بایگانی مطالب : منابع طبیعی
برنامهٔ ناممکن غلبه بر بیابان‌زایی
|پیام ما| برنامهٔ هفتم توسعه به‌گفتهٔ معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور بر کنترل و کاهش ۲۰ درصدی کانون‌های بحرانی فرسایش بادی به‌عنوان یک هدف بزرگ تأکید کرده است. افزایش کانون‌های بحرانی فرسایش بادی از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر به کشور خشک ما آسیب‌های بسیاری وارد کرده. کانون‌های فرسایش بادی در حال افزایش است و این درحالی‌است که به‌گفتهٔ «محمد درویش»، متخصص حوزهٔ بیابان، در برنامهٔ ششم توسعه نیز بر کاهش ۲۰ درصدی کانون‌های فرسایش بادی تأکید شده بود، اما عملاً شاهد اتفاقی نبودیم و برنامهٔ پنج‌سالهٔ ششم نتوانست این هدف را محقق کند. حالا همان عنوان به برنامهٔ هفتم ارجاع یافته است، آن‌هم در شرایطی که این کانون‌ها هرسال به نسبت سال قبل شکننده‌تر شده‌اند.
مساحت جنگل‌های ایران همچنان در ابهام
مساحت جنگل‌های ایران چقدر است؟ پاسخ به این پرسش شاید در نگاه اول ساده باشد، اما در عمل اختلاف‌نظرها در این زمینه زیاد است؛ اعدادی که سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع‌طبیعی ذکر می‌کنند حتی به‌هم نزدیک هم نیست. این اختلاف از کجاست و سابقهٔ آن مربوط به کدام سال است؟
زاگرس، قربانی درآمدزا نبودن
قتل‌های سریالی درختان بلوط زاگرس تک عاملی نیست. اینکه یک گزینه مثل آفت را متهم بدانیم و بعد با انواع و اقسام آفت‌کش‌ها به جان درختان بیفتیم و بقیهٔ گونه‌ها را هم از بین ببریم، تنها پاک کردن صورت مسئله است. «رحیم ملک‌نیا»، عضو هیئت‌علمی گروه جنگلداری دانشگاه لرستان معتقد است آنچه هر سال در زاگرس اتفاق می‌افتد، به رهاشدگی این عرصه‌ها برمی‌گردد. به‌گفتهٔ او، ما در ایران برنامهٔ بلندمدتی برای مدیریت زاگرس نداریم و آنچه انجام می‌شود طرح‌های مقطعی است که راه به جایی نمی‌برند.
انقراض گیاهان بومی در بازارهای محلی
عصر یک روز بهاری است. ترافیک منتهی به یکی از خیابان‌های شهر یاسوج ترافیک سنگینی است. ماشین‌ها به‌سختی عبور می‌کنند. به‌سمت چهارراه اصلی می‌رویم، با خیل جمعیت مواجه می‌شویم که در کنار پیاده‌رو در حال خریدوفروش گیاهان دارویی و خوراکی زاگرس هستند. فروشندگانی که گونی‌هایی پر از بیلهر، کنگر، بن‌سرخ، تره، قارچ، موسیر، کارده و... دارند، آنها را به مشتریان خود عرضه می‌کنند. این بازار پررونق در ابتدای بهار شروع می‌شود و تا خردادماه ادامه دارد. البته این بازار جدا از دیگر مکان‌های فروش گیاهان دارویی و مصرف شخصی است که توسط مردم در مناطق مختلف انجام می‌شود. بسیاری از گونه‌های گیاهی که در این بازارها عرضه می‌شوند، در مناطق زیادی منقرض شده‌اند یا در حال انقراض هستند.
تسویه‌حساب شخصی جان درختان جنگل را گرفت؟
صبح ۲۲ فروردین برای اهالی بهشهر با ترس شروع شد. تنه‌های قطور درختان ازجاکنده‌شده کنار جاده رها شده بودند و مردان و زنان ترس‌خورده برای دیدن فاجعه دسته‌دسته به جنگل خلیل‌شهر بهشهر می‌رفتند. آنها بعد از گذشت چندروز از این اتفاق و با وجود تکرار این اتفاقات در ماه‌ها و سال‌های اخیر، هنوز این غم برایشان بزرگ است. آنها می‌ترسند از اینکه اسمشان را بگویند و مدام تأکید می‌کنند که صحبت‌هایشان بدون نام منتشر شود. بسیاری از آنها که خاطیان را می‌شناختند، در موارد گذشته بارها توسط قاچاقچیان چوب تهدید شده‌اند و همین هم نگرانیشان را دوچندان کرده است. اغلب آنها از شرکتی نام می‌برند که این محوطهٔ جنگلی تحت‌حفاظتش بوده، اما نتوانسته در سال‌های گذشته حافظ جنگل باشد. این درحالی‌است که «نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، به «پیام ما» می‌گوید «تحقیقات ادامه دارد و باید ببینیم سهم این شرکت رد مشکل پیش‌آمده چقدر است، اما در هر صورت این شرکت باید خسارت واردشده به جنگل را بپردازد.» هرچند هیچ خسارتی جسم بی‌جان بیش از هفتاد درخت را زنده نمی‌کند.
پشت پرده قطع ۷۰ درخت جنگلی و حمله به نیروهای منابع طبیعی
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور گفت: در چند ماه گذشته شدت عمل نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی در برابر قاچاقچیان چوب افزایش یافته و متخلفان بیشتری را در این حوزه در استان‌های مختلف کشور بخصوص در مازندران دستگیر کرده‌ایم و این مساله باعث کینه‌توزی دوستان و هم‌دستان این افراد نسبت به یگان حفاظت منابع طبیعی شده است. به همین دلیل، مدتی است که قاچاقچیان چوب با روش‌های مختلف به دنبال ضربه زدن به یگان ما هستند.
آنچه از مدیریت جنگل‌ها نیاموختیم
تولید و بهره‌برداری از جنگل‌ها ضروری است
متوسط رشد سالانهٔ جنگل‌های اتریش رقمی بالغ‌بر ۱۳ مترمکعب در سال است، درحالی‌که این رقم برای جنگل‌های شمال حدود چهار مترمکعب است؛ آن‌هم در شرایطی که دورهٔ رویش در شمال ایران طولانی‌تر و آب‌وهوای آن مساعدتر است.
خیز دولت برای توسعهٔ نیروگاه‌ها
|پیام ما| درحالی‌که کارشناسان و صنعتگران بخش خصوصی صنعت برق کشور، اصلی‌ترین چالش در زمینهٔ رفع ناترازی تولید و مصرف برق کشور را نبود سرمایه‌گذاری لازم و عدم امکان بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به‌شکل سودآور، در این بخش می‌دانند، به‌ویژه در روزهایی که دولت نیز با مشکلات متعدد در تأمین بودجه و اعتبار دست‌وپنجه نرم می‌کند، وزارت نیرو اعلام کرده است سه برنامه برای کاهش حداکثری یا رفع ناترازی برق دارد. وزارت نیرو می‌گوید این برنامه‌ها در توسعهٔ سه بخش ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی، سیکل ترکیبی و انواع تجدیدپذیرها پیش‌بینی شده است. پیش از پایان سال ۱۴۰۲ برآوردها از افزایش پنج درصدی ناترازی برق در کشور برای سال ۱۴۰۳ حکایت داشت.
گردشگری جنگلی بدون تخریب
فرض کنید در روی کره زمین محوطه‌ای باشد که دایناسورها هنوز حضور دارند و زندگی می‌کنند، چه تصمیمی برای زیستگاه آنها باید گرفت؟ آیا منطقه را باید آزاد گذاشت تا هر تعداد ماشین می‌خواهند تردد و گوشه‌گوشه آن آتش روشن کنند؟ یا اینکه برنامهٔ حفاظت ویژه‌ای برایش اجرا کرد؟ هر راهکاری که برای این زیستگاه در نظر گرفته می‌شود، برای «النگدره» هم صادق است؛ پارکی جنگلی و بخشی از جنگل‌های هیرکانی در محدودهٔ شهر گرگان که همچون درختان انجیلی و... در آن وجود دارند، درختانی که به‌عنوان فسیل زنده توانسته‌اند از عصر یخبندان نسل‌به‌نسل خود را زنده نگه دارند و به سال ۱۴۰۳ برسانند. این گونه‌ها نیاز به حفاظت ویژه دارند و در پی مطالبهٔ متخصصان، فعالان و کارشناسان جنگل و محیط‌زیست، در اسفند ۱۴۰۲ با تصمیم شورای حفظ حقوق بیتالمال به ریاست رئیس‌کل دادگستری استان گلستان و با حمایت دادستان گرگان، تردد تمامی وسایل نقلیه به این پارک جنگلی و افروختن آتش در آن ممنوع اعلام شد. از دکتر «مریم شهبازی»، دانشیار گروه محیط‌زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و رئیس کارگروه تنوع زیستی اتحادیهٔ انجمنهای علوم زیستی ایران، دربارهٔ دلایل این تصمیم و تبعات آن پرسیدیم. او قبل از هر سخنی تأکید داشت ازآنجاکه به‌دلیل دخالتها و بهرهبرداریهای بی‌رویه، سطح قابلملاحظهای از جنگل‌های دنیا از بین رفته‌اند و یا در معرض خطر نابودی قرار دارند. امروزه بشر دریافته که مدیریت جنگل و هر نوع بهره‌برداری از آن باید به‌صورت پایدار و با حفظ تنوع زیستی و منابع آب و خاک برای نسل آینده برنامهریزی شود. از این نظر گردشگری به‌ویژه در پارکهای جنگلی، نیاز به نگاه و رویکرد تازهای دارد.
