سدهای بزرگ و تحریک گسلهای فعال
![سدهای بزرگ و تحریک گسلهای فعال](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/995957-jpg.webp)
۱۱ بهمن ۱۴۰۲، ۲۱:۴۰
سدها و زمینلرزههای ناشی از چکانش مخزن سدها خطر بالقوهای برای ساکنان در نزدیکی سدها هستند، بهویژه در محلهایی که گسلهای فعال از نزدیکی محور و مخزن سدها عبور میکنند. در این موقعیتها، گسلهای فعال ممکن است با ایجاد مخزن سدها تحریک شوند و رخداد زمینلرزهای تسریع شود و بدون وجود مخزن سدها، چهبسا تا مدتها بعد چنین تحریکی رخ نمیداد. زمینلرزههای ششم فوریه ۲۰۲۳ جنوب ترکیه با بزرگای ۷.۸ و ۷.۵ در پهنهٔ گسلهٔ «آناتولی شرقی» رخ دادند. این زلزلهها در فاصلهٔ حدود صد کیلومتری غرب محور سد «آتاتورک» اتفاق افتادند که آبگیری آن در سال ۱۹۹۲ تکمیل شده بود.
سد آتاتورک بزرگترین سد ترکیه با ظرفیت کل ۴۸.۷ میلیارد مترمکعب است. پس از ساخت سد، شبکهٔ پایش سد تأسیس شد و زلزلههای ثبتشده در آن محدوده نشان داد که میزان لرزهخیزی محلی بهطور قابلتوجهی پس از پر شدن مخزن افزایش یافته است. دو زمینلرزهٔ مخرب به بزرگی ۵.۵ و ۵.۱ بهترتیب در سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ در شهر «سمسات» در نزدیکی مخزن آتاتورک رخ داد. تغییرات زمانی سطح آب و تنشهای ناشی از بارگذاری سطحی و انتشار فشار منفذی نشان داد که تنش مؤثر کلی در ناحیهٔ لرزهزا در طول دههها بهدلیل انتشار فشار منفذی افزایش یافته و لرزهخیزی پسزمینه نیز بیشتر شده است.
روند گلسههای «بوزووا» (Bozova) و «کالیچیک» (Kalicik) در محل محور و مخزن سد آتاتورک با راستای شمالغرب-جنوبشرق به پهنهٔ گسلهٔ آناتولی شرقی که راستای شمالشرق-جنوبغربی دارد میرسد. بهنظر میرسد تغییر تنش در راستای گسلهای فرعی در محدودهٔ سد آتاتورک موجب تحریک گسلهٔ آناتولی شمالی و آغاز به گسیختگی آن در ششم فوریه ۲۰۲۳ و رخداد زمینلرزه با بزرگای ۷.۸ و سپس زمینلرزه با بزرگای 7.5 شد. این مسئلهٔ مهمی است، چرا که میتواند نشان از احتمال تحریک گسلهای مهم لرزهزا بهدلیل سدسازی شود.
در چین، سد «تریگورج» (سه دره) بر روی رودخانهٔ «یانگ تسه» در سال ۲۰۰۶ آبگیری شد. سد تریگورج بزرگترین نیروگاه جهان از نظر ظرفیت نصبشده (۲۲ هزار و ۵۰۰ مگاوات) است بهنحوی که پس از بارندگیهای موسمی گسترده در سال ۲۰۲۰، تولید سالانهٔ این سد به ۱۱۲ تراوات ساعت رسید. مخزن این سد در محدودهای بهنسبت کملرزه در مرکز بهسمت شمالغرب چین قرار گرفته بود. اما فراوانی زمینلرزهها پس از آبگیری بهطور قابلتوجهی افزایش یافت. تکرار و فراوانی زمینلرزهها در راستای مخزن نواری و بسیار طولانی آن (حدود ۶۰۰ کیلومتر طول) در فرآیندهای بارگیری و تخلیهٔ مخزن بیشتر بوده است. در ۱۲ مه ۲۰۰۸ حدود دو سال پس از آبگیری سد، زمینلرزهٔ «سیچوان» با بزرگای ۷.۸ حدود ۷۰ هزار نفر کشته بر جای گذاشت. کانون این زلزله بر روی گسلهٔ سیچوان و در فاصلهٔ ۶۴۰ کیلومتری غرب محور سد تریگورجس قرار داشت ولی محدودهٔ مخزن سد تا نزدیکی گسل تحریکشده و مسبب رخداد زلزلهٔ ۱۲ مه ۲۰۰۸، ادامه یافته است. ساخت پروژههای سد و نیروگاه بزرگ و آبگیری دورهای بر پایداری پوستهٔ منطقه و گسلهای موجود اثر میگذارد و گاه باعث فعالیت لرزهای میشود.
از دههٔ ۱۹۵۰، زمینلرزههای ناشی از مخزن گزارش شدهاند. اولین زمینلرزهای که در اثر مخزن ثبت شده، زلزلهٔ «دریاچه مید» در سال ۱۹۴۵ بود. در دههٔ ۱۹۶۰، چهار زمینلرزه ناشی از مخزن با بزرگای بیش از ۶ گزارش شد. از دههٔ ۱۹۶۰ تاکنون بیش از ۱۴۰ زمینلرزه ناشی از مخزن در سراسر جهان گزارش شده است که هیچیک از آنها بالاتر از بزرگای ۶ نبودهاند. این موارد به القای لرزهخیزی بهدلیل سدسازی و ایجاد مخزنی جدید (reservoir induced earthquakes) مربوطند. وقوع زمینلرزههای چکاندهشده ناشی از مخازن با عوامل بسیاری مانند ساختار زمینشناسی منطقه، نفوذپذیری تودهٔ سنگ و شکستگیهای زمینساختی، میدانهای تنش منطقهای و تغییر سطح آب مرتبط است. از میان این عوامل، اثرهای بارگذاری آب و فشار منفذی، دو عامل اصلی مسبب زمینلرزههای القایی هستند.
پیشنهاد سردبیر
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
![تدوین برنامه ۱۰ ساله مقابله با گردوغبار در ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/63019015.jpg)
ابلاغ برنامه به استانهای غبارخیز
تدوین برنامه ۱۰ ساله مقابله با گردوغبار در ایران
![گرما و آلودگی هوا تا پایان هفته ماندگارند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/گرمازدگی.jpg)
کارشناس ادارۀ کل هواشناسی استان اصفهان پیشبینی کرد:
گرما و آلودگی هوا تا پایان هفته ماندگارند
![پایتختنشینان در تیرماه ۱۷ روز هوای مطلوب تنفس کردند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/هوای-تهران.jpg)
پایتختنشینان در تیرماه ۱۷ روز هوای مطلوب تنفس کردند
![تداوم هوای مطلوب تهران برای چهارمین روز متوالی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/تهران.jpg)
تداوم هوای مطلوب تهران برای چهارمین روز متوالی
![استانهایی که در نخستین روز مرداد بارانی میشوند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/باران-1.jpg)
استانهایی که در نخستین روز مرداد بارانی میشوند
![خطر بیخ گوش «دریای عزیز»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/photo_5812249748869071678_y.jpg)
فعالیت معدنی در نزدیکی برکههای باستانی «سیسر» نیشابور، نگرانی از خشک شدن این برکهها را افزایش داد
خطر بیخ گوش «دریای عزیز»
![آدرس غلط سعید لیلاز](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/rexhq6SSTUta.jpg)
آدرس غلط سعید لیلاز
![پروژههایی که با چالش جهانی گرمشدن زمین مقابله میکنند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/معماری-پایدار-1.jpg)
پروژههایی که با چالش جهانی گرمشدن زمین مقابله میکنند
![عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/قنات-تهران.jpg)
معاون خدمات شهری و محیطزیست شهرداری منطقه ۶ تهران:
عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد
![افزایش 5 درصدی مصرف آب به دلیل گرما](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/افزایش-مصرف-آب-در-گرما.jpg)
افزایش 5 درصدی مصرف آب به دلیل گرما
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید