بایگانی مطالب : میراث
آیینهای یلدایی
شب «یلدا»، یکی از کهنترین آیینهای ایرانیان با قدمتی که برآورد میشود به حدود هشت هزار سال برسد، سال گذشته با همکاری ایران و افغانستان بهعنوان پروندهٔ چندملیتی در کمیتهٔ میراث ناملموس یونسکو ثبت شد. ایران، پروندهٔ یلدا را از سال ۱۳۹۳ در یونسکو به اشتراک گذاشته بود تا بهعنوان میراث ناملموس چندملیتی ثبت شود، اما تا حدود شش سال بعد از آن، هیچ کشوری مشارکت در این پرونده را نپذیرفت. ایران سرانجام این پرونده را بهطور مشترک با افغانستان به یونسکو ارائه کرد. در گذشته که مردم ایران کشاورزی میکردند، همواره بهدنبال رصد حرکات ستارگان و خورشید بودهاند. مردم درک کرده بودند که وجود نور خورشید به نفع و سود کارهایشان از جمله کاشت و رشد محصولات بوده است و با رسیدن فصل پاییز که روزها کوتاهتر و شبها بلندتر میشود، بهخاطر کمبود نور خورشید محصولات بهخوبی رشد نمیکرد و با رسیدن آخرین روز پاییز (۳۰ آذر) بهخاطر پایان شبهای طولانی جشنی برپا و تلاش میکردند تا بهنحوی شکرگزاری خود را برای نور بیشتر بهجای آورند.
![آیینهای یلدایی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/یلدا.png)
یلدا، آغازی برای ترمیم ارتباطات اجتماعی
اواخر آذر امسال بود که یک خبر در فضای مجازی با واکنشهای زیادی مواجه شد؛ اینکه نام شب یلدا به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» تغییر کرده است. بسیاری نسبت به این تغییر شب آیینی ایرانیان واکنش تندی داشتند، اما در نهایت شورای فرهنگ عمومی در اطلاعیهای اعلام کرد قرار نیست این شب تغییر نام داشته باشد یا از تقویم حذف شود، بلکه این عنوان جدید با یک سیاست خاص در نظر گرفته شده و ترکیب مناسبی برای شب یلدا خواهد بود. این نکته را «محمدعلی الستی»، پژوهشگر علوم ارتباطات و استاد دانشگاه هم تایید میکند و به «پیام ما» میگوید: «گفتوگو در خانوادهها به دلایل مختلف کم شده و اتفاقا یک عنوان جدید برای ترویج فرهنگ مهمانی و ارتباط بیشتر با خویشاوندان و اعضای خانواده در مناسبتهای آیینی ایران میتواند تا حدودی این آسیب را ترمیم کند، از جمله شب یلدا که نماد دورهمی و شبنشینی خانوادههاست و میتواند حتی به میزان خیلی کم به تقویت روابط و گفتوگوی خانوادگی منجر شود. البته که یک اقدام کوچک است و نیازمند تدابیر بیشتر.»
![یلدا، آغازی برای ترمیم ارتباطات اجتماعی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/4-13-jpg.webp)
آیینهای ایرانی مبتنی بر اخلاق محیط زیستی بودهاند
پژوهشگران رویکردهای متفاوتی به خاستگاه شب یلدا (چله) و آداب و آیینهای آن در ایران دارند. دو گرایش غالب در تبارشناسی این شب میتوان مشاهده کرد. برخی آیین و آداب این شب را یکی از جشنهای زرتشتی و گاه در پیوند با بزرگداشت یکی از ایزدان همان کیش میدانند که به دلیل محاسبهنکردن کبیسه در دوران گوناگون، در روزهای دیگر سال برگزار میشود. گروه دیگر آداب و آیین این شب را به مهر و آیینهای مهری نسبت میدهند. هر دو گروه مستندات محکمی برای تأیید نظر خود ندارند و تصویری کلی از دیدگاههای خود ارائه میکنند که نکات مبهم فراوانی دارد. این، موضوعی است که «مریم نعمت طاووسی» در مقاله «روایت فراموششده شب چله» در نشریه پژوهشکده مردمشناسی اجتماعی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مطرح کرده است. «علیرضا حسنزاده» رئیس پژوهشکده مردمشناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی،در گفتوگو با «پیام ما» نکات متفاوتی را درباره این آیین مطرح میکند. او از ضرورت دیدگاه مردمشناسی در پژوهشهای یلدا و چگونگی ایجاد یک پیوند میان این آیین و بحرانهای امروز جامعه ایرانی و داشتن یک نگاه با محوریت توسعه پایدار سخن گفته است.
![آیینهای ایرانی مبتنی بر اخلاق محیط زیستی بودهاند](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/photo_5771736108344917531_x-jpg.webp)
تهدید غرق شدن ۵۰ درصد میراث فرهنگی با سدسازی!
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با این هشدار که ساخت سد بیش از ۵۰ درصد میراث فرهنگی این سرزمین را در تهدید قرار داده است، گفت: نگذاریم میراث فرهنگی این سرزمین غرق شود.
![تهدید غرق شدن ۵۰ درصد میراث فرهنگی با سدسازی!](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/1308364_882-jpg.webp)
هندیها سرانجام به «مکران» آمدند
|پیام ما| دولت اعلام کرده است که قرارداد باهندیها برای توسعهٔ بندر تجاری چابهار سرانجام بعد از هشت سال نهایی شده است. هند از سال ۲۰۱۶ متعهد به سرمایهگذاری ۵۰۰ میلیون دلاری در توسعهٔ بندر شهید بهشتی چابهار شده بود. در این بین مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی میگوید سرمایهگذارانی خارجی در بنادر جنوبی ایران در حال سرمایهگذاری هستند که بهدلایلی نمیتوان از آنها نام ببرد.
![هندیها سرانجام به «مکران» آمدند](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/5-9-jpg.webp)
ورشوسازی، عرصهٔ کمرنگ قلمزنی
ورشوسازی به عهد قاجار برمیگردد. زمانی که هنرمندانی از ایران راهی لهستان شدند تا دواتگری بیاموزند؛ یعنی بتوانند با فلز سماور و ابزار و وسایل دیگری بسازند. برای همین هم این هنر به ورشوسازی معروف و ماندگار شد. هنرمندان دواتگر تعداد کمی دارند. هنرشان پشت ویترینها خاک میخورد یا راهی سفرهخانههای سنتی میشود.
![ورشوسازی، عرصهٔ کمرنگ قلمزنی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/4-12-jpg.webp)
تجزیهٔ قلب فرهنگی پایتخت
میان آسمان دودگرفتهٔ پایتخت و ترافیک خیابان، خاک از محوطهٔ تئاتر شهر بلند میشود. یکی گلایه میکند: «حوضچهٔ قدیمی را خراب کردهاند»، دیگری امیدوار است که «محلی برای اجراهای خیابانی» بسازند، اما هنوز روشن نیست تعیین «حریم» تئاتر شهر سرانجام چه نتیجهای در پی خواهد داشت. دستکم شهروندان از آنچه قرار است روزهای آینده اتفاق بیفتد، بیخبرند. از روز شنبه فضای مجازی پر است از حرفهای وزیر فرهنگ و ارشاد دربارهٔ اجرای تعیین حریم برای تئاتر شهر. حرفی که به ادعای او خواستهٔ هنرمندان از سال ۱۳۶۸ است و حالا بعد از کشوقوسهای فراوان اجرای این طرح، قرار است اتفاق بیفتد. چیزی که «علی اعطا»، شهرساز و عضو سابق شورای شهر تهران دربارهٔ آن به «پیام ما» میگوید: «همهٔ اینها اقداماتی واپسگرایانه است که بهجای توسعهٔ فضاهای عمومی شهر، عرصهٔ عمومی را تجزیه میکنند.»
![تجزیهٔ قلب فرهنگی پایتخت](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/تاتر-شهر-jpg.webp)
منابع غیرواقعی درآمد در لایحهٔ بودجهٔ
مرکز پژوهشهای مجلس در دو گزارش به بررسی لایحهٔ بودجهٔ سال ۱۴۰۳ در حوزهٔ منابع بودجه پرداخت. مطابق این گزارش پیشبینی میشود 90 درصد منابع لایحهٔ بودجهٔ سال 1403 محقق شود. بهعبارت سادهتر حدود 240 هزار میلیارد تومان از منابع پیشبینی شده در لایحه محقق نخواهند شد. کاهش درآمدهای نفتی، همچنین نبود امکان تحقق همهٔ درآمدهای پیشبینیشده بهعنوان منابع مالی بودجه بهویژه در بخش مالیات از دلایل این کسری است. این گزارش همچنین توضیح میدهد که لایحهٔ بودجه از منظر منابع با محدودیتهایی روبهرو است که در صورت تصویب بهاین شکل در طول سال ۱۴۰۳، مشکلات احتمالی در نحوهٔ فعالیت دستگاههای اجرایی (بودجهٔ قابلبرنامهریزی)، معیشت عمومی و انضباط مالی بهدنبال خواهد داشت. لذا ایجاد منابع جدید درآمدی، واقعیکردن منابع درآمدی و مدیریت هزینهها اجتنابناپذیر است.
![منابع غیرواقعی درآمد در لایحهٔ بودجهٔ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/5-8-jpg.webp)
رویای احیای خانهٔ ایرانی
ثبت زنجیرهای ۵۴ کاروانسرای ایرانی در فهرست میراث جهانی حالا امیدها را به دیگر ظرفیتهای زنجیروار میراث ایران زنده کرده است. وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی هم این سیاست را پیش گرفته که پروندههای ثبت جهانی بعدی ایران در قالب زنجیره بناها باشد که از جملهٔ آنها میتوان به خانه، قنات، مسجد، مدرسه، بازار حمام و کبوترخانههای ایرانی اشاره کرد. البته که پروندههای زنجیرهای ثبت جهانی در ایران با دو گام موفق سابقهٔ درخشانی دارد؛ چون پیش از کاروانسراها هم پروندهٔ باغهای ایرانی تأیید شد و همین حالا هم ۹ باغ ایرانی در سازمان یونسکو سهم جهانی دارند از جمله «پاسارگاد» فارس، «ارم» شیراز، «چهلستون» اصفهان، «فین» کاشان، «عباسآباد» و «باغ شازده» در کرمان، «دولتآباد» و «پهلوانپور» یزد و «اکبریه» خراسانجنوبی.
![رویای احیای خانهٔ ایرانی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/4-11-jpg.webp)
«سُپبافی»، هنر دست زوجها
«سُپبافی» مصداق بارز صنایع دستی در معرض فراموشی است. شاهد این ادعا هم این است که این هنر فقط در روستای «چاه نهر» لارستان و با دستان هنرمند ۵ نفر خلق میشود. از روزگاری که در این روستا زنها و شوهرها کنار هم مینشستند و «سُپبافی» میکردند، سالها گذشته. اکنون روستا خالی شده و دیگر کسی کنار دست «مش رمضون» و «بیبی نسا» نمینشیند تا فوت و فن کار را یاد بگیرد و سینی یا به زبان محلی سُپ ببافد.
![«سُپبافی»، هنر دست زوجها](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/4-10-jpg.webp)