پرواز «همای سعادت» از «کُنار صندل» تا «کاخ سفید»

دیده شدن «کرکس ریشدار» که در گنجینهٔ ادب فارسی از آن با نام «همای سعادت» یاد می شود، همزمان شد با بارش‌های واپسین روزهای زمستان و پس از ماه‌ها خشکی و بی‌بارشی و پاییز و زمستانی نه‌چندان نرمال، بارش برف و سرما بیش از یک‌سوم پهنهٔ ایران را در برگرفت و جنوب سیستان‌وبلوچستان را بار دیگر درگیر سیلاب کرد. برآوردهای انجام‌شده بیانگر آن است که تنها آب برابر برف این بارش‌ها تا امروز بیش از ۱۷ میلیارد مترمکعب است، یعنی ۸۵ برابر گنجایش سدی به بزرگی سد امیرکبیر کرج این برآورد را چه بتوان پیشکش «سعادت» از سوی «هما» دانست یا نه، ولی هرگز نشانی از پایان خشکسالی یا بازسازی دوبارهٔ سفره‌های آب زیرزمینی ازبین‌رفته و فرونشستهٔ این سرزمین نیست. به هر روی، همزمانی دیده شدن «هما» و این ویژه‌بارش‌ها، پیشکشی «سعادت» و نیکبختی از سوی این کرکس ریشدار را برای ایرانیان پشتیبانی کرد، اگرچه نتوانیم بین این دو رخداد، همبستگی یا پیوندی علمی برقرار سازیم.

مُهر تعطیلی بر پیشانی ۵۰۰ بومگردی

|پیام ما| تا تعطیلات نوروز ۱۴۰۳ چیزی باقی نمانده است‎؛ دو هفته. در شرایطی که در سال‌های پررونق ضریب اشغال هتل‌ها و مراکز اقامتی نزدیک به صد درصد شده بود، مدتی پیش رئیس جامعهٔ هتل‌داران از ضرر این صنعت در نوروز ۱۴۰۳ گفت و اعلام کرد ۵۰ درصد اتاق هتل‌های کشور در نوروز ۱۴۰۳ خالی می‌مانند. آن‌طورکه «جمشید حمزه‌زاده» گفته است هتل‌های کشور امسال نیز همچون سال‌های گذشته متضرر خواهند شد و فقط سه روز اول نوروز ممکن است برخی استان‌های گردشگرپذیر با ضریب اشغال کامل هتل‌ها مواجه شوند. این آمار دربارهٔ یک‌هزار و ۲۶۰ هتل شامل ۶۵ هتل پنج‌ ستاره، ۱۶۰ هتل چهار ستاره و هتل‌های یک تا سه ستاره نشان می‌دهد فقط شاید برخی هتل‌ها در استان‌های شمالی، کیش و قشم با استقبال مسافران نوروزی مواجه شوند. حالا رئیس جامعهٔ انجمن‌های اقامتگاه‌های بومگردی هم نکتهٔ مشابهی را دربارهٔ بومگردی‌ها مطرح می‌کند.

بازدید از موزه‌ها در سبد تفریح ایرانی‌ها جایی ندارد

وجود حدود شش میلیون شیء تاریخی در کشور، موزه‌های ایرانی را به یکی از قدرتمندترین مراکز فرهنگی در دنیا بدل کرده است؛ اشیایی که در سطح ملی و بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردارند و آنقدر ارزشمند هستند که برپایی نمایشگاهی برای نمایششان در «شهر ممنوعه» چین با هزینهٔ سه میلیون دلاری هم محقق می‌شود و بودجه‌ای فراتر از کل اعتبار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در کشور دارد. این نکته را «جبرئیل نوکنده»، رئیس موزهٔ ملی ایران و عضو شورای تحقیقات مرکز تحقیقات باستان‌شناسی ایران (ICAR) مطرح می‌کند و می‌گوید موزه‌های ایران نقش مهمی در حفظ و نمایش این آثار ارزشمند برای نسل‌های آینده دارند تا از آنها بیاموزند و مورد تحسین و قدردانی قرار دهند. او البته معتقد است آمار بازدیدکنندگان از موزه‌ها متناسب با این ارزش تاریخی نیست و باید مسیرهایی برای افزایش این آمار طی شود.

فرونشست زیر پای آثار تاریخی

تصویر تلخ از بحران فرونشست‌ها بر کسی پوشیده نیست، اما کارشناسان می‌گویند هیچ اقدامی برای کاهش این آسیب‌ها به ویژه در مناطق دارای ظرفیت‌های تاریخی و باستانی انجام نمی‌شود. در نبود برنامه‌ریزی‌ها، فرونشست‌های محوطه تاریخی مرودشت در شیراز به 20 سانتی‌متر رسیده و حتی در استان مازندران به عنوان یکی از مناطق سبز و پربارش کشور سالانه 10 سانتی‌متر فرونشست رخ می‌دهد. واقعیت تلخ هم این است که حتی در برنامه توسعه هفتم یک کلمه درباره فرونشست‌ها بیان نشده و اگر همین حالا اقدام خاصی در این باره صورت نگیرد، طی 5 تا 10 سال آینده زوال تدریجی نمادهای فرهنگی کشور رقم خواهد خورد.

بررسی ابعاد تدوین سند ملی موزه‌داری

اولین نشست سند ملی موزه‌داری ایران درحالی برگزار شد که به تأکید متخصصان، با وجود ظرفیت‌های ویژه در همهٔ حوزه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ...، موزه‌ها تاکنون در جایگاه واقعی خود قرار نداشته‌اند. کلید تدوین این سند از سوی اداره‌کل موزه‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زده شد که راهبری و مدیریت ۸۲۹ موزه در کشور را برعهده دارد. هدف‌گذاری این سند هماهنگ‌سازی و نظام‌مند کردن رویهٔ موزه‌ها در کشور بود. بر این اساس، از دو سال پیش این موضوع مطرح و جلسه‌هایی برگزار شد و درنهایت نسخهٔ اولیه تهیه و برای کارشناسان و پیشکسوتان موزه‌داری در کشور ارسال شد.

جاده‌کشی علیه میراث فرهنگی

|پیام ما| محوطه‌ٔ باستانی «ویگل» در شرق شهر «بیدگُل» شاهد جاده‌سازی در حریم خود است؛ محوطه‌ای که به اذعان باستان‌شناسان یکی از شاخص‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی ایران است و طی فقط دو فصل کاوش باستان‌شناسی، بقایای یکی از استثنایی‌ترین آتشکده‌های دوران ساسانی در آن کشف شده. باوجوداین، هیئت‌امنای «شهرک سلیمان صباحی بیدگلی» برای توسعهٔ مجموعه‌ای از شرکت‌های فرش ماشینی با موافقت رئیس «پایگاه ملی ویگل» و مصوبهٔ «شورای فنی میراث‌فرهنگی استان اصفهان»، یک ماه است که عملیات احداث جادهٔ ترانزیتی را آغاز کرده‌اند. این اقدام فعالان میراث فرهنگی را نگران حریم منظر این سایت باستانی کرده است. آنها با انتقاد به این عملیات می‌پرسند چرا خلاف مقررات حفاظتی حریم، ماشین‌آلات سنگین در فاصلهٔ ۱۰متری در حال شخم زدن حریم منظر برای عبور جاده‌ای هستند که در آینده می‌تواند منظر این اثر باستانی را با چالش مواجه کند؟ این در‌حالی‌است که سایت‌های باستانی و آثار تاریخی ثبت ملی، عرصه و حریم‌های مصوب و ضابطه‌مند از سوی میراث‌فرهنگی کشور دارند که هر اقدامی در جوار آنها باید از این ضوابط پیروی کند.

مردی که سرنوشتش الواح شد

خداحافظی با زیور زنان عشایر سنگسر

استفاده از زیورآلات برای تزئین لباس‌ها با دست‌ساخته‌های فلزی، یکی از ویژگی‌های اقوام است و در گذشته‌های دور ریشه دارد. ساخت زیورآلات با الهام از نقوش هندسی و عناصر طبیعی، هنر خاصی است که عشایر ایل سنگسر استان سمنان در کنار سایر هنرهای دستی خود از جمله بافندگی حسابی در آن تبحر داشتند. «چنگوم» که حالا حتی نامش هم غریبه است، جز در چند کارگاه خانگی درست نمی‌شود و در آستانهٔ فراموشی قرار دارد.

جاه‌طلبی در ساحل خلیج‌فارس

شهر دوبی در امارات متحده ۱۲ ماه استثنایی از نظر گردشگری را در ۲۰۲۳ میلادی تجربه کرده است که با جذب ۱۷ میلیون گردشگری بین‌المللی رقم خورده و یک رکورد هم برای آن ثبت شده است. شهری که تنها سه‌دهه طول کشید تا وابستگی از درآمدهای نفتی را در یک برنامه‌ریزی منسجم به‌ثمر برساند. اماراتی‌ها حالا دوبی را به‌عنوان یک مقصد گردشگری به توریسم بین‌المللی قبولانده‌اند و یک گام بلند برای چشم‌انداز اقتصادی این شهر در ۲۰۳۳ با هدف قرار گرفتن در فهرست یکی از سه شهر برتر جهان برای تجارت و گردشگری برداشته‌اند.

توسعهٔ گردشگری علیه ایران هراسی

هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران با تأکید بر یک نکتهٔ مهم افتتاح شد؛ باز شدن مرزهای ایران به روی ۵۰ درصد جمعیت جهان که می‌توانند بدون دریافت ویزا و فقط با یک بلیت به ایران سفر کنند. نخستین روز نمایشگاه (۲۳بهمن‌) بازدید عمومی نداشت و ویژهٔ متخصصان و فعالان گردشگری بود، اما از امروز از ساعت ۸ تا ۱۷ غرفه‌ها برقرار هستند و به بازدید عمومی و مردمی اختصاص دارد. غرفه‌هایی که ایرانی‌ها و خارجی‌ها را در کنار هم قرار داده است نمایندگان و فعالان صنعت گردشگری ۱۲ کشور خارجی از جمله روسیه، ترکیه، مالزی، اندونزی، ونزوئلا، تایلند، ازبکستان، ویتنام، تاجیکستان، زیمبابوه، تانزانیا و سریلانکا هم تا ۲۶ بهمن در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران میزبان علاقه‌مندان هستند. علاوه‌بر رسانه‌های داخلی و خارجی ۲۰ فعال مجازی پربیننده (اینفلوئنسر) هم در این نمایشگاه حضور دارند. نمایشگاه چندان هم بی‌سروصدا نیست و گروه‌های موسیقی آئینی و سنی استان‌ها هر روز پنج اجرا خواهند داشت. گردشگری خوراک، اقامتگاه‌های بومگردی و چادرهای عشایری، کمپرها و خودروهای کلاسیک هم از دیگر ظرفیت‌های نمایشگاه هستند. از حاشیه‌های جالب افتتاحیه این بود که بالاخره پای دو لوح جهانی به ایران رسید. لوح ثبت جهانی شهر یزد به‌عنوان پایتخت کشورهای عضو مجمع گفت‌وگوهای همکاری آسیایی و لوح کندوان به‌عنوان روستای برتر گردشگری همزمان با این مراسم به استاندار یزد و آذربایجان‌شرقی اعطا شد.