بایگانی مطالب : فرهنگ
آیینهای یلدایی
شب «یلدا»، یکی از کهنترین آیینهای ایرانیان با قدمتی که برآورد میشود به حدود هشت هزار سال برسد، سال گذشته با همکاری ایران و افغانستان بهعنوان پروندهٔ چندملیتی در کمیتهٔ میراث ناملموس یونسکو ثبت شد. ایران، پروندهٔ یلدا را از سال ۱۳۹۳ در یونسکو به اشتراک گذاشته بود تا بهعنوان میراث ناملموس چندملیتی ثبت شود، اما تا حدود شش سال بعد از آن، هیچ کشوری مشارکت در این پرونده را نپذیرفت. ایران سرانجام این پرونده را بهطور مشترک با افغانستان به یونسکو ارائه کرد. در گذشته که مردم ایران کشاورزی میکردند، همواره بهدنبال رصد حرکات ستارگان و خورشید بودهاند. مردم درک کرده بودند که وجود نور خورشید به نفع و سود کارهایشان از جمله کاشت و رشد محصولات بوده است و با رسیدن فصل پاییز که روزها کوتاهتر و شبها بلندتر میشود، بهخاطر کمبود نور خورشید محصولات بهخوبی رشد نمیکرد و با رسیدن آخرین روز پاییز (۳۰ آذر) بهخاطر پایان شبهای طولانی جشنی برپا و تلاش میکردند تا بهنحوی شکرگزاری خود را برای نور بیشتر بهجای آورند.
![آیینهای یلدایی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/یلدا.png)
تجزیهٔ قلب فرهنگی پایتخت
میان آسمان دودگرفتهٔ پایتخت و ترافیک خیابان، خاک از محوطهٔ تئاتر شهر بلند میشود. یکی گلایه میکند: «حوضچهٔ قدیمی را خراب کردهاند»، دیگری امیدوار است که «محلی برای اجراهای خیابانی» بسازند، اما هنوز روشن نیست تعیین «حریم» تئاتر شهر سرانجام چه نتیجهای در پی خواهد داشت. دستکم شهروندان از آنچه قرار است روزهای آینده اتفاق بیفتد، بیخبرند. از روز شنبه فضای مجازی پر است از حرفهای وزیر فرهنگ و ارشاد دربارهٔ اجرای تعیین حریم برای تئاتر شهر. حرفی که به ادعای او خواستهٔ هنرمندان از سال ۱۳۶۸ است و حالا بعد از کشوقوسهای فراوان اجرای این طرح، قرار است اتفاق بیفتد. چیزی که «علی اعطا»، شهرساز و عضو سابق شورای شهر تهران دربارهٔ آن به «پیام ما» میگوید: «همهٔ اینها اقداماتی واپسگرایانه است که بهجای توسعهٔ فضاهای عمومی شهر، عرصهٔ عمومی را تجزیه میکنند.»
![تجزیهٔ قلب فرهنگی پایتخت](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/تاتر-شهر-jpg.webp)
دست خالی ایران در «فراهرود»
در امتداد مذاکرات ناکام ایران با طالبان و پس از سفر ملابرادر به ایران، درست در روزهایی که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، مشعوف از این دیدار بود، طالبان اعلام کرد که سد بخشآباد در حال تکمیل است و سد خاشرود نیز در حال احداث. این سدها در شرایطی ساخته و تکمیل میشوند و به بهرهبرداری میرسند که سدهای کجکی، ارغنداب و بند انحرافی کمالخان جنوبشرق ایران را با مشکلات فراوان آبی روبهرو کرده و هامون را تا نابودی کامل پیش برده است. گرچه متخصصان و کارشناسان علوم آبی و سیاسی که بر رفتار افغانستان متمرکز هستند، میگویند برنامههای آبی افغانستان تمام منطقه، ایران، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان را تحتتأثیر قرار میدهد، اما این برنامهها مشخصاً علاوهبر حاد شدن مشکلات آبی سیستانوبلوچستان اینبار تا خراسان ایران را دچار تشدیدِ تنش آبی میکند. کارشناسان اینبار در گفتوگو با «پیام ما» ابعاد دیگری از این موضوع را بررسی میکنند. سفیر اسبق ایران در سازمان ملل متحد معتقد است ایران برای بازپسگیری تمامی حقوق دوجانبه یا چندجانبه باید خود را در موضع قدرت قرار دهد، نه انزوا. به اعتقاد او در غیر اینصورت نه در مورد مسئلهٔ هیرمند بلکه در هیچ مسئلهٔ بینالمللیای موضع پیشبرندهای نخواهیم داشت. حالا هامون صابری در خطر است. بهنظر میرسد نبود معاهده میان ایران و افغانستان در «فراهرود» کار را برای ایران دشوارتر کرده است. دیپلماسی ایران در حقابهٔ هیرمند ناکام مانده است و هیچ مذاکرهای میان ایران و طالبان در مورد فراهرود وجود ندارد.
![دست خالی ایران در «فراهرود»](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/3-8-jpg.webp)
از کجا آمدهایم و چه رنجهایی کشیدهایم
![از کجا آمدهایم و چه رنجهایی کشیدهایم](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/96396-jpg.webp)
میخواهم زنده بمانم
![میخواهم زنده بمانم](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/4130122-jpg.webp)
محیط زیست در هزارتوی اخلاق
میخواهیم یک دریاچهٔ کوچک را نجات دهیم و برای این اقدام ناچاریم جنگل بزرگی را خراب کنیم، چه تصمیمی باید بگیریم و کدام را باید انتخاب کنیم؟ «گرگوری بسم»، استاد فلسفه در کالج کینگ پنسیلوانیا، تلاش کرده در کتاب خود بهنام «اخلاق محیط زیست» به این پرسشها پاسخ دهد.
![محیط زیست در هزارتوی اخلاق](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/3-19-jpg.webp)
کسی امیلی را دیده است؟
![کسی امیلی را دیده است؟](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/کتابخوانی-jpg-e1700491227109.webp)
دسترسی دشوار پژوهشگران به کتابهای میراث فرهنگی
![دسترسی دشوار پژوهشگران به کتابهای میراث فرهنگی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/6-12-jpg.webp)
ایران از دریچهٔ دوربین پژوهشگر انسانمدار
ایستاده بودند به تماشای سایههایی از دیروز؛ آدمها به تصاویری نگاه میکردند که ذهن را به گذشتهای ندیده پیوند میداد. گذشتهای که شاید بخشی از آن اکنون وجود ندارد و حالا تصاویر آویخته به دیوار، ایران را از قاب دوربین کسی نشان میداد که بیش از چهار دهه دربارهٔ تاریخ و میراث فرهنگی این کشور پژوهش و همهٔ آنها را ثبت کرده است. صحبتهای پرحرارت بین جمعیت دربارهٔ مردی بود که سالهای عمرش را وقف شناختن ایران کرد و جمعیت هدایت شد به سالنی که قرار بود دوستان، دوستداران و همسرش دربارهٔ او سخن بگویند؛ دربارهٔ «عباس گروسی»، ایرانپژوه و مردمشناس کمترشناختهشدهٔ ایرانی که این مراسم برای بزرگداشت آثار و فعالیتهای او، جمعه ۲۶ آبانماه در خانهٔ هنرمندان ایران برگزار شد.
![ایران از دریچهٔ دوربین پژوهشگر انسانمدار](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۴-jpg.webp)
روزی روزگاری دریاچه
![روزی روزگاری دریاچه](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/default.webp)