بایگانی مطالب : میراث
گچمهبافی، هنر دست زنان عشایر
استان کهگیلویه و بویر احمد به دلیل حضور عشایر، صنایع دستی متنوعی دارد که این روزها دیگر رونق گذشته را ندارد. صنایع دستی که با دستان هنرمند مردمان این منطقه ساخته میشود، بیشتر در خانهها ساخته میشود نه در كارگاههای توليدی صنايعدستی. فعاليت صنايع دستی نیز بیشتر در روستاها و بين عشاير اين استان مركزيت دارد. مردان در مراحل توليد این نوع صنايعدستی نقش پررنگی ندارند و بانوان و دختران سعی در زنده نگه داشتن هنرهای دستی دارند؛ هر چند برخی از این هنرها را فقط باید از مادربزرگها سراغ گرفت مثل «گچمهبافی» که این روزها سعی دارد به رونق گذشته بازگردد.
تقاضای «ضرغامی» برای اصلاح مصوبهٔ حریم آثار ثبتی
وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نامههای جداگانهای به رؤسای مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیر شورای نگهبان، خواستار اصلاح مصوبهٔ حریم آثار ثبتی شد. در این مصوبه، مسئولیت تدوین آییننامه بازنگری حریمهای آثار ثبتی پیشین و تعیین حریم آثار ثبتی جدید به شورای عالی معماری و شهرسازی محول شده در حالی که مطابق قانون این موارد برعهدهٔ وزارت میراث فرهنگی است.
وزیر میراثفرهنگی خواستار اصلاح مصوبه حریم آثار ثبتی شد
وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در نامههای جداگانهای به رؤسای مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیر شورای نگهبان، اصلاح مصوبه حریم آثار ثبتی را خواستار شد.
وقتی تاریخ میخندد
پنج قرن تا تعیین حریم آثار ثبت ملی
تازهترین پژوهش مرکز پژوهشها دربارهٔ تعیین حریم آثار ملی نشان میدهد گرچه ثبت آثار تاریخی و فرهنگی غیرمنقول از سال ۱۳۱۰ و بهموجب ماده ۲ قانون حفظ آثار ملی مصوب ۱۲ آبان ۱۳۰۹ آغاز شده، اما تعیین حریم آثار که از سال ۱۳۴۹ آغاز شده و از سال ۱۳۷۵ با شکلگیری کارگروه حرایم در دفتر فنی ستاد مرکزی پیگیری شده است، بهموازات ثبت پیش نرفته و عقبماندگی قابلتوجهی در این زمینه وجود دارد؛ درحالیکه ثبت آثار ملی و تعیین حریم دو اقدام مکمل برای حفاظت از میراث فرهنگی است. با توجه به اینکه تعداد حرایم مصوب از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۹۸ حدود ۸.۸ درصد آثار ملی است با استمرار شرایط موجود، حدود ۵۶۸ سال لازم است تا همهٔ آثار ثبتی موجود دارای حریم مصوب شوند که این وضعیت خطر بزرگی در راستای حفاظت از میراث فرهنگی است، زیرا توسعهٔ شهری و روستایی رقیب اصلی حفاظت از میراث فرهنگی است که تقاضای تخریب آنها را بههمراه دارد.
جهانی شدن برای «گنجعلیخان» امتیاز نیست
کاروانسرای «گنجعلیخان» همراه با ۵۳ کاروانسرای دیگر ایران ثبت جهانی شد. با وجود اینکه به نظر میرسد این اتفاق، شرایط مناسبی را برای این محوطه تاریخی فراهم کند، اما کارشناسان فرهنگی آن را لزوماً مثبت و منجر به احیا نمیدانند؛ درحالیکه مدیر میراثفرهنگی استان کرمان نیز طی ثبت جهانی پروندهٔ کاروانسراها تغییر کرد و فعالان فرهنگی استان تا همین حالا نمیدانند قرار است دربارهٔ این سایت جهانی چه اقداماتی صورت بگیرد. آنها تأکید میکنند در این مجموعه، گردشگران حتی به یک راهنمای گردشگری مطلع هم دسترسی ندارند و نمیتوان انتظار داشت وضعیت آن نسبت به دورهٔ پیش از جهانی شدن تغییر چندانی داشته باشد.
شیشهگری؛ دمیدنی که از نا افتاد
هنر شیشهگری سنتی از جمله فعالیتهایی است که با رشد صنعت، مانند بسیاری از هنرهای دستی از رونق افتاد. چنانکه کارگاههای شیشهگری یکی پس از دیگری تعطیل شدند. هر چند در گوشه و کنار برخی شهرها هنرمندانی هستند که دمی در کوزه میدمند، ولی چراغ شیشهگری دیگر جانی ندارد و هنر صنعت شیشهگری که در مسیر فراموشی است به ایدههایی برای احیا نیاز دارد.
راویان دوران طلایی دریا
روزی که مناسبات تجاری منطقه خلیجفارس و اقیانوس هند با ظهور رقبای جدید در امر تجارت و حملونقل دریایی تغییر کرد و نامهای جدیدی سر بر آوردند، چراغ دریانوردی بندر لافت رفتهرفته خاموش شد و دریای بزرگ در خاطر نسل طلایی دریانوردان مُرد. پس از آن دیگر «ناخدا سلیمان»، «ناخدا سفاری لافتی» و «سرهنگ محمد کهور» و … بندر منگلور، دارالسلام، زنگبار و هند را هیچگاه ندیدند. وقتی دریای بزرگ را از دریانوردان بگیرید انگار نهنگی را در یک حوض کوچک انداخته باشید، نهنگ پس از مدتی تلف میشود. با از رونق افتادن حملونقل دریایی، درهای تعداد قابلتوجهی از کارگاههای لنجسازی هم بسته شد. تاریخ دریانوردی بندر لافت باید آرامآرام میپذیرفت که دیگر هیچچیز مثل گذشته نیست، تنها سفری که ممکن است، سفر ذهنیست. آخرین نسل دریانوردان دریای دور رفتهرفته پیر شدند، آداب دریانوردی در گرداب تغییرات گم شد، آوا و نواهای دریانوردی کهن در میان همهمهٔ مدرنیته ناپدید شد، امّا هنوز از میراثداران سفرهای بزرگ تعدادی باقی ماندهاند که علیرغم سن بالا به راویانِ دوران طلایی دریا و بنادر خلیجفارس بدل شدهاند.
میراث «غزه» زیر بمباران
هرچند درگیریهای فعلی میان فلسطین و اسرائیل از ۱۵ مهر امسال آغاز شد، اما این درگیریها در تاریخ اتفاق جدیدی نیست؛ درگیریهایی که از نیمههای قرن گذشته (بیستم) آغاز شد و تا کنون ادامه دارد و در همهٔ این دههها، علاوهبر فاجعههای انسانی، منجر به تخریب میراث فرهنگی بسیاری در نوار غزه و فلسطین شده است. در همین روزهای اخیر هم خبر میرسد درگیریهای حال حاضر، تخریب کلیسای تاریخی غزه را بهدنبال داشته است و از سوی دیگر، شورای بینالمللی موزهها (ایکوم) نیز دربارهٔ بیتوجهی به حفاظت از اموال فرهنگی و افزایش احتمالی قاچاق و تخریب اشیای فرهنگی و تاریخی در این منطقه هشدار داده است.
فصل انارچینی
|پیام ما| نیمهٔ آبان که از راه میرسد، کوچهباغهای «تفت» پر میشود از صدای «الله»؛ این، یعنی زمان برداشت انار در این شهر کویری شروع شده است. فردی که بالای درخت انار را میچیند، با نوای «الله» به فردی که پایین درخت ایستاده، ندا میدهد که انار را با دستانش بگیرد. حالا چهارسالی است که در همین روزها، تفت با تجربهٔ جدیدی دربارهٔ انار آشنا شده، جشنوارهٔ «انارچینی» که ثبت ملی شده و پروندهٔ آن برای ثبت جهانی هم آماده شده است. این رویداد، با محوریت شهرستان تفت به عنوان یکی از رویدادهای گردشگری سال ۱۳۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.