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو باشد. حالا خبر رسیده که «کشف جدیدی در شرق ایران» اتفاق افتاده و «۲۳ محوطه و تپه با قدمت بیش از چهار سال کشف شده‌اند»، اما هنوز نویافته بودن این محوطه‌ها مشخص نیست و باید منتظر ماند تا نظر پژوهشگاه باستان‌شناسی دربارهٔ این محوطه‌ها اعلام شود.
کاوش در باقی‌ماندهٔ تمدن «هلیل‌رود»
اوایل دی‌ماه بود که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان اعلام کرد کاوش باستانی در تپه‌های «کُنارصندل» جیرفت پس از ۱۷ سال وقفه به سرپرستی باستان‌شناس برجسته، «سیدمنصور سیدسجادی» که به‌عنوان ناجی «شهرسوخته» در سیستان شناخته می‌شود، آغاز شد؛ این تپه‌های باستانی پیش از این، 2 بار در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۶ کاوش شده بود و تاکنون فرضیه‌هایی درباره وجود یک تمدن باستانی به نام «ارت» مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد، ارتباط با «آراتا» تمدن و سرزمینی که در منابع سومری به آن اشاره شده است و فرضیه‌ای مبنی بر اینکه با قدیمی‌ترین تمدن موجود در شرق جهان مواجه هستیم، مطرح شده است که برای اثبات یا رد هر یک از این فرضیه‌ها کاوش، مطالعات و زمان بسیار زیادی لازم است. حالا که ناجی «شهر سوخته» به «کُنارصندل» رفته، چشم امید همه به اطلاعات بیشتری از این تپه‌های اسرارآمیز است.
مالچ‌پاشی در محدوده مناطق محیط‌زیست انجام نمی‌شود
مدیرکل امور بیابان و مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در خصوص مالچ‌پاشی در غرب کرخه، گفت: فعالیت‌های مالچ‌پاشی به هیچ وجه در محدوده مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و مناطق چهارگانه مرتبط انجام نمی‌شود.
