هفتهٔ پژوهش از ۹ تا ۱۵ آذر برگزار می‌شود و پژوهشگاه میراث فرهنگی هم به همین مناسبت برنامه‌هایی را تدارک دیده است که شامل نشست‌های علمی، ارائهٔ یافته‌های پژوهشگاه و نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری در استان‌ها می‌شود. «مصطفی ده‌پهلوان»، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، به همین بهانه در یک نشست خبری با رسانه‌ها دربارهٔ برنامه‌های هفته‌ٔ پژوهش صحبت کرد؛ کمبود اعتبار، غارت میراث فرهنگی، نقشهٔ باستان‌‌شناسی کشور‌، رونمایی از کتاب‌های پژوهشی و نرم‌افزارهای موضوعی و مسائلی ازاین‌دست مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در این نشست خبری بود.

|پیام ما| نزدیک به یک ماه پیش بود که «علی دارابی» معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با صدور احکامی برای مدیران چهار پرونده ایران برای ثبت جهانی در یونسکو، به‌نوعی از پیگیری‌ها برای تهیه پروندهٔ «مسجد ایرانی»، «آسبادهای ایرانی»، «خانه‌های ایرانی و منظر فرهنگی ماسوله» و «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» خبر داد. در این احکام، «عبدالرسول وطن‌دوست» مدیر پروندهٔ ثبت جهانی «مسجد ایرانی»، «محمدحسن طالبیان» مدیر پروندهٔ ثبت جهانی «آسبادهای ایرانی»، «مصطفی پورعلی» مدیر پرونده‌ٔ «خانه‌های ایرانی و منظر فرهنگی ماسوله» و «عطا حسن‌پور» مدیر پروندهٔ «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» شدند. حالا «قلعهٔ فلک‌الافلاک و درهٔ خرم‌آباد» به چند اعتبار مهم نیاز دارد تا خللی در روند ثبت جهانی آن پیش نیاید.

کمتر از یک‌ماه به سفر رئیس‌جمهوری به گلستان مانده است. استاندار گلستان دستور داده است تا هر دستگاه به فراخور مسئولیتش دستی به سروگوش جزیره بکشد تا در زمان سفر سیدابراهیم رئیسی به‌نظر نرسد اقدامی‌ انجام نشده است. فعالان محیط‌زیستی‌ نگران آیندهٔ جزیره و فعالان اقتصادی چشم‌انتظار شروع طرح هستند. موضوع عاقبت از درگیری‌های اداری خارج شده و مجوزها که آمد، کار به درگیری در محوطه کشید. این میان خیل تقاضاهای احداث بوم‌کلبه به اداره‌کل میراث فرهنگی می‌رسد. تقاضاهایی که به‌نظر می‌رسد فقط از جانب اهالی بومی‌ نیست. انگار رؤیای کار و زندگی در جزیره برای بسیاری جذاب است.

|پیام ما| امروز، 3 دسامبر (12 آذر) روز جهانی معلولان و کم‌توانان است؛‌ روزی که از سال ۱۹۹۲ توسط سازمان ملل ترویج می‌شود و هدف از آن، ترویج درک درباره مسائل مربوط به معلولیت و بسیج حمایت از بزرگ منشی، حقوق و رفاه افراد معلول و کم‌توان است. طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی ۱۰ درصد از جمعیت دنیا دارای نوعی معلولیت هستند؛ یعنی جمعیتی به‌اندازه ۶۵۰ میلیون نفر که البته با رشد جمعیت شهروندان سالمند و نیازهای مشابه آنها، پیش‌بینی شده است این نسبت در سال‌های آینده افزایش قابل‌توجهی داشته باشد.

بحث گرانی مواد اولیهٔ صنایع‌دستی، جدید نیست‏، اما اکنون ضعف مالی مردم، تورم و سایر هزینه‌های تحمیلی وضعیت را به‌مراتب سخت‌تر از گذشته کرده است؛ چون حتی دیگر بازار فروش هم رونق چندانی ندارد که تولید این محصولات را برای فعالانش توجیه‌پذیر کند. صنایع‌دستی به‌صورت رسمی ۵۳۰ هزار فعال دارد که این روزها به‌شدت درگیر گرانی مواد اولیه، برقرار نشدن بیمه و فروش نرفتن محصولاتشان هستند. در سفر اخیر رئیس‌جمهوری به چهارمحال‌وبختیاری هم هنرمندان این استان گرانی مواد اولیه را مضاف بر مشکلات دیگر، مانع رونق تولید صنایع‌دستی عنوان کردند.

آمار بیمارستان‌های دارای مجوز IPD (اخذ ویزای درمان ایران) به 247 بیمارستان رسیده است و مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از افزایش این بیمارستان‌ها تا سه ماه آینده خبر می‌دهند. البته بخش قابل توجهی از این مراکز درمانی مربوط به بخش خصوصی است و سود اصلی به جیب دلالان و واسطه‌های این حوزه می‌رود و بخش دولتی از درآمدهای این حوزه محروم‌ مانده است. این در حالی است که گردشگری سلامت در کل دنیا به صنعتی سودآور بدل و بخش قابل توجهی از درآمدزایی آن هم منجر به تقویت نظام سلامت کشورها شده است، اما نظام سلامت ایران با وجود ظرفیت‌های فراوان از نظر درمان، جراحی، داروها و زیرساخت‌های تشخیصی درآمد مناسبی از این حوزه ندارد و علاوه بر آن با آسیب‌هایی هم مواجه است.

زندگی زنان ایران در هزار سال پیش چگونه بوده است؟ ابهامات بسیاری در این زمینه وجود دارد. هنوز هم نظریات مختلفی از شخصیت این زنان ارائه می‌شود که ضد و نقیض است. از آزادی تا اسارت، از ضعف تا قدرت این زنان در چنبره‌ٔ دوران پدرسالاری با فاصلهٔ معناداری مطرح می‌شود. نوع پوششان هم هر‌بار به‌نوعی بر سر زبان‌ها می‌افتد و رنگ می‌بازد. مطالعات باستان‌شناسان اما پرده از راز یکی از زنان قدرتمند دورهٔ ساسانی برداشته است، شاهپور دختک. او را یکی از قدرتمندترین زنان دوران ساسانی می‌خوانند. آخرین بررسی‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهد که نقش‌برجستهٔ زن محوطه‌ٔ نقش‌‌رجب مرودشت، از آن اوست و مردی که پشت سر او در این قاب قرار گرفته، پسرش بهرام سوم است، ولیعهد بهرام دوم. این نقش‌برجسته کنار نقش اردشیر پاپکان، پادشاه بزرگ و بنیانگذار سلسلهٔ ساسانی جای دارد. به احتمال زیاد خود شاهپور بختک دستور داده این نقش کنده شود. این زن والامقام را به‌صورت تمام‌قد و به‌حالت تقریباً نیم‌رخ درحالی‌که انگشت سبابه را به بالا گرفته، نقش زده‌اند. او کلاهی بر سر دارد که دنباله‌ٔ آن گردن و گوش سمت راستش را پوشانده‌اند. موهای بلند و گیسه‌شده‌ٔ او که قسمتی از آن از زیر کلاه بیرون آمده و صورت صاف و اندام ظریفش به‌طور حتم مسلّم می‌دارد که او زنی قدرتمند و از خاندان سلطنتی است، اما همواره ابهاماتی دربارهٔ هویت این زن وجود داشته و کارشناسان او را به نام‌های مختلف خوانده‌اند. در این میان نگارکندی دیگری هم در «برم‌دلک» فارس وجود دارد که نقاشی آن را شاید دیده باشید. در این نگارکند شاهزاده‌ای ساسانی در حال اعطای گل انار به بانوی سلطنتی است و اغلب پژوهشگران آن را متعلق به بهرام دوم می‌دانند. در کتیبهٔ این نگارکند نام ملکه اردشیر-آناهید معرفی شده است. همهٔ این نشانه‌ها و اختلافات باعث شد تا دوباره تحقیقی دربارهٔ نگارکندهای نقش‌رجب انجام شود. از همین رو با «حسین فیضی»، دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه مازندران که همراه با «سید رسول موسوی حاجی»، استاد باستان‌شناسی دانشگاه مازندران، این فرضیهٔ جدید را مطرح کرده‌اند، گفت‌وگویی کرده‌ایم.

|پیام ما| آغاز تعیین حریم برای آثار ثبت ملی از سال ۱۳۴۹ آغاز شده است و کارگروه حرایم نیز از سال ۱۳۷۵ در دفتر فنی ستاد مرکزی تعیین حریم آثار و در تشکیلات سازمان میراث‌فرهنگی پیشین شکل گرفته است تا با توجه به بودجهٔ دریافتی و برآوردها دربارهٔ قابلیت تهیهٔ تعداد طرح حریم و وضعیت متفاوت تعداد و نوع آثار موجود در استان‌ها، اقدام به تهیهٔ برنامه و تقسیم توان موجود برای تهیهٔ طرح حریم در کشور و استان‌ها کند. این کارگروه از سال ۱۳۸۴ مسئول رسیدگی به حرایم تهیه و توسط استان‌ها به دفتر فنی ارسال شده است. طبق تأکید مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی «حیات یک اثر ملی در گروی پایداری عامل‌های کالبدی، کارکردی و معنایی واقع در حریم اثر است و بی‌توجهی به حریم منجر به گسست اثر از محیط و در‌نهایت نابودی آن خواهد شد.»

در سال ۱۶۳۰ نیکولاس پوسین، نقاش فرانسوی اثری را خلق کرد که در آن فلورا، الهه بهار در حال قدم زدن در یک باغ و از میان اسطوره‌هایی است که به دستور خدایان، باقی عمرشان را در قالب گیاه سپری می‌کنند. در این اثر هنری، نارسیس به گل نرگس، قهرمان جنگ تروا به میخک سفید، آدونیس به شقایق، آپولو به گل آفتاب‌گردان و کروکوس به زعفران تبدیل شده است. بنابراین شاید بتوان گفت زعفران با نام علمی crocus sativus یادآور افسانه‌های یونان است و گستره رویشی وسیعی در جهان دارد.

برخی می‌گویند نخستین زیرانداز دست بشر همین نی چیت‌هایی بوده که با موی بز و نی‌های روییده شده اطراف رودخانه بافته بودند؛ هنری که عشایر طلایه‌دار آن هستند و برای حفاظت از چادرهای خود از آن استفاده می‌کنند. نی چیت‌ها کاربری مختلفی داشتند و ذوق و خلاقیت زنان هنرمند عشایر زیبایی و جذابیت آن را بیشتر هم می‌کرد، اما این هنر که می‌توانست به خانه‌های امروزی هم راهی داشته باشند، این روزها در معرض فراموشی است؛ هم اسمش و هم راه و رسم بافتنش. نی چیت‌بافی در استان‌هایی که محل گذر عشایر بوده رونقی داشته که حالا از آن خبری نیست.